Dagur - 22.12.2000, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2000 - 11
T>™ptr.
ERLENDAR FRETTIR
Flokksveldið í Beijing er i hættu ef ekki tekst að sporna gegn fjármálaspillingunni.
Spilling molar km-
verskt efnahagslíf
Dauðadómar hafa ver-
ið kveðnir upp yfir
gráðugum embættis-
mönnnm öðrum til
viðvöruuar
Á þessu ári hafa háttsettir emb-
ættismenn og llokksgæðingar í
Kína verið dregnir fyrir dóm og
dæmdir til dauða. Sakargiftir
voru spilling. Fyrir aðeins örfá-
um árum hefðu brot þeirra ekki
verið talin eins alvarleg og dóm-
ar hljóðað upp á sektir eða fang-
elsisvist eða jafnvel látið duga að
reka þá úr embættum. En fjár-
málaspilling hefur grafið svo um
sig innan embættismannakerfa
og Kommúnistaflokksins, að lit-
ið er á þessa hörðu dóma sem
viðvörun til valdamanna og
flokksfélaga.
Á undanförnum tuttugu árum
hafa Kínverjar verið hvattir ákaft
til að efnast. Þeir hafa verið að
opna hagkerfi sitt og leyfa einka-
rekstur. Bændur fengu að rækta
sína skika til að auka uppsker-
una og kaupmenn og iðnaðar-
menn fengu frelsi til að versla og
reka eigin fyrirtæki. Nýsköpun
efnahagslífsins byggðist á því að
menn græddu og ríkidæmi varð
undirstaða framfara og fram-
kvæmda. Frumstæður kapítal-
ismi hélt innreið sína í áður
strangtrúðað kommúnistaríki.
Margt gekk á afturfótunum
því þegar nýsköpunin hófst voru
engir efnaðir og framkvæmda-
samir einstaklingar til eftir ára-
tuga stjórn kommúnista. Svo fór
að rofa til og atvinnuvegir og
efnahagur að glæðast. En hinir
nýju framkvæmdamenn voru
eftir sem áður háðir flokki og op-
inberum ákvörðunum.
Embættismenn og flokksgæð-
ingar sáu um hverjir fengu fjár-
inagn og atvinnutæki. Kerfið
gekk meira og minna fyrir mút-
um. Og þeir sem komu undir sig
fótunum urðu að greiða embætt-
ismönnum flokks og héraða fyrir
að fá að reka fyrirtækin. Oft
stofnuðu líka sjálfir valdamenn-
irnir fyrirtæki og lögðu til fjár-
magn og annað það sem til
þurfti, en ættingjar og vinir voru
skráðir eigendur.
Spillingin í kínverska valda-
kerfinu er opinbert leyndarmál
og er orðið flokknum og ríkinu
skeinuhætt. Því er farið að taka
strangara á efnahagsbrotum en
áður þegar verið var að hvetja
landsmenn til einkareksturs.
Zhu Rongji forsætisráðherra var-
aði nýlega alvarlega við ástand-
inu. Hann sagði að Kína gæti á
næstu fimm árum unnið efna-
hagslega stórsigra, en aðeins ef
tækist að vinna stríðið gegn spill-
ingunni.
Enginn efast um heiðarleika
forsætisráðherrans, né að hann
er studdur af Jiang Zemin for-
seta í viðleitninni til að berjast
við spillingaröflin. Talið er næsta
víst að þeir félagar hafi verið
með í ráðum þegar nokkrir hátt-
settir héraðsstjórar voru dæmdir
til dauða fyrr á árinu. Að því er
dagblað í Kína sagði, leikur eng-
inn vafi á því að dauðadómarnir
hafi verið kveðnir upp til að vara
aðra háttsetta flokksmenn og
embættismenn við og sína fram
á að ekki verið liðið að þeir mis-
noti aðstöðu sína til að hygla sér
og sínum og auðgast á spilling-
unni.
Á mörgum sviðum hafa orðið
efnahagslegar framfarir í Kína
en auðurinn hefur tilhneigingu
til að safnast á fárra hendur. Til
dæmis eru bændur fátækir sem
fyrr því matvælaverði er haldið
niðri til að bæta lífskjörin í borg-
unum. En haldi áfram sem horf-
ir og Ijármálaspillingin fái að
grafa enn meira um sig verður
erfitt að halda Kommúnista-
flokknum saman og embættis-
menn fara sínu fram.
Því er mikið í húfi fyrir æðstu
valdhafa þessa mikla ríkis, að
þeir nái tökum á flokki sínum og
embættismönnum og það verður
ekki gert með silkihönskum úr
því sem komið er. - OÓ
Bush gagnrýudur
Washington - George W Bush, verðandi forseti
Bandaríkjanna sætir nú mikilli gangrýni ýmissa emb-
ættismanna úr forsetaliði Clintons fyrir að vera að
tala niður hagkerfið. Bush er þessa dagana að undir-
búa sig undir forsetaskiptin og hefur það nú m.a. ver-
ið tilkynnt að hann hætti sem ríkisstjóri í Texas við
sérstaka athöfn og að við embættinu taki vararíkis-
stjórinn Rick Pern. En það sem aðalefríahagsráðgjafi
Clintons, Gene Sperling, var að saka Bush um í gær
var að hann væri að valda skaða á uppbyggingu og
hagvexti í efnahagskerfinu með tali um samdrátt sem
ætti að legga grunninn að einhverri skammtímaáætlun repúblikana
varðandi skattalækkanir.
Clinton með áætlun
JERUSALEM - Stjórnvöld í ísrael sögðu í gær að
Clinton Bandaríkjaforseti hefði lagt fyrir sendimenn
Israel og Palestínu í Washington í fyrradag, útlínur að
áætlun um það hvemig hægt væri að koma friðar-
samningunum af stað að nýju. Samkvæmt áætlun
Clintons yrði ekki um vopnahlé að ræða heldur var-
anlegan frið eftir 52ja ára deilur. „Við höfum átt við-
ræður við Clinton um þessar útlínur og þær er hægt g/// Clinton.
að flokka sem hugsanlegan grundvöll, og hvað Israel —
varðar þá gætum við vel búið við megnið af því sem
Clinton er þarna að tala um „ sagði Shlomo Ben Ami í sjónvarpsvið-
tali í gær.
Faugauppreisnir kveðnar niður
ISTANBUL - Vopnaðir vinstrisinnaðir fangar gáfust upp fyrir vopn-
uðum öryggissveitum í um 20 fangelsum gær og þar með lauk fanga-
uppreisninni á þeim stöðum. Þá er aðeins eitt fangelsi sem enn er í
höndum uppreisnarmanna, fangelsi með 400 föngum í Istanbul, en
í Tyrklandi hefur upp á síðkastið geisað keðja fangauppreisna. Að
minnsta kosti 21 maður, þar af 19 fangar, hafa látið lífið í þessari
uppreisnar - og mótmælaöldu í Iandinu. Mótmælin beinast fyrst og
fremst að fyrirhuguðum umbótum sem fangelsisyfirvöld í landinu
hyggjast hrinda í framkvæmd.
Sonur Mitterand í smygli?
PARIS - Lögreglan handtók í
gær son Francois Mitterand
heitins, fyrrum forseta Frakk-
lands, vegna gruns um að hann
tengdist ólöglegri vopnasölu til
Angóla. Jean - Christophe
Mitterand, sem var sérstakur
Afríkumálaráðunautur hjá föð-
ur sínum verður yfirheyrður um
tengsl hans við þekktan vopna-
smyglara sem heitir Paul - Loup
Sulitzer. Þetta nýja hneyksli
uppgötvaðist við rannsókn á
fjármálum flokksins sem eru
vopnasmyglinu að öðru leyti
ótengd. En eftir því sem mcira
er grafið í málinu virðist sem fleiri þekktir framámenn í frönsku þjóð-
félagi - sérstaklega þeir sem hafa haft góð Afríkutengsl - blandist í
það.
Bush.
■ FRÁ DEGI TIL DAGS
FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER
357. dagur ársins, 9 dagar efdr.
Sólris kl. 11.22, sólarlag kl. 15.31.
Þau fæddust 22. des-
ember
• 1858 Giacomo Puccini, ítalskt tónskáld.
• 1876 Filippo Tommaso Marinetti,
ítalskur rithöfundur.
• 1883 Edgard Varese, franskt tónskáld.
• 1887 Srinivasa Ramanujan, indverskur
stærðfræðingur.
• 1905 Stefán Jónsson rithöfundur.
• 1907 Peggy Ashcroft, bresk leikkona.
• 1964 Martha Ernstdóttir langhlaupari.
Þetta gerðist 22. des-
ember
• 1894 var franski herforinginn Alfred
Dreyfus ákærður íyrir landráð.
• 1919 voru dómar kveðnir upp í Landsyf-
irrétti í síðasta sinn, en Hæstiréttur ís-
lands tók við hlutverki hans árið eftir.
• 1941 hittust Franklin D. Roosevelt og
Winston Churchill í Washington, tveim-
ur vikum eftir að Bandaríkin gengu til
liðs við Bandamenn í seinni heimsstyrj-
öldinni.
• 1977 stökk maður í sjálfsmorðshugleiö-
ingum, Thomas Helms að nafni, ofan af
86. hæð í Empire State byggingunni í
NewYorkborg, og lifði fallið af án meiri-
húttar meiðsla.
Vísa dagsins
Sunnudagar detla í poll,
drukkna prestar allir,
hver ein kirkja fer um koll,
fjúka í loft upp hallir.
Ofugmælavísa eignuð Bjarna Jónssyni
Borgfirðingaskáldi.
Tíminn stendur í stað og ég Iíka. AHar
áætlanir sem ég geri fljúga rakleitt aftur
í fang mér. Soren Kierkegaard
Heilabrot
Þrír menn voru saman á bát að veiða
Bátnum hvolfdi og þeir fóru allir þrír a
bólakaf. Hárið á höfði tveggja þeirra varð
rennblautt, en á þriðja manninum ekki.
Hvernig má það vera? Allir voru þeir ber
höfðaðir.
Lausn á síðustu gátu: Þrír rnenn sem
eru í þann veginn að verða étnir af ægileg-
um dreka.
Vefur dagsins
Jólin eru hættulegur tími Fyrir geðheilsu
býsna margra. Það væri því e.t.v. ekki svo
vitlaust að skoöa þann fróöleik sem er að
finna á síðum samtakanna Ceðræktar:
www.ged.is