Dagur - 22.12.2000, Blaðsíða 7

X^HT^
FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2000 - 7
STJÓRNMÁL Á NETINU
Borðleggj andi ddmsmál
Jóhanna Sigurðardóttir, alþingis-
maður, fjallar á vefsíðu sinni um
skattlagningu húsaleigubóta sem
sé ekki sfður lögbrot en tekju-
tengingin sem Hœstiréttur hefur
nú dæmt ólöglega. Hún segir
m.a.:
„Dómur Hæstaréttar um ólög-
mæti þess að tengja tekjutrygg-
ingu við tekjur maka markar
tímamót og mun hafa víðtæk
áhrif. Jafnræðisregla stjórnar-
skrárinnar er líka brotin með því
að skattleggja húsaleigubætur á
sama tíma og vaxtabætur eru
skattfrjálsar. Nefnd á vegum fé-
lagsmálaráðherra hefur sett fram
að skattlagning húsaleigubóta sé
gróft brot á grundvallarreglu
skattaréttar, jafnræðisreglunni.
Skattlagning húsaleigubóta
skerðir líka barnabætur og
námslán, sem vaxtabætur gera
ekki þar sem þær eru ekki skatt-
lagðar. Borðliggjandi er fyrir
leigjendasamtökin að láta nú
reyna á þetta mál fvrir dómsstól-
unum.
Margsinnis var bent á það á
Alþingi að ríkisstjórnin væri að
fara fram á að Alþingi staðfesti
mannréttindabrot, þegar farið
var fram á lögfestingu á fram-
kvæmd sem gilt hafði með reglu-
gerð um að tengja tekjutryggingu
við tekjur maka. Brotin væri
jafnréttisregla stjórnsýslulaga,
ákvæði stjórnarskrár, mannrétt-
indayfirlýsing Sameinuðu þjóð-
anna og mannréttindasáttmáli
Evrópu.
Málið fyrir dómsstóla
Allar h'kur eru á að það sé einnig
mannréttindabrot og brot á
ákvæðum jafnræðisreglu stjórn-
arskrárinnar að skattleggja húsa-
leigubætur á sama tíma og vaxta-
bætur eru undanþegnar skatti.
Vaxtabætur og húsaleigubætur
er komið á í sama tilgangi, þ.e.
að auövelda fólki með niður-
greiðslu að koma sér þaki yfir
höfuðið. Það getur ekki verið
annað en brot á grundvallarreglu
skattaréttar, jafnræðisreglunni
að þessar niðurgreiðslur fái ekki
sambærilega skattalega meðferð
í skattkerfinu. Dómur Hæsta-
réttar felur í sér að í mannrétt-
indaákvæðum stjórnarskrárinnar
er litið til félagslegra mannrétt-
inda. Skattlagning húsaleigubóta
er brot á lélagslegum mannrétt-
indum og framfærslumöguleik-
„Hér er Jjví aHt í senn
mn að ræda brot á fé-
lagslegum réttmdum
og þar meö mannrétt-
indaákvæðiim stjórn-
arskrárfnnar, jafn-
ræöisreglu stjómar-
skrárinnar og jafn-
ræðisreglu skatta-
laga.“
um fólks, en þeir sem fá húsa-
leigubætur tilheyra að öllu jöfnu
lang tekjulægsta hópi þjóðfélags-
ins. Þessi skattlagning bcinist að
tiltölulega fámennum hópu en
útgjöld hins opinbera vegna
húsaleigubóta er um 500-600
milljónir cn útgjöld vegna vaxta-
bóta er yfir 4 milljarðar króna,
en vaxtabætur cr niðurgreiðsla á
húsnæðiskostnaði með sama
hætti og húsaleigubætur Hér er
því allt í senn um að ræða brot á
félagslegum réttindum og þar
með mannréttindaákvæðum
stjórnarskrárinnar, jafnræðis-
reglu stjórnarskrárinnar og jafn-
ræðisreglu skattalaga. Það liggur
því beint við að lcigjendasamtök-
in höfði mál á hendur stjórnvöld-
um, eða styðji til þess í prófmáli
leigjenda sem beittur hefur verið
þessu misrétti af hálfu stjórn-
valda.
Gróft brot á
j afnræðisregluimi
Um það segir í skýrslu nefndar
sem fjallaði um reynsluna af
húsaleigubótum:
„Nefndin leggur til að skatt-
lagningu húsaleigubóta verði
aflétt. Markmið laga um húsa-
leigubætur er að niðurgreiða
húsnæðiskostnað hjá tekjulágum
einstaklingum til samræmis við
vaxtabbætur sem greiddar eru
íbúðareigendum. Húsaleigubót-
um er ætlað að jafna húsnæðis-
kostnað leigjenda og draga úr
þeim aðstöðumun sem ríkt hefur
með tilliti til þess hvort um er að
ræða eigendur eða leigjendur að
íbúðarhúsnæði. Nefndin telur
skattlagningu húsaleigubóta, því
vera gróft brot á þeirri grundvall-
arreglu skattaréttar, jafnræðis-
reglunni, að skattleggja húsa-
leigubætur á sama tíma og vaxta-
bætur eru skattfrjálsar." Síðan
sagði að í reglunni fælist gróf
mismunum sem ekki verði rétt-
lætt á nokkurn hátt og verið væri
að viðhalda mismunun sem ríkt
hafi um langt skeið á húsnæðis-
markaðnum. Auk þess felst gróf
mismunun í því að skattlagning
húsaleigubóta skerðir barnabæt-
ur og námslán og getur leitt til
þess að skerða lánamöguleika í
íbúðalánakerfinu, þar sem húsa-
leigubætur teljast til tekna en
ekki vaxtabætur."
Heilbrigðisþjónusta í skugga Kára
„Þeir sem keyptu hlutinn á gráa markaönum fyrir ígiidi 50 - 60 dala hafa
síðustu vikur mátt horfa á hann rýrna ferfalt eða meira. Nokkrir hafa
þannig tapað aleigunni, “ segir Hjörleifur Guttormsson á vefsíðu sinni.
Hjörleifur Guttormsson, fyrrver-
andi ráðherra, fjallar á vefsíðu
sinni um heilbrigðiskerfið og Is-
Ienska erfðagreiningu. Hann
segir m.a.:
„Líftækni hefur sem annað
margar hliðar, sumar jákvæðar
en aðrar varhugaverðar eða nei-
kvæðar. Islensk erfðagreining og
DeCodc cru einn angi þróunar á
þessum meiði og hafa komið inn
í íslenskt samfélag eins og storm-
sveipur. Margt jákvætt má sjá við
nýsköpun sém fylgir fyrirtækjum
þessum en skuggahliðarnar eru
líka margar og verður hér horft
til þeirra og líklegrar framvindu.
Með tilkomu Islenskrar erfða-
greiningar er allt í einu komið
fjármagn í áður óþekktum mæli í
hendur einkaaðila á tslandi. Fyr-
irtækið lýtur einum vilja, fer
mikinn og sáldrar fé á báðar
hendur. Allt er það hugsað út frá
hagsmunum eigandans sem
kaupir opinbera aðila, rann-
sókna- og sjúkrastofnanir, ein-
staklinga og fjölmiðla til að
þjóna lyrirtæki sínu.
Ráðherrar upp á punt
Hugmynd Kára Stefánssonar unt
einkaleyfi á heilbrigðis- og erfða-
upplýsingum Islendinga var djörf
og um leið ófyrirleitin á viðtek-
inn mælikvarða um persónu-
vernd og mannréttindi. Til að
þoka henni áfram þurfti hann
stuðning ríkisstjórnar og meiri-
hluta Alþingis og fékk hann,
þrátt fyrir mikla andstöðu í vís-
indasamfélaginu og sterkar að-
varanir, m.a. erlcndis frá. I þessu
efni lagði Davíð Oddsson sig að
veði og Framsóknarráðherrarnir
sem stjórnarfarslega ábyrgð bera
á heilbrigðismálum gerðu ekki
annað en hneigja sig. Niðurstað-
an ergrímulaus samþætting yfir-
stjórnar heilbrigðismála í land-
inu og einkafyrirtækisins ís-
lenskrar erfðagreiningar. Eí’tir
þetta er nánast formsatriði hver
„Niðurstaðan er
grimulaus samþætt-
ing yfirstjómar heil-
brigðismála í landinu
og eihkafyrirtækisins
íslenskrar erfðagrein-
ingar.“
situr í stóli heilbrigðisráöherra.
Háskólasamfélagið er á sama
hátt beygt undir hagsmuni fyrir-
tækisins og þess iðnaðar sem það
ætlar aö reka. Hvergi í nálægum
liindum myndi stjórnvöldum líð-
ast að standa þannig að verki.
Margur rúiim að skinni
Auglýsing stjórnvalda á gull-
greftri íslenskrar erfðagreiningar
og bandaríska móðurfélagsins
DeCode hefur þegar haft víð-
tækar afleiðingar. Fyrirtækinu
tókst, áður en það fór í skrán-
ingu á hlutabréfamarkaði, að
sækja ómældar upphæðir í vasa
einstaklinga og sjóða með sölu
hlutafjár. Verðbréfasalar trúðu á
kraftaverk og lögðust á sveif með
ráðherrunum að hækka pundið í
Kára. Þeir sem keyptu hlutinn á
gráa markaðnum fyrir ígildi 50 -
60 dala hafa síðustu vikur mátt
horfa á hann rýrna ferfalt eða
meira. Nokkrir hafa þannig tap-
að aleigunni. Af þessum brunni
eys nú íslensk erfðagreining til
beggja handa og ráðherrar sem
aðrir mæna á kraftaverkamann-
inn sem lætur penihgana vaxa á
trjánum. Enginn veit hins vegar
hvort þessi fengur ásamt aurun-
um frá Hoffmann la Roche dug-
ar til að fleyta DeCode vfir tap-
rekstur árum saman.
Langt í gagnagruimiim
I þessu samhengi skiptir gagna-
grunnurinn litlu máli, bara að
fjárfestar telji að hann verði ein-
hvern tíma til. Einnig hann er
hluti af trúnni á DeCodc og
Kára. Aðalatriðið er að menn
haldi að með slíku veiðarfæri
fiskist betur í genamengi Islend-
inga en hjá keppinautunum. I
þessu grugguga vatni sér hvergi
til botns. Læknar eru tvístígandi
og eiga í stríði við samvisku sína
og eiðstafi. Lagaumhverfið er
ráðamönnum mótdrægt, m.a.
um samtengingu sjúkraskráa og
réttindi sjúklinga. Tölvunefnd
hefur ekki sagt sitt og við henni
blasa margar grundvallarspurn-
ingar. Eflaust reyna óprúttin
stjórnvöld að brjóta niður slíkar
hindranir jafnhliða því sem Kári
lætur glitta í gullið.“