Dagur - 19.02.1999, Side 9

FÖSTUDAGVR 19. FEBRÚAR 1999 - 25
Oafpir.
LIFIÐ I LANDINU
Judy Garlandfæddist áríö
1922 og var skírð Francis
Ethel Gumm. Foreldramir
ráku kvikmyndahús í heima-
bæ sínum íMinnesota, þar
sem Jjölskyldumeðlimir
skemmtu einstaka sinnum
milli kvikmyndasýninga.
og lesa. Hjónin eignuðust dóttur sem þau
skírðu Lizu og hún varð seinna fræg kvik-
myndastjarna og þekktust fyrir leik sinn í
myndinni Cabaret.
Garland hafði heitið manni sinum því að
ieggja af allt töfluát en henni var um megn
að standa við það loforð. Eiturlyfjaneysla
hennar olli persónuleikabreytingum. Hún
fékk hræðsluköst og var einnig haldin of-
sóknaræði. Hún þjáðist af mígreni, svefn-
leysi og ógleði og hárflyksur Iosnuðu frá
hári hennar í stórum stíl. Hún varð dyntótt
og oft óþolandi í samstarfi. Garland lagðist
margsinnis inn á geðdeildir og fór í með-
ferðir en tókst aldrei að ná valdi á eitur-
lyfjafíkn sinni nema skamman tíma í einu.
Garland var tveggja og hálfs árs þegar hún
steig fyrst á svið og söng Jingle Bells ásamt
systrum sínum og heillaði áhorfendur upp
úr skónurn. Öllum var ljóst að þessi litla
stúlka bjó yfir umtalsverðum hæfileikum.
Fjölskyldan fluttist til Kaliforníu og syst-
urnar komu fram í útvarpi og á sviði. For-
eldrarnir skildu samvistum vegna kynferð-
islegs áhuga föðurins á karlmönnum og
Francis litla sem nú hafði tekið upp nafnið
Judy Garland tók aðskilnaðinn við föður-
inn mjög nærri sér, kenndi móður sinni
um hann og fyrirgaf henni aldrei. Faðir
hennar lést þegar hún var 13 ára gömul.
13 ára gömul komst Judy Garland á
kvikmyndasamning hjá MGM kvikmynda-
verinu. Um Ieið hófust auglýsingamenn
kvikmyndaversins handa við að gera kvik-
myndastjörnu úr þybbinni unglingsstúlku.
Þeir byrjuðu á því að setja stúlkuna í
stranga megrun og þarmeð hófust vand-
ræðin. Garland vildi taka vel til matar síns
en það mátti kvikmyndastjarna ekki gera.
Hún leið þjáningar vegna þess að hún var
svelt og eftir það dældi læknir kvikmynda-
versins í hana töflum sem draga áttu úr
svengd. í töflunum var amfetamín, sem
unglingsstúlkan varð snemma háð.
16 ára stórstjama
Garland var sextán ára þegar hún lék fræg-
asta hlutverk sitt sem Dortothy í Galdra-
karlinum í Oz og hún fékk aldrei að
gleyma hlutverkinu, sem hafði upphaflega
verið ætlað Shirley Temple. Hún fékk sér-
stök Óskarsverðlaun fyMr leik sinni í
myndinni. Lagið Over the Rainbow sem
hún söng í kvikmyndinni verður ætíð tengt
henni og hún söng það á tónleikum alls
12.380 sinnum. Þess má geta að í forseta-
tíð sinni hringdi John F. Kennedy oft í
Garland til að biðja hana að syngja fyrir sig
í síma Over the
Rainbow og þeg-
ar hún hafði gert
það sagði hann
henni að hún
hefði bjargað deg-
inum. Eftir leik
sinni í Galdrakarl-
inum í Oz var
unglingsstúlkan
orðin stórstjarna,
eftirsóttari en
nokkru sinni áður.
Vinnutíminn varð
óheyrilegur og
álagið ómanneskju-
legt. Forstjórum
kvikmyndaversins , —-------- . , „m uoruuiy i -----------------
stóð á sama, fyrir / langfrægasta hlutvar i s ^ ttje Rgjnbow, sem
þeim var Garland inum í Oz. Þar song sinnum á ferlinum.
einungis tekjulind. -------
Til að geta staðið
vaktina varð Garland
æ háðari amfetamíni. Örvandi töflurnar
sem hún tók deyddu löngun hennar í mat
en ollu því að hún var glaðvakandi þegar
hún átti að fara að sofa. Þá voru henni
gefnar svefntöflur en þegar hún vaknaði
var hún sljó af áhrifum þeirra og fékk þá
amfetamíntöflur sem halda áttu henni
Judy Garland á hátindi frægðar sinnar í myndinni Meet me in St Louis ásamt Tom Drake.
gangandi. Hún lenti snemma í vítahring.
19 ára gömul giftist hún hinum 31 árs
gamla tónlistarmanni David Rose en þau
skildu einu og hálfu ári síðar. Eftir það átti
hún í nokkrum ástarsamböndum, þar á
meðal við Tyrone Power, helsta kyntákn í
Hollywood sem
reyndar var sam-
kynhneigður.
Annar ástmaður
var leikstjórinn
Joe Mankiewich,
sem hún sagði
alla tíð hafa
verið stóru ást-
ina í lífi sínu.
Mankiewich var
giftur en kona
hans var tauga-
sjúklingur.
Hann efaðist
stórlega um að
hin álíka
taugabilaða
Dorothy /' Galdrakarl- Garland yrði
heppileg
stjúpa fyrir
syni hans tvo
og sleit sam-
bandi þeirra. Garland heillaðist þá af leik-
stjóranum Vincent Minnelli, sem leikstýrði
henni í Meet me in St Louis. Þeir sem
þekktu þau trúðu ekki sínum eigin augum
þegar þau urðu par því það var á allra vit-
orði í Hollywood að hinn viðkvæmi og list-
ræni Minnelli var samkynhneigður. En
Garland setti það ekki fyrir sig og giftist
Judy Garland skömmu fyrir dauða sinn. Hún var 46 ára en
töfluát og drykkja höfðu markað hana svo að hún sýndist
mörgum árum eldri.
honum. Enginn spáði hjónabandinu
langra lífdaga enda kom á daginn að hjón-
in áttu sárafátt sameiginlegt. Hún hafði
unun af útstáelsi en hann vildi vera heima
Tár og sigrar
Judy var 27 ára gömul þegar MGM sagði
upp samningi við hana. Þá var greinilegt
að hún var komin að endastöð, mætti seint
og illa í vinnu og sýndi af sér framkomu
sem fæstir höfðu þolinmæði með. Hún
lagðist inn á heilsuhæli og reyndi síðan
eina af sínum mörgu misheppnuðu sjálfs-
morðstilraunum. Hún skildi við Vincent
Minnelli og giftist framleiðandanum Sid
Luft og þau eignuðust tvö börn.
Eftir fjögurra ára frí frá kvikmyndaleik
átti Judy Garland eina frægustu endur-
komu í sögu kvikmyndanna þegar hún lék í
myndinni A star is born á móti James Ma-
son, þar sem hún lék unga stjörnu sem
giftist kvikmyndaleikara sem er á niður-
leið. Næstu árin skemmti Garland aðallega
á sviði. Ömurlegir lifnaðarhættir höfðu
gert hana gamla langt fyrir aldur fram, og
hún var vel í holdum. Hún var sögð vera á
niðurleið sem listamaður. En það var enn
líf í henni og þegar hún hélt tæplega
þriggja tíma tónleika í Carnegie Hall árið
1961 átti hún enn eina eftirminnilegu
endurkomuna. Tónleikunum hefur verið
lýst sem mestu nótt í sögu skemmtanaiðn-
aðarins. I kjölfarið tóku við tónleikar víðs
vegar um Bandaríkin við frábærar viðtökur.
Nokkru síðar lauk hjónabandi hennar og
Sid Lufts.
Uppgjöf
Síðustu árin voru mörkuð af áföllum og
engum gleðistundum. Hún hélt í tónleika-
ferð til Astralíu og var hrópuð
af sviðinu; röddin hafði gefið
sig. Árið 1964 gerði hún ein
eina sjálfsmorðstilraunina,
tók inn svo mikið magn af
töflum að það hefði átt að
geta drepið nokkur hross en
það var eins og líkaminn værí
orðinn vanur sínu dópi og
leikkonunni tókst ekki að
deyja. I sama mánuði giftist
hún ungum manni Mark
Herron sem var samkyn-
hneigður. Þau skildu eftir sex
mánuði. Síðar giftist hún
veitingahúseiganda, Mickey
Deans, sem var mörgum
árum yngri en hún. A þessum
tíma var hún algjörlega háð
dópi og hjónabandið byggðist
varla á öðru en slagsmálum.
Eitt kvöldið sagði hún \inum
sínum að hún ætlaði að
drepa sig. Morguninn eftir
fann eiginmaður hennar
hana látna á baðherberginu.
Hún hafði tekið inn stóran
skammt af róandi töflum,
sem var svosem ekkert nýtt
en í þetta sinn hafði líkaminn
gefist upp. Judy Garland var
46 ára þegar hún lést og
skuldaði 4 milljónir dollara.
Dauði hennar kom engum á óvart, það
sem menn furðuðu sig helst á var að hún
skyldi hafa enst svo lengi.