Dagur - 23.11.1999, Qupperneq 9

X^wr
ÞRIBJUDAGUR 23. NÓVEMBER 1999 - 9
Heildaraflinn á árinu, þ.e. 10 fyrstu mánuði ársins, er 1.313.956 tonn, var
1.271.175 tonn 1998 en fór í 1.271.175 tonn árið 1997
Miimi aíli
í október
ættingja í heild, áður en til fá-
tækraaðstoðar gæti komið, með
tilheyrandi athugun á þörf og því
hvort hinn fátæki verðskuldaði
aðstoðina“.
Stefán bendir á að hugmynda-
fræði almannatrygginga á 20. öld-
inni „gengur gegn þessari hugsun
að örorkulífeyrisþegi hafi ekki
fullan borgararétt og beri skarðan
framfærslurétt ef maki hans hefur
einhverjar tekjur... Þess vegna
hafa vestrænar þjóðir horfið frá
slíkri framkvæmd almannatrygg-
inga nú á dögum. Framkvæmd
Garðar Sverrisson: Skýrsla Stefáns
staðfestir allt sem öryrkjar hafa
haldið fram.
þessarar reglu á íslandi rýrir mjög
kjör þeirra öryrkja sem fyrir
verða... En félagsleg og sálræn
áhrif slíks fyrirkomulags eru þó
enn alvarlegri því öryrki í slíkri
stöðu er að hluta rændur sjálf-
stæði sínu og mannlegri reisn.“
Almennt séð má segja að eðli-
legt geti talist að skerða bætur ef
aðrar tekjur bótaþegans og maka
hans eru allverulegar og bæturnar
því aukaatriði hvað lífsafkomu
varðar. En hér á landi hefst skerð-
ingin snemma, þ.e. við tiltölulega
lágar „aðrar" tekjur. Um leið er
verið að refsa mönnum íyrir að
afla sér aukatekna til að vega upp
á móti lágum bótum. Kosturinn
við þetta er eingöngu sá, að ríkið
sparar sér pening.
Hálaunamaður situr á gildum
sjóðum
I ræðu sinni á ársfundi TR fyrir
helgina minntist Ingibjörg Pálma-
dóttir heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra ekki á málefni ör-
yrkja sérstaklega eða skerðinguna
vegna tekna maka, nema þá
óbeint í eftirfarandi niður-
lagskafla:
„Það er... misskilningur að
halda að tryggingakerfið geti ein-
hvern tíma verið fyrir alla og að
allir eigi sjálfkrafa rétt á því sama
út úr kerfinu. Það getur verið
nauðsynlegt að bæta tilteknum
afmörkuðum hópum upp skerta
möguleika á að bjarga sér sjálfir.
Þessi réttur getur aldrei orðið al-
mennur nema við þessar gefnu
aðstæður.
I almannatryggingakerfinu hef
ég til dæmis aldrei skilið mann-
réttindin í kröfu hálaunamanns-
ins, sem situr á gildum sjóðum,
en krefst þess jafnframt, að
grunnlífeyrir sinn hækki til jafns
við það sem fátækt fólk á rétt á.
Við alla þá sem gagnrýna al-
mannatryggingakerfið, við alla þá
sem gera almennar kröfur til þess,
án þess að vilja reikna út kostnað-
inn, eða skilgreina hvar á að taka
peningana. Við alla þessa gagn-
rýnendur sem segjast jafnframt
vera fylgjandi almannatryggingum
segi ég eins og alþingismaðurinn
sagði 1936: Sýndu mér trú þína í
verkunum!" sagði ráðherra.
Er lausnin mitt á milli?
Oryrkjar telja skerðinguna vegna
tekna maka ekki bara einsdæmi
meðal vestrænna þjóða heldur
kolólöglega. Garðar Sverrisson,
talsmaður öryrkja, heldur því
fram, þvert gegn orðum Jóns Sæ-
mundar hér á undan, að Umboðs-
maður Alþingis hafi ekki fundið
lagaheimildina fyrir þessari teng-
ingu. „Og þar sem atvinnuleysis-
tryggingabætur eru ekki tengdar
tekjum maka frekar en aðrar
tryggingabætur teljum við að það
sé brot á stjórnsýslulögunum nýju
og stjórnarskránni. Einnig teljum
við þetta stríða gegn Mannrétt-
indayfirlýsingu Sameinuðu þjóð-
anna og Mannréttindasáttmála
Evrópu.
Garðar segir að niðurstöður
Stefáns staðfesti allt sem öryrkjar
héldu fram sl. vetur og saknar
þess að heilbrigðisráðherra hafi í
ársfundarræðu sinni ekki tekið á
málinu, þótt hún hafi lofað af-
námi tengingarinnar í áföngum á
síðasta ári.
Þegar Dagur hafði samband við
nokkra af kjörnum fulltrúum AI-
þingis í tryggingaráði í gær kom í
ljós að þeir höfðu ekki haft ráð-
rúm til að kynna sér skýrslu Stef-
áns að ráði, en þetta er í raun all-
þykk hók. Formaður ráðsins, Bolli
Héðinsson frá Framsóknarflokki,
segir þó, a'ð það lýsi í raun víðsýni
TR að Iáta gera svona skýrslu.
„Það sýnir vilja stofnunarinnar
til að vita nákvæmlega hver stað-
an er, ekki síst í því skyni að örva
umræðuna um almannatrygging-
arnar. Eg held að ekkert komi
þarna fram sem kemur á óvart í
sjálfu sér og kannski það sem
mestu varðar að þessar upplýsing-
ar skuli nú liggja fyrir á einum
stað. Þetta er gott innlegg í þá
endurskoðun sem alltaf á sér stað
á almannatryggingakerfinu," segir
Bolli.
Jón Gunnarsson, fulltrúi Sam-
fylkingarinnar í ráðinu, segir að
miðað við kynningu Stefáns á efni
skýrslunnar sé ljóst að Islendingar
eru Iangt á eftir frændþjóðum
okkar á sviði velferðarmála. „Við
hljótum að þurfa að fara lið fyrir
lið yfir þær tölur og forsendur
sem nú liggja fyrir og taka um það
ákvörðun, hvort við viljum vera
þar sem frændur okkar eru eða
álykta að þeir séu komnir í ógöng-
ur. Ef til vill liggur hin æskilega
staða þarna mitt á milli," segir
Jón.
Samkvæmt tölum
Fiskistofu varð vera-
legur samdráttur í
fiskafla milli mánað-
auna október 1998 og
1999.
I októbermánuði sl. var fiskaflinn
76.032 tonn en var 92.394 tonn í
október 1998. Af einstökum kjör-
dæmum var mestu Iandað á Aust-
urlandi, 36.196 tonnum, og mun-
ar þar mestu um síldina, en nánast
öllu síldarmagninu var landað þar.
Svipað var upp á teningnum árið
1998. Minnstu var landað á Norð-
urlandi vestra, 2.285 tonnum. I
októbermánuði 1996 fór heildar-
aflinn upp í 124.204 tonn, en þá
var síldaraflinn 32.348 tonn og
Ioðnuaflinn 47.714 tonn. Skel og
krabbaafli var þá einnig mun meiri
og karfaaflinn var 9.118 tonn, en
var í síðasta mánuði 4.365 tonn. I
samanburði milli októbermánað-
anna 1999 og 1998 munar mestu
um verulegan samdrátt í loðnu-
afla, en hann var aðeins 2.923
tonn í ár á móti 8.985 tonnum
árið 1998. Kolmunnaaflinn hefur
Stj ómarandstæ ðingar
vilja að þmgsályktun-
artíllögiumi lun Fljóts-
dalsvirkjuii verði vísað
til nmhverfísnefndar.
Stjómarsinnar vilja að
hún fari til iðnaðar-
nefndar. Harðar deilur
inn ináliö áþingi.
Þegar þingsályktunartillaga Finns
Ingólfssonar iðnaðarráðherra um
framhald framkvæmda við Fljóts-
dalsvirkjun kom til atkvæða-
greiðslu í gær, að lokinni fyrstu
umræðu, hófust harðvítugar deil-
ur um það hvort vísa ætti málinu
til iðnaðamefndar eða umhverfis-
nefndar. Ríkisstjórnarflokkarnir
leggja til að málið fari til iðnaðar-
nefndar en stjórnarandstaðan
sagði að eðli málsins samkvæmt
ætti málið að fara til umhverfis-
nefndar.
Sighvatur Björgvinsson rifjaði
það upp að Davíð Oddsson forsæt-
isráðherra sagði efnislega í sinni
ræðu við fyrstu umræðu málsins
að í raun væri Alþingi að fram-
kvæma lögformlegt umhverfismat
með umljöllun sinni um þetta
mál. Samkvæmt þvf sagði Sighvat-
ur að það væri einsýnt að málinu
ætti að vísa til umhverfisnefndar,
einnig dregist nokkuð saman frá
lyrra ári, var 17.366 tonn í október
1998 en 12.489 tonn síðastliðinn
októbermánuð. Þorskaflinn jókst
hins vegar milli ára, var 21.271
tonn í októbermánuði sl. en
18.785 tonn í októbermánuði
1998.
Heildaraflinn á árinu, þ.e. 10
fyrstu mánuði ársins er 1.313.956
tonn, var 1.271.175 tonn 1998 en
fór í 1.271.175 tonn árið 1997.
Þar munar mestu að loðnuaflinn
var þá orðinn 1.194.996 tonn en
er aðeins 698.383 tonn það sem af
er árinu í ár. Kolmunnaveiði ís-
lenskra skipa var ekki hafin á ár-
inu 1997. Þorskaflinn á árinu er
orðinn 212.247 tonn, var orðinn
197.586 tonn á sama tíma árið
1998. Mestu hefur verið landað af
þorski á Suðurnesjum, eða
37.453 tonnum en minnstu á
Norðurlandi vestra, eða 12.045
tonnum. A erlendum mörkuðum
hefur verið landað 5.197 tonnum
af þorski. Af 11.328 tonna stein-
bítsafla hefur mestu verið landað á
Vestljörðum, eða 4.839 tonnum,
og þarf ekki að koma á óvart þar
sem gjöfulustu steinbítsmiðin eru
þar við bæjardyrnar. — GG
Til íunsagnar
lunhverQsnefndar
Kolbrún Halldórsdóttir sagði að
aðal fylgiskjal með þingsályktunar-
tillögunni væri skýrsla Landsvirkj-
unar, sem fjallaði um umhverfi og
umhverfisáhrif vegna Fljótsdals-
virkjunar. Það lægi því í augum
uppi að málinu ætti að vísa til um-
hverfisnefndar.
Hjálmar Arnason, formaður
iðnaðamefndar, hafnaði þessu al-
farið. Sagði hann þingsályktunar-
tillöguna Ijalla um að haldið skyldi
áfram virkjanaframkvæmdum
Fljótsdalsvirkjunar. Hins vegar
sagði hann eðlilegt að umhverfis-
þáttur málsins yrði sendur til um-
hverfisnefndar til umsagnar.
MeiriMuti
Astæða þess að stjórnarflokkamir
fara þá leið að vísa málinu til iðn-
aðamefndar, en ekki umhverfis-
nefndar, er sú staðreynd að í um-
hverfisneftid er meirihluti íyrir því
að Fljótsdalsvirkjun fari í Iögform-
legt umhverfismat. Stjómarþing-
mennirnir Ólafur Öm Haralds-
son, formaður umhverfisnefndar,
og Katrín Fjeldsted, sem líka á
sæti í nefndinni, hafa bæði Iýst því
yfir að þau séu hlynnt því að
Fljótsdalsvirkjun fari í lögformlegt
umhverfismat. Þar með erkominn
meirihluti í nefndinni lyrir lög-
formlegu umhverfismati.
- S.DÓR
Deilt á Alþingi
imtnefndir