Dagur - 25.01.2001, Blaðsíða 6

6 - FIMMTUDAGVR 2S. J A N Ú A R 2001
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Skrifstofur:
Símar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjaid m. vsk.:
Lausasöiuverð:
Grænt númer:
Netföng auglýsingadei/dar:
Simar auglýsingadeildar:
Simbréf auglýsingadeildar:
Símbréf ritstjórnar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.900 KR. Á MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
valdemar@dagur.is- augl@dagur.is-gestur@ff.is
(REYKJAVÍK)563-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRI)460-6192 Valdemar Valdemarsson
460 6161
460 6171 (AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVlK)
Staða Hæstaréttar
í fyrsta lagi
Sú ákvörðun forseta Hæstaréttar að blanda sér í pólitískar
deilur alþingismanna um lagasetningu í öryrkjamálinu, er ein-
stæð í íslenskri réttarsögu. I fyrsta sinn hefur forseti æðsta
dómstóls þjóðarinnar talið það hlutverk sitt að gefa þingmönn-
um eins konar syndakvittun fyrirfram vegna lagafrumvarps
sem er í meðförum þingsins. Það er ekki efni bréfsins sem hér
sætir tíðindum, heldur sú staðreynd að það skuli yfirleitt vera
sent. Með því er stefnt í hættu þeirri meginforsendu þrískipt-
ingar valdsins í íslensku samfélagi að í störfum sínum sé dóm-
stólinn sjálfstæður og óháður framkvæmda- og löggjafarvald-
mu.
í öðru lagi
Það er réttmæt ábending sem fram hefur komið meðal annars
frá Eiríki Tómassyni, lagaprófessor, að dómar Hæstaréttar eiga
að vera svo skýrir og afdráttarlausir að þeir ljúki málum. Það
er afar óheppilegt ef æðsti dómstóll þjóðarinnar sendir frá sér
þannig skrifaða dóma að færustu lögfræðingar geti fundið þar
tilefni til andstæðra túlkana á niðurstöðunni. En það er auð-
vitað út í hött að forseti Hæstaréttar reyni að bæta úr því sem
kann að vera óskýrt í dómum réttarins með sérstakri bréfa-
þjónustu. Ekki bætir úr skák að í þessu tilviki er forseti réttar-
ins að reyna að útskýra með bréfi dóm sem hann var sjálfur
andvígur. Trúverðugleikinn er því í lágmarki.
í þriðjalagi
Það er afar mikilvægt íyrir friðsamlega sambúð í samfélaginu
að almenningur, einstaklingar jafnt sem félagasamtök og fyrir-
tæki, geti treyst því að fá sanngjarna og réttláta niðurstöðu í
Hæstarétti, ekki síst þegar þeir sem minna mega sxn eru að
takast á við hið ofursterka ríkisvald. A liðnum áratugum hefur
nokkuð skort á að Hæstiréttur sýndi slíkt sjálfstæði. Þess
vegna hafa mikilvægustu réttarbæturnar komið að utan. Allra
síðustu misseri hefur örlað á því að dómstóllinn væri að taka
sig á í þessu efni. Meðal annars þess vegna vekur frumhlaup
forseta Hæstaréttar ugg hjá mörgum.
Elías Snæland Jónsson
Bréf til Hæstaréttar
Kæri Hæstiréttur!
Það er sérstakt fagnaðar-
efni að frétta af því að Hæsti-
réttur Islands hefur nú ákveð-
ið að auka við þjónustu sína
og víkka út starfssvið sitt með
því að taka að sér að gefa út
lögfræðiálit og túlkanir á
dómum réttarins. Er óhætt að
segja að mikil þörf var á slíku,
ekki sist eftir að Lagastofnun
Háskólans hætti að gefa út
lögfræðiálit
vegna peninga-
skorts. Þá hef-
ur verið stöðug
og vaxandi eft-
irspurn eftir
túlkunum á
hæstaréttar-
dómum sem
mörgum lög-
fræðingnum
mun eflaust
þykja gott að
geta fengið
beint frá réttin-
um. I ljósi þessarar auknu
þjónustu verða því í þessu
bréfi borin upp nokkur erindi
sem Garra þætti vænt um að
fá tekin fyrir hjá dómnum.
Nágraimaerjur
Þannig er mál með vexti að
undirritaður, Garri á Degi,
hefur átt í talsverðum illdeil-
um við nágranna sinn sem sí-
fellt leggur bíl sínum fyrir
utan eldhúsglugga Garra og
skilur hann jafnvel eftir í
gangi þar. Eins og gefur að
skilja veldur þetta Garra veru-
legum óþægindum og þá ekki
síður eiginkonu Garra og
börnum sem öll eru afskap-
lega meðvitaðir umhverfis-
sinnar. En þar sem upp hafa
komið miklar deilur um það
hvort framkoma af þessu tagi
sé heimil og eflaust hafa fall-
ið dómar í Hæstarétti um
Hæstiréttur Islands.
mengunarmál, þá óskar Garri
eftir því að fá Hæstaréttarsvar
við því hvor hefur rétt fyrir
sér, Garri eða nágranninn?
Aukatímar?
Jafnframt langar Garra að
spyrja Hæstarétt hvort hann
sé ekki reiðubúinn að taka að
sér jafnvel enn víðtækari
þjónustu en þegar hefur verið
tilkynnt um.
Uppáhalds-
frændi Garra
skráði sig í lög-
fræðina í Há-
skólanum í
fyrrahaust, en
hann stefnir
einmitt á að
verða hæsta-
réttardómari,
þegar fram í
sækir. Ekki er
að efa að hann
hefur eflst í
þeim ásetningi sínum við það
að dómurinn hefur tekið upp
aukna þjónustu og er að
mörgu leyti kominn nær fólk-
inu, þar með töldum stjórn-
málamönnunum, en áður. Sá
galli er þó á gjöf Njarðar að
frændinn féll í almennu lög-
fræðinni hjá honum Sigurði
Líndal. Spurning Garra til
réttarins er því þessi: er nokk-
ur leið að fá einn eða fleiri
dómara til að taka strákinn í
aukatíma fyrir upptökuprófið
þannig að tryggt sé að hann
fái bestu hugsanlegu kennslu
í faginu? Garri myndi að
sjálfsögðu greiða fyrir uppsett
verð.
Með von um góðar undir-
tektir, ykkar einlægur,
GARRI
JÓHANNES
SIGURJÓNS-
SON
skrifar
Grikkir til forna voru miklir pæl-
ingamenn og lögðust gjarnan í
vangaveltur um margs konar
spursmál sem fyrir þeim vöfðust.
Þegar mikið lá við fóru þeir til
Delfí og spurðu véfréttina þar
spjörunum úr og fengu jafnan
nokkra úrlausn sinna mála. Og
kannski ekki síst vegna þess að
véfréttin, eða hver sem þar um
vélaði, hafði vit á aö gefa svo loð-
in svör og víðfeðm að hægt var
að túlka þau á hvern þann veg
sem viðkomandi kaus og undr-
uðust því margir hve véfréttin
reyndist oft sannspá. Af þessu
hafa ýmsir lært, ekki síst stjórn-
inálamenn.
Um aldir hafa kristnir menn
leitað svara við helstu spurning-
um sem á þeim brenna í Biblí-
unni. Og sú ágæta bók á svör við
flestum spurningum og svör sem
henta öllum, því þar er sömu-
Ieiðis hægt að toga og teygja fles-
ta texta og aðlaga að hverjum
Dómarar frá Delfí?
jieim hagsmunum, hugsjónum
og málstaö sem fyrirspyrjendur
eru of’tar en ekki að leita eftir
stuðningi við. Og þetta er ein-
mitt eðli flestra trúarbragða.
Klippt eða skorið?
Hins vegar er hinn
almenna regla í
samfélögum nú-
tímans sú, að ef
menn vilja fá svar
við samfélagslegum
spurningum eða
úrskurð í ágrein-
ingsefnum, þá er
jafnan leitað til
dómstóla. Og þar
þykir ekki góð Íatína
að sveipa úrskurði dulúð véfrétt-
arínnar í Delff eða fjiilbreytileg-
um túlkunarmöguleikum Biblí-
unnar, því með því er ekkert
unnið í þá veru að uppræta mis-
klíð og leysa ágreining.
Það hlýtur því að vera helsta
keppikefli allra dómara að dómar
þeirra séu annaðhvort klipptir
eða skornir, en ekki hvort tvegg-
ja, þannig að ágreiningsefni séu
enn jafnóútkljáð eftir að dómar
falla eins áður.
Úlfúðarfram-
leiðendur?
Dómarar við
Hæstarétt íslands
hafa heldur betur
skriplað á skötu
hvað þetta varðar í
úrskurði sínum
um makatekjur
örorkubótaþega.
Eftir að úskurður
Hæstaréttar Iá fyrir hefur
þingheimur og raunar þjóðfélag-
ið allt logað í illdeilum um túlk-
un hæstaréttardómsins. Sem
segir okkur aðeins það að dóms-
orð hafa verið í anda véfréttar-
innar í Delfí og Biblíunnar, sem
sé Ioðin og teygjanleg.
Nú er það auðvitað svo að það
er hægt að túlka flesta texta á
mismunandi vegu og er gert. En
þeir textar sem Hæstiréttur
sendir frá sér ætlu að vera skýr-
ari og afdráttarlausari en allt
annað sem sett cr á blað í þessu
landi. Það er krafan sem samfé-
lagið gerir til dómaranna og ef
þeir þurfa að senda frá sér neð-
anmálsgreinar og skýringar við
dóma sína og í raun að leggja
dóm á eigin dóma, þá standa
þessir menn sig einfaldlega ekki
í stykkinu.
Hlutverk Hæstaréttar hlýtur
að vera það helst að setja niður
deilur með afdráttarlausri túlkun
á lögunum og því er það óviðun-
andi að lagatúlkun og úrskurðir
réttarins séu með þeim hætti að
sundrung og úlfúð eykst í samfé-
laginu.

Hver eru þín fyrstu við-
brögð við skýrslu Evrópu-
nefndar Frnmsóknm-
flokksins?
Stemgrímiur J. Sigfússon
þ ingmaður vinstri grænna.
„Það var nú eigin-
lega óþarfi að
merkja skýrsluna
Framsóknar-
l lokknlim, því hún
er svo opin í báða
enda að hún þekk-
ist hvar sem er ófeðruð. I raun var
sjálfsagt ekki við öðru að búast
þegar haft er í huga að flokkurinn
virðist vera sundurtættur í mál-
inu. Og það eina sem Halldór Ás-
grímsson hefur haft upp úr krafs-
inu er að ýfa þetta mál upp og
lenda svo á maganuni með það
aftur. Spenntastur er ég að bíða
eftir framhaldinu, hvort formaður
Framsóknarflokksins. lítur á þetta
sem lið í lengra ferli, að venja
Framsóknarflokkinn við þá hugs-
un að aðild að Evrópusamband-
inu komi til greina og telji sig
þarna vera að þreyta fisk í vatni."
Guðjón A. Kristjánsson
þingmaðtirFrjálslynda flolihsins.
„Eg tek það fram
að ég hef ekki
kynnt mér þessa
skýrslu til hlítar
og er því varla
dómbær á þetta.
En það litla sem
ég hef litið á hana, þá sýnist mér
að Framsóknarflokkurinn haldi,
eins og jafnan áður, öllum dyrum
opnum, bæði inn og út. Og hann
geri því bara skóna, eins og segir
einhvers staðar í þessu plaggi, að
ef upp komi sú staða að EES
samningurinn dugi okkur ekki, þá
beri að skoða aðild að Evrópu-
sambandinu. Það er svo sem ekk-
ert nýtt í þessu. Við stöndum
alltaf frammi fyrir því að ef ein-
hverjir viðskiptasamningar duga
okkur eldd, þá leitum við eftir
breytingum."
Vilhjálmux Egilsson
þingmaðurSjálfstæðisflokhsins.
„Mér finnst þetta
ágætis skýrsla og
mjög athyglisvert
að flokkurinn
styður núna EES
samkomulagið
heilshugar, að því
er virðist, og vill vinna að því að
láta samninginn virka eins vel og
mögulegt er. Síðan finnst mér
mjög rökrétt, það sem sagt er um
hvað þurli að gera ef samningur-
inn hættir að virka. Þannig að ég
hef ekki nema allt gott um þessa
skýrslu að segja."
Svanfrídur Jónasdóttir
þingmaðurSamjylkingarinnar.
„Mér finnst að
framsóknarmenn
hafi þarna komist
að mjög skynsam-
legri niðurstöðu
og kannsld raunar
einu niðurstöð-
unni scm hægt var að komast að.
Þ.e.a.s. að tvíhliða samningur
kæmi ekki til greina og menn
ættu að nýta sér EES samninginn
til hins ítrasta. Og ef að menn sjá
hagsmunum okkar betur varið
með því að ganga inn í bandalag-
ið, þá gerum við það. Þetta er eins
og talað út úr mínu hjarta."