Dagur - 21.02.2001, Side 5

MIÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 2001 - S
FRÉTTIR
Mesti halli frá
lýðveldisstofmm
Hagfræðingur í
Seðlabanka undrast
andvaraleysi gagnvart
viðskiptahaHa sem er
margfalt meiri en sá
sem áður hefði verið
talinn leiða til
alvarlegra efnahags-
þrenginga.
Ef svo fer sem horfir verður við-
skiptahallatímabilið sem nú
stendur yfir hér á landi hið
mesta frá stofnun lýðveldisins,
segir Arnór Sighvatsson deildar-
stjóri hagfræðisviðs Seðlabank-
ans sem ritar um viðskiptahall-
ann í alþjóðlegum og sögulegum
samanburði í ársfjórðungsrit
bankans. Mælikvarðinn sem
hann notar er: uppsafnaður við-
skiptahalli á tímabilum þar sem
hallinn var umfram 5% af lands-
framleiðslu (VLF) að minnsta
kosti tvö ár í röð. Slíkur halli ár-
anna 1997-2001 stefni nú í
32%, gangi spá Þjóðhagsstofn-
unar eftir. Áður hafi hann mest-
ur orðið 29% á árunum 1945-
1947.
Versnar áfram svo langt sem
séð verður
Og þar við
bætist að
samkvæmt
helstu niður-
stöðum Arn-
órs mun:
„Hrein staða
þjóðarbúsins
halda áfram
að versna svo
langt sem séð
verður nema
útflutningur
vaxi töluvert
hraðar eða
innflutningur
hægar en í
langtímaspá
Þjóðhagsstofnunar. Hugsanlega
þarf samdrátt innlendrar eftir-
spurnar til að rétta úr kútnum."
Aðdraganda núverandi halla-
skeiðs segir Arnór líka ólíkan
fyrri hallaskeiðum hérlendis og
erlendis, hvorki viðskiptakjara-
rýrnun né mikill aflabrestur,
heldur svipi því til hallaskeiða í
útlöndum á síðasta áratug. En
undanfari þeirra virðist einatt
hafa verið mikið innstreymi
skammtímafjármagns, samfara
efnahagsuppsveiflu og nokkurri
hækkun raungengis, og eiga það
sameiginlegt
með núver-
andi halla-
skeiði hér-
lendis, að
koma í kjöl-
far aukins
frelsis til
Ijármagns-
hreyfinga.
Flest halla-
tímabil
endað með
samdrætti
„Flest fyrri
tímabil mik-
ils viðskipta-
halla, hérlendis og erlendis, hafa
endað með samdrætti - mestum
þar sem aðstæður eru líkastar
okkar. Við núverandi aðstæður í
þjóðarbúskapnum þarf ef til vill
meiri aðlögun eftirspurnar en
oft áður til þess að ná ytra jafn-
vægi." - Og fátt bendir til að við-
skiptahallinn nú sé stórlega of-
metinn eða hættuminni en áður,
að mati Arnórs, sem telur um-
fjöllun um viðskiptahallann
hætti til að sveiflast á milli öfga-
kenndra sjónarmiða
„Einkahalli“ lika
hættulegur
„Nýlega hefur gætt nokkurs and-
varaleysis gagnvart viðskipta-
halla sem er margfalt meiri en
halli sem áður hefði verið talinn
Ieiða til alvarlegra efnahagslegra
þrenginga," segir Arnór. Að
hluta til megi ef til vill rekja
þetta andvaraleysi til hugmynda
um að svokallaður nýbúskapur
muni gera íslenska þjóðarbú-
skapnum kleift að vaxa út úr
vandanum. Það sjónarmið hafi
einnig heyrst að vegna þess að
rekstur hins opinbera sé með
miklum blóma og hallann megi
að fullu rekja til athafnagleði
einkaaðila sé fátt að óttast. „En
hið sama mátti einnig segja um
Finnland, Mexíkó og flest þeirra
ríkja í Asíu þar scm tímabili
óhóflegs viðskiptahalla lauk í al-
varlegri gjaldeyris- og fjár-
málakreppu." - HEI
Seðlabankamenn hafa reiknað út að við-
skiptahallinn hafi aldrei verið meiri.
Guðmundur Sigurðsson.
Vinir Hellis-
heiðar
Hafin er á Selfossi, Eyrarbakka,
Stokkseyri og í Hveragerði und-
irskriftasöfnun til stuðnings
vegabótum, lýsingu og breikkun
Suðurlandsvegar um Hellis-
heiði.Það eru óformleg samtök,
Vinir Hellisheiðar, sem gangast
fyrir þessari undirskriftasöfnun
og þar eru í forustu Sigurður
Jónsson og Guðmundur Sig-
urðsson athafnamenn á Sel-
fossi. Er minnt á að vegurinn
austur fyrir fjall um Hellisheiði
er annar hættulegasti vegarkafli
landsins, en þrátt fyrir þá stað-
reynd sé ekki veitt neinum fjár-
veitingum til vegabóta, lýsingar
og breikkunar, sem gert gæti
veginn öruggari. Samtökin
benda jafnframt á að ekki þurfi
nema brot af þeim peningum
sem nú þegar er búið að festa í
Reykjanesbraut til þess að bæta
verulega öryggi vegfarenda um
Hellisheiði. Söfnunin undir-
skrifta stendur út þennan mán-
uð, en þá verða þær afhentar
stjórnvöldum. -s BS.
Mikill spamaður af
fLutningi RAEIK
Augljós hagkvænmi af
sameiningu Rarik og
orkuveitna Akureyrar
hæjar.
„Eg hef fullan skilning á því sjón-
armiði fólks að það vilji ekki flyt-
ja sig landshluta á milli eftir því
hverjar aðstæður eru á vinnu-
markaði. Við höfum líka dæmi
um að fólk fyrir norðan, austan
eða vestan flyst ekki suður þó að
aðstæður þess breytist. Þetta á
við um alla staði en ég hef bent á
að það er í raun hverjum degi
verið að flytja til störf í þjóðfélag-
inu. Bæði í opinbera geiranum
og hjá einkafyrirtækjum," segir
Kristján Þór Júlíusson, bæjar-
stjóri á Akureyri.
150 milljónir sparast
Eins og Dagur greindi frá fyrir
skömmu, er mikill meirihluti
starfsmanna höfuðstöðva RARIK
ósáttur við þær hugmyndir að
stofnunin verði flutt norður til
Akureyrar og sameinuð Norður-
orku. Samanber ofangreint er
bæjarstjóri Akureyringa skiln-
ingsríkur gagnvart þeirri stöðu
en hann segir óvarlegt að taka
einhvern einn þátt út úr þessu
máli. Það sé rniklu llóknara en
svo og skammt á veg komið. Rík-
isstjórnin hefur
þegar samþykkt
að ganga til við-
ræðna við Akur-
eyrarbæ um
sameininguna,
og samkvæmt
skýrslu sem ligg-
ur fyrir um hag-
kvæmni samein-
ingar þá munu
sparast um 150
milljónir á ári við
sameiningu, 8
milljónir strax
fyrsta árið og síð-
an um 150 millj-
ónir árlega. Þá
gerir skýrslan ráð
fyrir að um 20 ný störf muni
verða til á Akureyri.
Kristján Þór segir algjörlega
ótímabært að spá nokkru um
lyktir málsins en sjálfur segist
hann bjartsýnn á að hugmyndin
verði að veruleika sem þá myndi
fjölga störfum í bænum um
nokkra tugi. - BÞ
ASl gegn kennsluútboði
Búast má við harðorðri ályktun
frá miðstjórn ASI í dag þar sem
mótmælt er áformum bæjaryfir-
valda í Hafnarfirði að bjóða út
kennslu í njjum grunnskóla í Ás-
landi. Þetta mál er mjög umdeilt
og m.a. hefur Halldór Ásgríms-
son formaður Framsóknarflokks-
ins sagt að þetta sé í andstöðu
við stefnu flokksins, en fram-
sóknarmenn mynda meirihluta í
Hafnarfirði ásamt sjálfstæðis-
mönnum. Halldór Björnsson
starfandi forseti ASI segir að
þessi áform bæjaryfirvalda í
Hafnarfirði séu ekki í takt við þá
almennu stefnu í þjóðfélaginu að
hið opinbera eigi að sjá um vel-
ferðarkerfið að öllu leyti. Hann
segir að innan ASI telji menn að
þetta fyrirhugaða útboð á
kennslunni sé röng stefna og séu
því söntu skoðunar og formaður
Framsóknarflokksins í þessu
máli. Halldór bendir einnig á að
foreldrar barna í Áslandi hafi
engan valkost um það hvort það
lætur börn sín ganga í þennan
hverfisskóla eða ekki. l lann seg-
ir að málið liti öðruvísi út ef
þarna væri um einhvern valkost
að ræða á milli einkaskóla og
hverfisskóla. - GRH
Samningax í flugimiferdardeilu
Búist var við að samið yrði í deilu Félags íslenskra ílugumferðar-
stjóra og samninganefndar ríkisins í gærkvöldi eftir maraþonfund.
Boðað var til sáttafundar á miðnætti í fyrrinótt eftir að slitnaði upp-
úr sl. mánudag þegar ríkið fór fram á að flugumferðarstjórar afsöluðu
sér verkfallsrétti.
Lítil röskun varð á millilandaflugi Flugleiða í gærmorgun en innan-
landsflugið lá niðri að hluta vegna veðurs. - GRH
Samið um höfundarétt vegna
ljósritunar
Ragnar Aðalsteinsson lögmaður og Björn Bjarnason menntamálaráðherra
undirrita samninginn í gær.
Björn Bjarnason menntamálaráðherra og Fjölís, samtök hagsmuna-
aðila um höfundarrétt, undirrituðu í gær samning til næstu sex ára
um endurgjald vegna ljósritunar og hliðstæðrar eftirgerðar í skólum.
Fjármálaráðherra hafði ýður undirritað samninginn fyrir hönd ríkis-
sjóðs.
Samningurinn gildir aftuiMrkt frá 1. september 1999 og til 31.
ágúst 2005. Samkvæmt samningnum greiðir ríkissjóður rúmlega 180
milljónir fy'rir þetta 6 ára tímabil. Um er að ræða umtalsverða hækk-
un á endurgjaldi frá fyrri samningum Fjölís við menntamálaráðu-
neytið. Þessi hækkun byggist aðallega á niðurstöðum köntiunar
PriceWaterhouseCoopers frá því í maí 1999 sem sýndi töluverða
aukningu á ljósritun í skólum.