Dagur - 10.10.1998, Síða 8

8- LAUGARDAGUR 10. OKTÓRER 1998
Tkyptr
FRÉTTASKÝRING

*ÍÁVé%Á*d-DA G'&R Íb."ÖsH‘frðé'Á
TTIR
hálfu leikmanna. Á síðasta kirkju-
þingi sátu tvær konur sem fulltrú-
ar Ieikmanna, þær Margrét Jóns-
dóttir frá Löngumýri í Skagafirði
og Halldóra Jónsdóttir frá Gríms-
húsum í Aðaldal í Þingeyjarsýslu,
en karlar koma nú í þeirra stað.
Þetta kynjamisrétti er enn sér-
kennilegra í Ijósi þeirra staðreynda
að af sóknarprestum um 15% eru
konur, og af formönnum sóknar-
nefnda eru konur um 43% en af
fullskipuðum sóknarnefndum er
hlutfall kvenna enn hærra.
Líklegt er að fyrsti fulltrúi leik-
manna sem forseti kirkjuþings
verði Jón Helgason frá Seglbúðum
og fyrrum alþingismaður, enda
enginn fulltrúi Ieikmanna kona.
Áhyggjur landsbyggð armanna
Sem fyrr segir mun Gunnlaugur
Finnsson hætta í kirkjuráði, en
Gunnlaugur er landsbyggðarmað-
ur. Rætt hefur verið um að Guð-
mundur Kr. Magnússon frá
Reykjavík komi í hans stað. Hinn
Ieikmaðurinn í kirkjuráði er Reyk-
víkingurinn Helgi Hjálmsson svo
ekki hugnast landsbyggðarfulltrú-
um það alls kostar. Telja menn þá
eðlilegt að Helgi, sem hefur lýst
áhuga á endurkjöri, verði felldur
út. Annar fulltrúi presta í kirkju-
ráði, sr. Sigurjón Einarsson á
Kirkjubæjarklaustri, gefur ekki
kost á sér, en það gerir hinn full-
trúinn sr. Hreinn Hjartarson í
Fellasókn i Reykjavík. Nafn sr.
Gunnars Kristjánssonar að Reymi-
völlum í Kjós hefur verið í umræð-
unni og kæmi þar landsbyggðar-
maður í stað landsbyggðarmanns.
Haukar og dúfur
Svokallaðir „haukar'1 í prestastétt,
sem m.a. studdu sr. Sigurð Sigurð-
arson vígslubiskup í Skálholti til
biskupskjörs og voru harðir gagn-
rýnendur fyrrum biskups, sr. Olafs
Skúlasonar, hafa haft samband við
marga kirkjuþingsfulltrúa og ljóst
að þeir ætla sér aukin áhrif, m.a.
með kjöri í næsta kirkjuráð. Fyrir
þeim hafa farið sr. Geir Waage í
Reykholti, lyrrverandi formaður
Prestafélags Islands, og sr. Halldór
Gunnarsson í Holti undir Eyja-
fjöllum. Endurkjör sr. Hreins
Helgasonar sem ekki kemur úr
þeim herbúðum kann því ekki að
vera eins víst og ætla mætti.
Hverjir stjóma kirkjuuni?
En hverjir sitja kirkjuþing? Nöfn
kjörinna fulltrúa fylgja hér með í
stafrófsröð og geta Iesendur velt
vöngum yfir því hvar í sveit þeir
skipast, eða hvort þeir skipast yfir-
leitt í einhverja sveit.
Bjarni Grímsson, Bolli Gústavs-
son, Dalla Þórðardóttir, Geir
Waage, Guðmundur K. Magnús-
son, Gunnar Kristjánsson, Gunn-
ar Sveinsson, Gunnlaugur Finns-
son, Halldór Gunnarsson, Hall-
grímur Magnússon, Helgi K.
Hjálmsson, Hjalti Zóphóníasson,
Hreinn Hjartarson, Jakob Ág.
Hjálmarsson, Jens Kristmanns-
son, Jóhann Björnsson, Jón
Helgason, Karl Sigurbjörnsson,
Lárus Ægir Guðmundsson, Magn-
ús Erlingsson, Magnús Stefáns-
son, Olafur Eggertsson, Pétur
Pétursson, Pétur Þórarinsson,
Sigfús J. Árnason, Sigurður Sig-
urðarson, Sigurjón Einarsson og
Þórarinn Sveinsson.
Umfangsmiklar skipu-
lagsbreytingar í mál-
efmiin kirkj unnar og
auMð sjálfstæði henn-
ar valda því að kosn-
ingar til Mrkjuráðs og
forsætis á kirkjuþingi
sMpta miMu fyrir það
hvernig hin nýju
valdahlutföll í kirkj-
unni verða. í aðdrag-
anda þingsins hafa
verið átök þar sem
ólikir hópar hafa vilj-
að tryggja stöðu sína í
hinni nýju kirkju.
Kirkjuþing 1998 verður sett í
Dómkirkjunni sunnudagskvöldið
11. október með upphafsmessu.
Jafnframt því að vera upphaf
kirkjuþings er með messunni í
Dómkirkjunni verið að minnast
50 ára afmælis Alkirkjuráðsins og
verður það m.a. gert með því að
lesið verður upp úr Biblíunni á
þölda tungumála. Innan vébanda
Alkirkjuráðsins eru 330 kirkjur úr
100 löndum um víða veröld.
Þingstörf hefjast á mánudag.
val á presti er að ræða, þá er hún
einskis rnetin," segir sr. Geir
Waage.
Pétur Þórarinsson, prestur í
Laufási í Eyjafirði, situr nú kirkju-
þing í fyrsta sinn. Hann segir að
eflaust verði reynt að gæta jafn-
vægis milli þéttbýlis og dreifbýlis
hvað varðar kosningu til kirkju-
ráðs, bæði úr röðum leikmanna og
presta en hlutur kvenna á kirkju-
þingi sé mjög dapur, aðeins ein
kona, svo kosning konu úr presta-
stétt í kirkjuráð komi vel til greina.
Pétur segir ýmsa hafa hringt í sig
til að kanna hug hans til einstakra
„kandidata" en hann ætli að mæta
á kirkjuþing án skuldbindinga í
þessum efnum. Svokallaðir „hauk-
ar“ hafi sig kannski eitthvað í
frammi.
Aðeins ein kona
Fulltrúar á kirkjuþingi 1998, sem
nú fer fram í Háteigskirkju í stað
Bústaðakirkju eins og verið hefur
til fjölda ára, eru alls 28 talsins, en
aðein ein kona situr það, sr. Dalla
Þórðardóttir í Miklabæ og prófast-
ur Skagfirðinga. Slíkt veldur kon-
um í kirkjunni nokkrum áhyggjum
segja þær það afturför og ekki í
anda jafnréttishugsjónarinnar.
Bent er á að stöðugt fleiri konur
eru vígðar til embætta hjá þjóð-
'drkjunni eða eru í störfum af
Söguleg tímamót
Þetta kirkjuþing hefur þá sér-
stöðu að það starfar samkvæmt
nýrri rammalöggjöf um stöðu,
stjórn og starfshætti þjóðkirkj-
unnar og verður æðsta stofnun
þjóðkirkjunnar. Forseti kirkju-
þings verður kosinn úr hópi Ieik-
manna en allt frá fyrsta kirkju-
þingi árið 1958 hefur biskup Is-
lands verið forseti þess. Þar
munu leikmenn verða í meiri-
hluta, eða 12 á móti 9 prestum.
Vígðir menn verða þó fleiri á
þinginu án atkvæðisréttar en með
málfrelsi og tillögurétt sitja þar
biskup Islands, herra Karl Sigur-
björnsson, tveir vígslubiskupar og
fulltrúi guðfræðideildar. Þetta
eru söguleg tímamót hjá kirkj-
unni, sumir segja merkilegasta
kirkjuþing aldarinnar vegna þess
að kirkjan er að fá í sínar hendur
ákvörðunarrétt um sín innri mál
og þar með ákveðið ftjálsræði í
íjármálum.
Þann 4. september sl. var und-
irritaður við hátíðlega athöfn á
Biskupsstofu tímamótasamning-
ur sem færir ríkinu jarðir kirkj-
unnar til eignar og ráðstöfunar að
vild en þær höfðu verið í umsýslu
ríkisins frá árinu 1907. Þess í
stað greiðir ríkið laun tiltekins
fjölda presta og starfsmanna
kirkjunnar og innheimtir sóknar-
gjöld eins og áður. Samningurinn
er niðurstaða á löngu ferli þar
sem áberandi voru deilur um
kirkjueignir og réttarstöðu þjóð-
kirkjunnar. Sumir ganga svo langt
að segja að með þessu sé skrefið
stigið til fulls að aðskilja kirkju og
ríkisvald. í Ijósi þess er athyglis-
vert að í skoðanakönnun Gallup
vilja færri Islendingar nú aðskiln-
að ríkis og kirkju en var á sama
tíma í fyrra. Af þeim sem taka af-
stöðu með eða móti aðskilnaði
eru tæplega 63% hlynnt aðskiln-
aði en rösklega 37% andvíg. Á
sama tíma í fyrra voru 66% þeirra
sem tóku afstöðu hlynnt aðskiln-
aði.
Sjálfstæði kirkjumiar
Biskup Islands, herra Karl Sigur-
björnsson, segir að þjóðkirkjan
standi á miklum tímamótum.
Hún hafi fengið nýja löggjöf til að
starfa eftir, nýkjörið kirkjuþing fái
aukið vald og verksvið og samn-
ingurinn við ríkið um Ijármál
þjóðkirkjunnar staðfesti sjálf-
stæði hennar. Þetta leggi kirkj-
unni mikinn vanda á herðar við
að skipa málum sínum og móta
starfshætti að kröfum tímans.
„Guð gefi okkur náð til þess að
hefja nýja sókn til þjónustu sem
sameinuð, sterk þjóðkirkja á Is-
landi í nýrri sókn hins kristna
málstaðar, hins kristna trúarlífs,
þjóðinni til heilla," segir biskup
Islands.
Átakablokkir
En þessar breyttu aðstæður í
kirkjunni hafa einnig kallað á við-
brögð ólíkra hópa innan hennar.
Prósessía presta á prestastefnu. íslenskir prestar starfa nú í nýju umhverfi eftir breytingar á kirkjunni.
Frá fundi kirkjuráðs í Kirkjuhúsinu í gær.
Ungt fólk, kvenfólk, landsbyggð-
arfólk, þéttbýlisfólk, „haukar" eða
„svartstakkar" og „dúfur“, eru allt
hópar sem vilja tryggja stöðu sína
í hinni nýju kirkju. Samkvæmt
upplýsingum blaðsins hafa þessir
hópar unnið heimavinnuna að
undanförnu og gert sitt til að
safna Iiði. Sá liðsafnaður verður
jafnvel enn ákafari fyrir það að
veruleg endurnýjun verður í hinu
4ra manna kirkjuráði sem starfar
milli kirkjuþinga. Annar fulltrúi
leikmanna, Gunnlaugur Finns-
son á Hvilft £ Önundarfirði, og
annar fulltrúi presta, sr. Siguijón
Einarsson á Kirkjubæjarklaustri,
ætla að hætta.
Sr. Halldór Gunnarsson í Holti,
einn kirkjuþingsmanna og jafnan
flokkaður til hinna svonefndu
„hauka" í prestastétt, talar í
nokkrum véfréttastíl um hugsan-
leg átök um nýja fulltrúa í kirkju-
ráð og heldur öllum dyrum opn-
um: „Menn verða að horfast í
augu við það að þessi kirkjupólit-
ík hlýtur að snúast um þéttbýli og
dreifbýli og um vægi þeirra á
kirkjuþingi og í kirkjuráði. Eg vil
ekki segja að það séu flokkadrætt-
ir í gangi hvað varðar kjör þessara
fulltrúa en það væri mjög óeðli-
legt að menn ræddu ekki saman
og reyndu að horfast í augu við
það hvaða áherslur ætti að hafa í
fyrirrúmi. Það er ekki hægt að
segja að hagur dreifbýlisins hafi
verið fyrir borð borinn, en sé svo
er nú Iag fyrir kirkjuna að ákveða
lyktir þessara mála algjörlega
sjálf."
Mörg samtöl
Sr. Geir Waage í Reykholti segir
að þar sem aðeins 10 dagar séu
ætlaðir til þinghalds muni mest
af tímanum fara til að ganga frá
gífurlega flókinni reglusetningu á
grundvelli nýrra Iaga og því gefist
minni tími til annarra kirkjumála.
„Eg vil ekkert tjá mig um það
hvort einhver átök verði kringum
kosningar til kirkjuráðs en ég veit
að margt hefur verið rætt um
skipan bæði kirkjuþings og
kirkjuráðs og hver væri hentugur
í forsetastöðuna. Það verður að
skoðast í Ijósi þess að mjög mikil
endurnýjun hefur átt sér stað á
fulltrúum á kirkjuþingi. Það hafa
farið fram mörg samtöl og munu
fara fram áður en kosið verður en
ég vil ekki fullyrða að þar sé verið
að tala fyrir einhverjum stefnum
eða að vilji sé til þess að yngja
upp í kirkjuráði. Reynsla er vel
metin í kirkjunni nema þegar un
Bretta- og hjóla-
höll í Öskjuhlið
Brettafélag, hjólreiða-
félagog fjallahjóla-
Múhburiim fara fram
á að Reykjavíkurborg
reisi fyrir þá 1200 fm
fjölnota hús í Öskju-
hlíð.
„Reykjavíkurborg láti reisa 1200
fermetra fjölnota hús sem nýtist
iðkendum línuskauta, hjóla-
bretta, snjóbretta og reiðhjóla.
Við þetta hús verði að auki lagt
1000 fermetra autt plan. Húsið
verði reist við Öskjuhlíðina og
sett í samhengi við þá uppbygg-
ingu sem á sér stað í Nauthóls-
vík. I aðstöðunni verði skrifstofa
Brettafélags Reykjavíkur, Hjól-
reiðafélags Reykjavíkur og ís-
lenska fjallahjólaklúbbsins. Að
auki verði til staðar innanhúss-
aðstaða til iðkunar, verkstæði,
setustofa, sturtuaðstaða og
fundarsalur. Fulltrúar ofan-
greindra félaga hafa vegna sam-
eiginlegra hagsmuna ákveðið að
sameinast um hugmyndir um
sameiginlega uppbyggingu sem
fram kemur í erindi þessu,“ seg-
ir í bréfi þeirra til borgarráðs
Reykjavíkur.
Kúiiiur fermetri á
félagsmann
Félögin fara jafnframt fram á að
Iþrótta- og tómstundaráð
Reykjavíkur taki að sér umsjón
og rekstur hússins líkt og gerist
með íþróttamiðstöðvar á vegum
ITR. Meðfylgjandi teikningar
gera ráð fyrir 2ja hæða húsi, þar
sem u.þ.b. 70% hvorrar hæðar
verði salir. I félögunum öllum
eru rúmlega 1.100 manns.
Byggjum ekki yfir alla
„Þetta mál er ennþá ekki á því
stigi að búið sé að taka það til
einhverrar meðhöndlunar. Þetta
er hjá okkur núna, og við tökum
það fyrir í tengslum við gerð ijár-
hagsáætlunar í nóvember," sagði
Steinunn Valdís Óskarsdóttir,
formaður ÍTR.
Hún sagðist þó fremur búast
við að málið færi á þann veg að
Ieitað yrði að húsnæði sem sé til
staðar einhvers staðar annars
staðar í borginni. „Við byggjum
ekki yfir alla sem leita eftir hús-
næði hjá okkur," sagði Steinunn
Valdís. - HEI
Laimamuná
kynja verði
Alnireyrarbær stendur
fyrir róttækum breyt-
mgum á stjómsýslu
sem miða m.a. að því
að bæta hlut kveuna
hjábænum.
Stjórnkerfisbreytingar eru fyrir-
hugaðar hjá Akureyrarbæ og fela
þær í sér betri tök á starfsmanna-
málum og stjórnun verkefna að
sögn Sigurðar J. Sigurðssonar,
formanns bæjarstjórnar. Nýtt
skipurit hefur verið í staðfest í
bæjarstjórn og auk þess hefur
stýrihópur fengið það verkefni að
starfa að málinu áfram í sam-
vinnu við starfsmenn bæjarins.
„Það eru hugmyndir uppi um
að snúið verði til baka frá þeirri
ákvörðun að aðgreina fræðslu-
og félagssvið, sbr. skólamálin, en
sú ákvörðun var tekin þegar við
yfirtókum skólaþjónustuna frá
ríkinu. Núna er hugmyndin að
renna þessu aftur saman en það
er sýnilegt að mörg verkefni
þarna skarast," segir Sigurður.
Fleiri breytingar má nefna og
sumar eru þegar komnar fram.
Fjármálasviði hefur verið skipt
upp f tvö svið, fjármála- og þjón-
ustusvið. Dan Brynjarsson var
ráðinn fjármálastjóri og Sigríður
Stefánsdóttir stýrir þjónustustig-
inu. Undir svið Sigríðar falla
m.a. jafnréttismál sem verið hafa
í lausu lofti að sögn Sigurðar og
þar er brýn þörf á úrbótum.
miíli
eytt
Gniiidvallarmimur
„Vonir manna standa til þess að
við verðum f betra vinnuum-
hverfi þegar upp verður staðið.
Við höfum tekið á okkur ýmis ný
verkefni sem ekki hefur verið
komið fyrir með formlegum
hætti í pípunum og jafnframt er
það sameiginlegt álit að við þurf-
um að standa betur að starfs-
mannamálunum. Sú launakönn-
un sem gerð var hér meðal
starfsmanna bæjarins í fyrra
sýndi að konur búa við allt ann-
að launaumhverfi en karlar. Það
er óásættanlegt og einn þáttur-
inn í þessum breytingum miðar
að því að þessum mismuni verði
eytt,“ segir formaður bæjar-
stjórnar. — BÞ
Tap á rekstri Borgeyjar
Útgerðar- og fiskvinnslufyrirtæk-
ið Borgey á Hornafirði var rekið
með 44 milljóna króna tapi fyrstu
sex mánuði ársins en í áætlunum
var gert ráð fyrir að afkoma af
reglulegri starfsemi yrði um 27
milljóna króna tap.
Helstu ástæður þessa eru tald-
ar vera meiri fjármagnskostnaður
og kolavinnslan gekk mun ver en
gert var ráð fyrir. í rekstraráætlun
fyrir allt árið 1998 var gert ráð
fyrir 45 milljóna króna hagnaði.
Ymsar blikur eru á lofti í síldar-
vinnslunni á þessu hausti, eink-
um vegna bágs efnahagsástands í
Rússlandi sem talið er að hafi
áhrif á síldarmarkaðinn í Vestur-
Evrópu. Það gerist vegna þess að
ef síldarmarkaðurinn í Rússlandi
muni lokast munu Norðmenn
sækja með sína síld inn á markað-
ina í Vestur-Evrópu. Verði hins
vegar ákveðið að „bjarga" hinum
almenna rússneska neytenda með
þvf að kaupa síld fyrir þá með
vestrænni aðstoð, breytast þessar
forsendur.
Af þessum ástæðum m.a. er
ekki gert ráð fyrir að Borgey verði
rekin með hagnaði á yfirstand-
andi ári. - GG