Dagur - 20.09.2000, Blaðsíða 6

6 - MIBVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 2000
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
A ðstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Símar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt niimer:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.900 KR. Á MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
Netföng auglýsingadeildar: karen@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Slmar auglýsingadeildar: CREYKJAVÍK)563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍKJ563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRIJ460-6192 Karen Grétarsdóttir
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 617icakureyri) 551 6270 (reykjavíK)
Blair og bensínið
í fyrsta lagi
Skoðanakannanir síðustu daga sýna fylgishrun breska Verka-
mannaflokksins og minni stuðning við Tony Blair forsætisráð-
herra en nokkru sinni. I fyrsta sinn frá árinu 1992 mælist
Ihaldsflokkurinn með meira fylgi. Verkamannaflokkurinn, sem
naut 44 prósenta stuðnings meðal kjósenda fyrir aðeins einum
mánuði, hefur nú aðeins 34 prósenta fylgi. Astæða fylgis-
hrunsins er fyrst og fremst hvernig Tony Blair og ráðherrar
hans brugðust við þeirri uppreisn langþreyttra skattborgara
sem fólst í víðtækum mótmælum gegn bensínokrinu.
í öðru lagi
Breska ríkisstjórnin afgreiddi þessa uppreisn sem ólöglegar að-
gerðir fámenns hagsmunahóps og lýsti því strax yfir að ekki
yrði á neinn hátt komið til móts við kröfur um lækkun skatta
á bensíni og olíu. Ekki var gerð minnsta tilraun til að hlusta á
málefnaleg rök mótmælenda fyrr en allt var komið í óefni.
Með slíkri afstöðu brást Tony Blair mörgum kjósendum sínum
sem ætlast til þess að ríkisstjórn jafnaðarmanna hlusti á al-
menning en hagi sér ekki með þeim hroka sem einkenndi
stjórnarhætti breska íhaldsflokksins. Það mun ráða miklu um
framhaldið hvort breski forsætisráðherrann tekur í verki mark
á þeirri alvarlegu aðvörun sem hann hefur nú fengið frá mörg-
um kjósenda sinna.
í þriðja lagi
Gert hefur verið ráð fyrir því að Tony Blair efni til þingkosn-
inga næsta vor. Nú er ljóst að tímasetning kosninganna mun
ráðast af því hvort Verkamannaflokknum tekst að endur-
heimta fylgi sitt í skoðanakönnunum. Sumir telja að svo muni
fara í vetur, ekki síst vegna þess að breski Ihaldsflokkurinn er
enn sundurtættur eftir ósigurinn í síðustu kosningum og án
þeirrar forystu sem getur sannfært meirihluta kjósenda um að
hann sé hæfur til að stjórna landinu. En það er auðvitað að
mestu undir Tony Blair sjálfum komið, og ráðherrum hans,
hvort þeim tekst að endurvinna traust og trúnað þeirra kjós-
enda sem nú hafa sýnt ríkisstjórninni gula spjaldið.
E It'as Snæland Jónsson.
Útspil Áma
Árni M. Mathiesen sjávarút-
vegsráðherra var við það að
falla í gleymskunnar dá á Is-
landi þegar hann var beðinn
um að halda ræðu í Lúxembúrg
í síðustu viku. Þar lagði hann
(il að „bið nýja" bagkerfi á ís-
landi byggðist á skattalækkun
til fyrirtækja, enda væri nú svo
komið að ríkisfjármálin
væru í svo góðu lagi að
skattalækkun væri ein-
faldlega hið besta mál.
Eðlilega vakti þessi til-
laga ráðherra Sjálf-
stæðisflokksins mikla
athygli, enda hafa sjálf-
stæðismenn ekki verið
duglegir að setja fram
skoðanir eða tillögur í
skattamálum, aðrar en þær að
neita samstarfsflokknum í rík-
isstjórn um að breyta jaðar-
sköttum til hagsbóta fyrir
barnafólk með barnakortum
eða öðrum sambærilegum að-
gerðum.
Kaiinar jarðveginn
Það rifjaðist því snarlega upp
fyrir Garra hver hinn hálf-
gleymdi Árni Mathiesen væri,
enda erfitt að skilja þessa til-
Iögu, tímasetningu hennar og
rökstuðninginn fyrir henni á
annan veg en að þarna væri
verið að gefa barnakortapólitík-
usunum í framsókn langt nef.
Og augljóslega voru það fleiri
en Garri sem lásu ummælin á
þennan hátt því í Reykjavíkur-
hréfi Morgunblaðsdeildar
Sjálfstæðisflokksins um helg-
ina er því einmitt varpað fram
hvort sjálfstæðisforustan hafi
ekki bcðið Árna um að varpa
þessum hugmyndum fram
svona til að kanna jarðveginn
sem þær fengju. Nú hefur
komið í Ijós að sá jarðvegur er
afar grýttur svo ekld sé meira
sagt, enda er Árni sjálfur þegar
auðvitað komi þetta ekki til
greina á næstu mánuðum og
misserum.
Úr vöm í sókn
En eins og öllum góðum póli-
tíkusum sæmir hefur Árna tek-
ist að snúa flótta sínum í mál-
inu upp í stórsókn þannig að
hann er nú farinn að
skora fjölmarga punkta
sjá háyfirformanninum
Davíð Oddssyni. Slíkt
er aðeins á færi þróaðra
plottara og þetta sýnir
líka að það er engin til-
viljun að Árni er kom-
inn jafn langt í pólitík
og raun ber vitni. Árni
gætti sín á því að skilja
eftir útgönguleið og nú er
skattalækkunin á fyrirtækjum,
ekki lengur einföld skattalækk-
un á fyrirtæki, heldur úthugs-
aður mótleikur við skattastefnu
ES og útspil íslendinga til að
þurfa ekki að ganga inn í þann
óskapnað. Með þessu móti
gæti ísland nefnilega skapað
sér sérstöðu og oröiö álitlegur
valkostur fyrir erlend fyrirtæki
að flytja til og þannig styrktist
staða landsins gangvart Evr-
ópusambandsríkjunum. Árni
hefur þannig snúið málinu upp
í að vera hluti af Evrópuum-
ræðu sem sífellt er verið að
skamma sjálfstæðismenn fyrir
að vilja ekki taka þátt í. Á sama
tíma hefur hann hins vegar Ifka
gert það sem hann var beðinn
um af flokksforustunni, en það
er að kanna jarðveginn fyrir
umræðu um skattalækkun á
fyrirtæki. Já hann er snjall
hann Árni og eftir svona út-
spil er óhætt að útiloka að
hvorki Garri né aðrir stjórn-
málaáhugamenn muni gleyma
honum aftur í bráð.
■ GARIÍI
búinn að draga mikið í land
með þetta, og segir núna að
ODDUR
ÓLAFSSON
SKRIFAR
Mælieiningar hagspekinnar eru
leikmönnum iðulega torskildar og
er aðdáunarvert hve stjórnmála-
menn fara laglega með alla orða-
leppana og prósentuvísindin þegar
þeir viðra skoðanir sínar, stefnur
og hugsjónir. Mælikvarði alls
stjórnmáíastarfs eru peningar,
hvernig þeirra er aflað og hvernig
þeim er eytt. Það er í rauninni inn-
tak alls mannlífs í nútímanum.
Hlustum bara á kennarana.
Margt var fróðlegt í Degi í gær,
eins og fyrri daginn. í grein eftir
Ágúst Einarsson, alþingismann og
prófessor, var gerð smávægileg út-
tekt á mikilvægi atvinnugreina
landsmanna. Þar kemur í Ijós að
þeim fækkar óðum sem starfa viö
landbúnað og sjávarútvcg. Einung-
is I 1% vinnuaflsins starfarvið sjáv-
arútveg og fiskvinnslu. Hlutdeild
gömlu atvinnuveganna, eíns og
prófessorinn kallar þá fer
hraðminnkandi og skila fiskveiðar
aðeins 8% af landsframleiðslunni
Góöæri prósentiumar
og fiskvinnla 4%. Þeir sem enn
kunna að leggja saman í huganum
eða á blaði sjá að hlutdeild sjávar-
útvegsins í verðmætasköpun
landsframleiðslunnar er
12%.
Það er tæpast að
hægt sé að kalla þetta
undirstöðuatvinnuveg
lengur.
fflutfóllin
Nokkrum blaðsíðum
aftar er viðtal við Árna
Mathiesen, dýralækni
og sjávarútvegsráð-
herra, gagnmenntaður
maður og marktækur
eins og Ágúst. Þar kemur í Ijós, að
hlutdeild sjávarútvegsins í vöruút-
llutningi er 70% og útilutningur á
fiski nemur helmingi allra gjald-
eyristekna.
Engin ástæða er til að rengja
tölur og hlutdeildarútreikninga
stjórnmálagarpanna. Þeir hafa
áreiðanlega báðir rétt fyrir sér. En
undarlega kemur það fyrir sjónir,
að 70% af útflutningi þjóðríkis
skipti sáralitlu máli ef hann er um-
reiknaður í landsfram-
leiðslu.
Það eru aðrir liðir í
verðmætasköpuninni
sem skipta máli. Ein
viðmiðunin er sú, að
fátt eða ekkert örvi hag-
vöxtinn eins vel og vont
bílslys. Það skapar at-
vinnu í mörgum grein-
um og viðheldur eftir-
spurn í enn fleiri og
peningaupphæðir
streyma á milli starfs-
greina og fyrirtækja.
Allt byggist þetta á einhvers kon-
ar mati á fjárstreymi og er nú sjáll-
ur peningamarkaðurinn orðin ein
helsta atvinnugreinin og er áreið-
anlega búinn að skjóta samanlögð-
um framleiðslugreinunum ref fyrir
rass.
Alþjódavædingin
Nýverið fagnaði viðskiptaráðherra
því innilega hve mikil gróska er í
útflutningi peninga. Milljarðarnir
streyma út úr landinu og sjá ört
vaxandi fyrirtæki með kontóra úti í
heimi urn að talta við peningum Is-
lendinga til að koma þcim í rekst-
ur erlendis. Þetta er kallað að taka
þátt í alþjóðavæðingu. Að hinu
Ieytinu er útlendingum bannað að
fjárfesta hér nema í taprekstri,
enda er árangurinn eftir þvf.
Peninga- og verðbréfamöndl
eru vaxtarbroddur atvinnulífsins,
eins og það heitir á stjórnmála-
mannamáli. Sjómannaskólinn er
tómur en en hver viðskiptaháskól-
inn af öðrum er stofnsettur. Há-
skóli Islands kennir viðskiptafræði
í 600 sæta Háskólabíói.
Nú er spurningin: Hvaða frasar
og hlutfallaútreikningar eru væn-
legir til að sanna að útflutningur á
peningum geti jafnað stighækk-
andi viðskíptahalla?
Á að bantia bömum að
koma með óvaxtasafa í
skólann?
Hafsteinn Karlsson
shólastjóri í Selásskóla í Rcyhjavtk.
„Almennt
talað koma
börn mjög
lftið með
hreinan
ávaxtasafa í
skólann,
heldur með
sykurbland-
aðan djús.
Það á að hvetja til þess að börn-
in drekki mjólk og vatn, þannig
að neysla á þessum ávaxtasöfum
minnki, Þetta væri í samræmi
við þá stefnu sem Manneldisráð
hefur mótað og vissulega er
þetta ákveðin miðstýring, en þó
má líta svo á að hvergi nema í
skólunum sé betra að bafa áhrif
á neysluvenjur þjóðarinnar."
Unnur Stefánsdóttir
leihskðlastjóri.
„Það er mjög
æskilegt að
börn fái
mjólk í skól-
unum. Bæði
er hún holl
og góð - og
börn þurfa
ákveðið
magn mjólk-
ur á degi hverjum vegna prótein-
og kalkþarfar. Ef skólarnir geta
fengið mjólkina öðruvísi en á
fernum og þar með dregið úr um-
búðanotkun þá finnst mér það
vera enn ein ástæðan fyrir því að
auka mjólkurneyslu í grunnskól-
um - og reyndar sem víðast."
Guðni Ágústsson
ráðherra ogforeldri.
„Lengi býr að
fyrstu gerð.
Boð og bönn
kunna að
vísu að virka
öfugt. Góð
heilsa er dýr-
mætasta eign
hvers manns,
þess vegna
þarf að brýna foreldra og skóla í
grunnatriðum í matarvenjum;
það að taka vatnið, mjólkina og
hreinar afurðir fram yfir sjoppu-
fæði og sykurdrykki."
Sigrún J. Marteinsdóttir
tannlæknir á Akureyri.
„Safar eru
slæmir fyrir
tennurnar ef
þeirra er
neytt oft, sér-
staklega þó
safar sem í er
viðbættur
sykur. Þeir
valda tann-
skemmdum. Hreinu safarnir eru
betri. í þeim er samt sýra, eins og
í sætu söfunum, og smátt og
smátt getur hann eytt glerungi
tannanna. Glerungseyðing er að
verða of algengt að sjá hjá krökk-
um. - I ljósi þess finnst mér í
góðu lagi að hætta að selja safa í
skólunum, en kannski ekki
banna að börnin korni með þá í
skólan ef foreldrarnir leyfa slíkt -
því til eru börn með mjólkuró-
þol.'