Dagur - 21.02.2001, Qupperneq 13

MJÐVIKUDAGU R 21. F E 1S R Ú A R 200 1 - 13
an“ vandamálid
ina í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
komst enginn í námunda við Dan-
ina í bjórdrykkjunni, því 53% þeir-
ra höfðu fengið sér öllara 3svar eða
oftar í mánuðinum og 40% sterkari
drvkki.
Algengast að drekka
heima hjá vimiiiuin
I ljós kom einnig að sjötti hver ís-
lenskur 10. bekkingur (17%) hafði
drukkið sig fullan 13 ára eða yngri
(22% fimm árum áður). Einnig hér
áttu Danir metið því 42% hafði
orðið fullur á þessum aldri og litlu
færri Bretar.
Og hvar drekka svo ungmennin
aðallega? „Heima hjá öðrum" var
algengasta svarið í helmingi land-
anna, meðal annarra Islands og
llestra annarra landa í N-Evrópu.
„Heima“ var annað algengasta
svarið, einkum í löndum sunnar og
austar í álfunni. Og suður við Mið-
jarðarhaf og á Balkanskaga er al-
gengt að ungmennum á þessum
aldri leyfist áfengisdrykkja á veit-
ingahúsum og börum.
Mun fleiri prófað fíkniefni en
5 árum áður
Hlutfall íslenskra 10. bekkinga
sem einhvern tíma hafa nevtt ólög-
Iegra fíkniefna hefur hækkað mjög
mikið síðustu fimm árin, eða úr
10% upp í 16%. Sama þróun hefur
verið í flestum hinna landanna
nema Bretland og Irland þar sem
þetta hlutfall hefurlækkað umtals-
vert, þó það sé ennþá mjög hátt,
eða 32% og 36%. Bandaríkjamenn
ciga þó metið, þar sem meira en
40% unglinganna hel’ur reynt hass
og marijuana. I Finnlandi og Sví-
þjóð hafa aðeins 9-10% krakkanna
prófað ólögleg fíkniefni.
Þórarinn Tyrfingsson:
„Ég hef verið gagnrýninn á túlkanir
vfmuvarnarráðs á þessum niður-
stöðum
Eiun í hekk i hassi
Um 4% íslensku (að jafnaði einn í
hverjum bekk) krakkanna játtu því
að hafa notað hass eða marijuana
síðasta mánuðinn, sem var sama
hlutfall og fimm árum áður. 1 Bret-
landi hefur þetta hlutfall snar-
lækkað, úr 24% niður í 16% og líka
umtalsvert á írlandi. Frakkar, með
22%, voru því komnir á toppinn í
hassneyslunni, fylgt eftir af Banda-
Þorgrímur Þráinsson: „En við meg-
um ekki sofna á verðinum. Árang-
urinn er góður og það á að hamra
járnið meðan það er heitt.“
ríkjunum með 19%. I Danmörku
og á Grænlandi komu 8-10%
krakkanna að kannabisefnum síð-
ustu 30 dagana fyrir könnunina en
aðeins 1-2% Færeyinga og Svía.
Stöðugt auðveldara
að ná í efni
I nær öllum löndum nema Bret-
landi og lrlandi sögðu nú miklu
fleiri krakkar auðvelt að ná í ólög-
leg fíkniefni en fyrir fintm árum.
Hérlendis hækkaði hlutfall þeirra
í ljós kom einnig að
sjötti hver íslenskur
10. bekkingur (17%)
hafði drukkið sig full-
an 13 ára eða yngri
(22% fimm árum
áður). Einnig hér áttn
Danir metið því 42%
hafði orðið fullur á
þessum aldri og litlu
færri Bretar.
sem sögðu auðvelt að ná í háss úr
27% upp í 38% á þessum fimm
árum og 16% sögðu nú auðvelt að
ná í LSD eða skyld efni borið sam-
an \áð 12% fimm árum áður. Fram-
boð þessara efna virðist þó ennþá
langmest í írlandi, Bretlandi, Dan-
mörku ogTékklandi þarsem meira
en helmingur krakkanna sagði
auðvelt að ná sér í hass og yfir 40%
breskra og írskra unglinga sagði
auðvelt að nálgast LSD, E-pillur
og önnur skvldi efni. Einna tor-
veldast var að ná sér í efni í Eystra-
saltslöndunum og eyjum Miðjarð-
arhafsins.
Ekki fækktrn á Vogi
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir
SAA, segir að ekki sé um nýjar
upplýsingar að ræða, heldur niður-
stöður í könnun sem gerð var í
mars 1999 og bendir á að önnur
slík könnun hafi verið gerð í mars
2000. „Þessar kannanir sýna t.d.
minni kannabisneyslu hjá 1983 ár-
ganginum en hjá 1982 árgangin-
um og einnig eru tölurnar lægri
fyrir 1984 árganginn. Menn hafa
út frá þessu talið sig vera að ná ár-
angri, en því miður er þetta ekki
fariö að skila sér í okkar tölum.
Enda er þunginn í vímuefnamis-
notkuninni ekki meðal 10. bekk-
inga, heldur meðal fólks um tví-
tugt."
Karl Steinar Valsson: „Tóbaksvarnar-
nefnd hefur teflt djarft og eru ekki
allir sáttir við málflutning hennar. En
hennar áróður virðist skila sér.“
...enda dópistarnir
hættir í skóla
Þórarinn segir að kannanirnar
meðal 10. bekkinga geti helst sagt
til um eða gefið vísbendingar um
þróun viðhorfa, en þó með þeim
f\TÍr\'ara að um það bil 2% þessa
aldursllokks þarf að leita sér með-
ferðar og einmitt það fólk er ólík-
legast til að hafa verið í skólanum
þegar spurt var vegna könnunar-
innar. „Eg hef verið gagnrýninn á
túlkanir vímuvarnarráðs á þessum
niðurstöðum. Menn hafa viljað yf-
irfæra þetta upp á þjóðfélagið allt.
En önnur mynd kemur upp þegar
tölur eru skoðaðar frá lögreglu,
bráðamóttökum heilbrigðisstofn-
unum og meðferðarstofnunum á
borð viö okkur. Þessar tölur sýna
geigvænlega aukningu á neyslu
vímuefna frá 1995. Hvað sem ann-
ars má um þessar niðurstöður
segja, þá blasir við að ungt fólk er
að nota vímuefnin meira en áður,“
segir Þórarinn.
Megum ekki sofna
á verðinum
Þorgrímur Þráinsson, fram-
kvæmdastjóri Tóbaksvarnarnefnd-
ar, hafði ekki séð skýrsluna og taldi
því að sér væri óhægt um vik að
bera þjóðir saman. „\7ið þekkjum
tölurnar frá Islandi og í fvrra kom
fram töluverð lækkun á tóbaks-
notkun frá árinu áður. Skólarnir
vinna enda flestir vel í tóbaksvörn-
unum, þótt undantekningar séu
þar á og því miður tilfellið, að sum-
ir unglingar klára grunnskólanám
án þess að hafa fengið fræðslu í tó-
baksvörnum. Þrátt fyrir það má
tala um ákveðna vakningu í kjölfar
nýrra reglna og aukinnar umræðu."
Þorgrímur segir grunntölurnar
um að tóbaksnotkun meðal 10.
bckkinga sé marktækt lægri hér á
landi en í öðrum Evrópulöndum
að meðaltali auðvitað vera fagnað-
arefni. „En við megum ekki sofna á
verðinum. Arangurinn er góður og
það á að hamra járnið meðan það
er heitt. Við þurfum enn meiri
virkni og Ijármagn í tóbaksvarnirn-
ar,“ segir Þorgrímur.
Víshending um ad hægt
sé að hægja á...
Karl Steinar Valsson, aðstoðaryfir-
lögregluþjónn í forvarnardeild lög-
reglunnar í Reykjavík, segir að töl-
urnar frá lslandi vorið 1999 hafi
sýnt ákveðna sveiflu í jákvæða átt.
„Það er vísbending um að ef menn
beita festu í aðgerðum sé hægt að
hægja á þeirri þróun sem átti sér
stað árin áður. Það er staðreynd að
aðgerðir stjórnvalda hafa sett betra
skipulag á allar aðgerðir og ég held
að það sé að skila sér betur en áður
hversu mikið alvörumál það er að
leiðast í fíkniefnaneyslu. Og þetta
er einmit aldurinn sem óvandaðir
menn eru að sækja í til að gera að
virkum neytendum."
T óbaksvamamefnd
teflt djarft...
Karl Steinar segir að drykkju-
mynstur landans komi fram í þess-
um samanburðartölum. Jákvætt sé
hvernig íslensk ungmenni koma út
samanborið við þau erlendu hvað
tóbakið varðar. „Tóbaksvarnar-
nefnd hefur teflt djarft og eru ekki
allir sáttir við málflutning hennar.
En hennar áróður virðist skila sér
og þá spurning hvort beita eigi
sörnu aðferðum á fíkniefnaneysl-
una. Menn hljóta að spyrja sig að
því.“