Dagur - 13.01.2000, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGVR 13. JANÚAR 2000 -19
XW«r_
LtFIÐ t LANDINU
L. A
„Örlög kvótans ráðast ekkl
eingöngu í dómsorði
Hæstaréttar í Vatneyrar-
málinu og efrétturinn stað-
festir dauðadóm Héraðs-
dóms Vestfjarða yfir kvót-
anum flýtir það afnámi
kvótaljóta en hafni Hæsti-
réttur dómnum lengist í
hengingaról sægreifa sem
því nemur. Dagar kvótans
eru senn taldir hvort sem
er, “ segirÁsgeir Hannes Ei-
ríksson.
Dagar kvótaljóta eru senn
taldir og farið hefur félegra,
dáið dámlegra. Valdimar Jó-
hannesson og Svavar Guðna-
son og fleiri góðir menn eiga
þakkir skildar fyrir að nenna
að hjóla í sægreifalénin og
láta skeika að sköpuðu. Sag-
an sýnir að menn sem hinda
ekki bagga síni sömu hnút-
um og samferðamenn þarf til
að þoka málum af þessu tagi
í höfn því meðaljónar koma
því ekki í verk frekar en öðru.
Sérvitringarnir slá út vitring-
ana og eru ómissandi í hverju samfélagi. Sér-
viskan lengi lifi og ferfalt húrra!
Orlög kvótans ráðast ekki eingöngu í dóms-
orði Hæstaréttar í Vatneyrarmálinu og ef rétt-
urinn staðfestir dauðadóm Héraðsdóms Vest-
fjarða yfir kvótanum flýtir það afnámi kvóta-
Ijóta en hafni Hæstiréttur dómnum lengist í
hengingaról sægreifa sem því nemur. Dagar
kvótans eru senn taldir hvort sem er.
Vemd og Veiði í sama Kvóta
Héraðsdómur Vestfjarða komst að þeirri nið-
urstöðu að úthlutun ríkisins á veiðiheimildum
geri upp á milli manna og er kvótinnljóti því í
andstöðu við ákvæði stjórnarskrárinnar um að
jafnræði skuli ríkja með þegnum landsins.
Einfaldara gat það ekki verið. Eftir á að hyggja
er það furðulegt að fyrr hafi ekki verið úr
kvótamálinu skorið fyrir íslenskum dómstóli.
En betra er seint en aldrei og úr því sem kom-
ið er verður feigum ekki forðað með gálga-
fresti. Hitt er svo annað mál:
Fyrir nokkrum áratugum létu íslenskir út-
vegsmenn greipar sópa um fiskimið þjóðarinn-
ar svo hrun blasti við fiskistofnum og var þá
gripið til þess ráðs að draga úr sókn á miðin til
að vemda þau fyrir ofveiðimönnum. Það er
fiskivemdarhluti kvótans. Síðan var ákveðið
að veita fiskiskipum heimildir til að veiða úr
fiskistofnunum án endurgjalds og voru veiði-
heimildir eingöngu veittar skipum sem fyrir
voru í greininni og miðað við afla fýrri ára við
úthlutun heimilda. Það er fiskveiðihluti kvót-
ans og heitir kvótiljóti.
Sægreifar og talsmenn þeirra launaðir
jafnt sem leiknir og konungkjörnir Bubbar á
Alþingi og í forsætisráðuneyti hafa gert sitt
besta tif að rugla landsmenn í ríminu með
því að blanda saman verndarmætti kvótans
og veiðiheimildum. Þeir segja: -Við að fella
niður kvótakerfið lýkur fiskverndarskeiði Is-
lendinga og hagræðið af útgerðinni hverfur
með afnámi kvótans! Þetta er að sjálfsögðu
gömul lygi og endurtekin af vensfamönnum
kvótansíjóta en auðvelt er að halda áfram að
vernda fiskimiðin fyrir ofveiði þó öðrum sé
leyft að veiða en sægreifum einum saman.
Málið snýst um hve mörg tonn eru veidd í
landhelginni en ekki hverjir draga þau úr
sjó. Það heitir samkeppni og hefur hingað til
reynst betur í atvinnuh'finu en einokun og
má benda á gömlu Sovétríkin og eylandið
Kúbu í því sambandi. Einokun lifir aldrei til
lengdar og meira að segja einokunarverslun
Dana á Islandi leið lfka undir lok á sínum
tíma. Samkeppnin þekkist víða í hagfræð-
inni þó óþekkt sé í landhelginni.
Quo Vaidis Sægreiíar?
Ekki kemur til greina önnur Iausn á kvótanum
en að allir íslendingar sitji við sama borð í
láhdhelginni og aldrei næst sátt um málamiðl-
un sem leiðir ekki til þeirrar lausnar. Sægreif-
ar hafa makað krókinn á fiskistofnum þjóðar-
innar í áratugi og auðlegð þcirra blasir við í
þjóðfélaginu og í öðrum löndum. Sægreifar
höfðu öll þessi ár til að búa sig undir væntan-
Iega samkeppni í landhelginni og þeim er eng-
in vorkunn að sitja við sama borð og Islend-
ingar eftir áratuga forgjöf. Þeim mátti vera
ljóst að Drottinn gaf og Drottinn tók.
Bankar og aðrir Ijársjóðir landsmanna sem
látið hafa glepjast af fölskum höfuðstól kvót-
ans og tekið veð í kvótaskipum verða sjálfir að
súpa seyðið af viðskiptum sínum við sægreifa.
Samfélagið getur ekki hiaupið undir bagga
með sjóðakerfi landsins eins og venjulega er
ætlast til þegar sjávarútvegur á í hlut. Hitt er
svo annað mál að þjóðin getur vel komið á
móts við sægreifa og afnumið kvótaljóta í
áföngum til að að draga úr röskun á stöðu
þeirra og högum ef mönnum býður svo við að
horfa. Og jafnvel þó þeir eigi það varla skilið.
Öll árin sem sægreifár sátu einir að fisk-
stofnum Iandsins voru þeir aldrei til viðtals
um að deila miðunum með öðrum Islending-
um. Þannig varð stærsta þjóðargjöf í heimi að
sérstökum lífeyri fyrir fámennan greifahóp
sem hóf strax að leigja þjóðargjöfina og selja,
veðsetja hana og arfleiða og rífast jaíhvel um
hana við hjónaskilnaði. Fiskimiðin komu ís-
lensku þjóðinni ekki við lengur írekar en þau
væru við erlendar strendur í öðrum heimsálf-
um. En nú er öldin önnur: Venslamenn kvóta-
ljóta úr Framsóknarflokki og víðar Ieggja nú
fram sérstök bænaskjöl í blaðagreinum um að
ná samkomulagi um kvótann þegar við blasir
að þjóðin heimtir hann úr Helju. Nú eru Is-
lendinga loks þess verðir að semja við. Ekki
verður lagst lægra.
Ó þá náð að eiga Jésús
Davíð Oddsson forsætisráðherra hefur að
minnsta kosti þrjú andlit undir ljónsmakkan-
um og Iíklega ein sjö höfuð. Skemmtilegasta
andlit ráðherrans er Matthildur og nokkrir
góðar dagar án Guðnýjar slá líka í gegn. En
þegar ráðherrann krýnir síg til Bubba kóngs
má þjóðin fara að vara sig. Sólin sest seint í
konungsríki Bubba og nú síðast vill kallinn
láta skrásetja alla heimsbyggð sína í einum
gagnagrunni enda er kóngsi fæddur í gamalli
fjárhúsabyggð og væntanlega í jötu. Bubbi
kóngur varð saltvondur þegar dómur féll á
Vestfjörðum og hellti sér yfir þegna sína fyrir
að ala af sér annan eins dómstól og Héraðs-
dóm Vestfjarða og bjó þjóðina undir
heimsenda. A sama hátt setti hann dórnur-
um Hæstaréttar fyrir heimadæmin og er
honum hvergi runnin reiðin þegar þetta er
skrifað. En þegar neyðin er stærst er hjálpin
næst:
I Kritsnihátíðarnefnd situr einmitt forseti
Hæstaréttar við hægri hönd konungs síns og
Biskup Islands við þá vinstri. Hæg eru þvf
heimatökin ffyrir Bubba að leggja dómarun-
um lífsreglurnar og að því búnu að leita eftir
andlegu samfélagi við Biskupsembættið til
að hvíla þanda nasavængi. En ekki er öllu til
skila haldið enn:
Biskupinn hefur sýnt kóngi sínum þann
kærleika að setja Séra Örn Bárð Jónsson
þjónandi sóknarprest í Neskirkju sem er
kirkjusókn Bubba konungs en kóngsi rak
einmitt sérann úr stöðu ritara Kristnihátíð-
arnefndar fyrir að birta smásögu í Lesbók
Morgunblaðsins. Hvílík gæfa er það fyrir
forsætisráðherra þjóðarinnar að mega vökva
kristilegu kærleiksblómin í sókninni sinni
þegar Bubbi kóngur sigrar Matthildi í ráð-
herranum og taka á móti heilagri kvöldmáltið
frá gömlum samstarfsmanni sem þekkir
bæði gagnagrunna og kvóta og önnur gull
ráðherrans. Og sóknarbræðurnir geta skipst
á að lesa smásögur sínar fyrir sóknarbörnin
og ofar hljóma herskarar himnanna.
UMBUÐA-
LAUST
■menninbar)
Hlynur Hallsson.
Veggir
hver ofan á aimaii
1 dag ríður Hlynur Hallsson
á vaðið með nýtt listaverk í
Listasafni Reykjavfkur á
Kjarvalsstöðum sem hlotið
hefur heitið „Veg(g)ir“.
Framkvæmd verksins bygg-
ir á tveimur þáttum: annars
vegar að veita listafólki tæki-
færi til að vinna úr hug-
myndum sínum út frá stór-
um fleti, (en langveggur
miðrýmis Kjarvalsstaða er 24
metrar á lengd og 3,5 metrar
á hæð) og hinsvegar að leyfa
gestum safnsins að fylgjast
með þróun hvers listaverks
frá upphafi til enda.
Þátttakendur í verkefninu
eru: Hlynur Hallsson, Daði
Guðbjörnsson, Katrín Sig-
urðardóttir, Ráðhildur Inga-
dóttir, Gunnar Örn og Ragn-
heiður Jónsdóttir. Þau munu
vinna sfn verk hvert á eftir
öðru og fá þrjár vikur til
verksins hver.
Listunnendum verður boð-
ið að vera við „lokun“ hvers
áfanga, sem alltaf fer fram á
fimmtudagskvöldi og verður
kynnt sérstaklega. Sá lista-
maður sem þá er að Ijúka
verki sínu mun kynna verk-
efni sitt og vera með hug-
leiðingu um það. Við sama
tældfæri mun sá listamaður
sem kemur næst hefja sitt
verk og kynna hugmyndir
sínar og áætlanir.
Það skal tekið fram að sýn-
ingarskrá verður gefin út
þegar allir listamennirnir
hafa skilað sinni vinnu. Þar
verður að finna upplýsingar,
ljósmyndir af ferli, sem og
frekari umfjöllun um verk-
efnið.
S.__________________________2
Þau voru alvarleg tíðindin um að
Alþingi Islendinga hefði samþykkt
skömmu fyrir jól ný samgöngulög
sem skylda menn til að tilkynna að
þeir taka upp símtöl á segulband
til að fá nokkurs konar samþykki
viðmælanda. Þessi tíðindi voru al-
varleg fyrir allan almenning fólks
sem fram til þessa hefur haft þann
varnagla að taka upp símtöl án
þess að þurfa að tilkynna viðkom-
andi það sérstaklega því að slík til-
kynning getur sett strik í reikning-
inn. AUir vita út á hvað símtöl geta
gengið. Gegnum símalínurnar fara því
miður ekki Sara fram prúð og settleg sam-
töl, nei. Fólk notar símann Iíka til þess að
hringja ítrekað, þegja, anda eða klæmast,
sem er ekki í þágu þess sem fyrir verður.
Það er því í hæsta máta hlægilegt að þurfa
að tilkynna formlega að maður sé að taka
kímtaliö upp þegar ekkert lát er á síma-
ónæði - að öðrum kosti sé það ólöglegt.
Þegar skrekkur er hlaupiim...
Ymsar starfsstéttir hafa notað segul-
MENNINGAR
VAKTIN
Guðnún Helga
Sígurðardóttír
skrifar
bandsupptökur í starfi sínu. 1
fjölmiðlum hefur verið tæpt á
vinnureglur lögreglumanna hvað
þetta varðar. Þingtíðindin marg-
umræddu voru líka alvarleg hvað
starfsaðstæður blaðamanna varð-
ar. Blaðamenn \dta það allra
manna best úr. daglegu starfi sínu
hve nauðsynlegt getur reynst að
hafa ummæli á bandi, ekki bara
til að hafa efnisatriði og ummæli
rétt eftir, sem reyndar er veiga-
mikil ástæða, heldur líka til þess
að geta sýnt fram á og sannað
hvað í rauninni sagt var þegar viðmæl-
andinn vill draga orð sín til baka. Þegar
blaðamaður getur ekki bent á segul-
bandsupptöku til sönnunar orðum sín-
um á prenti og skrekkur er hlaupinn í
viðmæíandann standa orð gegn orði. Það
er ekki nógu gott. Við orð skal standa.
Óásættanleg vtnnuhrðgð
Þegar alþingismenn samþykktu þessi
nýju lög án þess að taka eftir voru þeir
um leið að bregðast fólkinu f landinu.
Þegar blaðamaður
getur ekki bent á
segulbandsupp-
töku tíl sönnunar
orðum sínum á
prenti og skrekkur
er hlaupinn í við-
mælandann standa
orð gegn orði. Það
er ekki nógu gott.
Öllu fólkinu í landinu. Það er óásættan-
legt að frumvörp komist í gegnum þingið
án þess að menn taki eftir og auðvitað er
það engin afsökun hvað mikið hafi verið
að gera, hversu þung og mikil mál hafi
legið fyrir þinginu, hversu mörg þau hafi
Við orð skal standa
verið sem þurft hafi að afgreiða. í öllu
svartnættinu er það þó fagnaðarefni að
lesa loforð stjórnmálamanna um að
kippa þessu í Íiðinn. Það þarf að gera
fljótt og vel. Nú þegar.
ghs@ff.is