Dagur - 15.03.2001, Page 11

10- FI M M T III) A G U H 1S. MARS 200 1
OMpur
FIMMTUUAGUK 1S. MARS 2001 - 11
FRÉTTASKÝRING
Dgptr
FRÉTTIR
Bankar á veiMadan markað
FRIÐRIK
ÞOR
GUÐMUNDS-
SON
SKRIFAR
30 milljarða markaðs-
verðmæti Landsbanka
og Búnaðarbanka til
sölu. Landssíminn
seldur á sama tíma.
Seðlabankinn og Þjóð-
hagsstofnun tvístíg-
andi. Stjómarandstað-
an varar við sölunni.
Bankamálaráðherra
vill hluta andvirðisins
í byggðamál.
Stóru ríkisbankarnir, Landsbank-
inn og Búnaðarbankinn, eru að
fara á söluskrá. Ríkisstjórnin ætl-
ar að selja hlut sinn í þessum
bönkum, sem metnir eru nú á um
30 milljarða króna, á næstu 1-3
árum og á sama tímabili á önnur
mjög verðmæt eign ríkisins að
seljast, Landssíminn. Stjórnar-
flokkarnir eru himinlifandi með
áform sín, en stjórnarandstaðan
er elins - ekki endilega á móti
söluáformunum sem slíkum,
heldur réttmæti þess að selja nú,
þegar ólíklegt þykir að ríkið - fólk-
ið í Iandinu - fái hámarksverð fyr-
ir þessar eignir.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar er
í sjálfu sér einfalt: „Heimilt er að
selja hlutafé ríkissjóðs í Lands-
banka Islands hf. og FBúnaðar-
banka lslands hf“. I stcfnuyfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar frá 28.
maí 1999 segir að „hlutabréf í
ríkisbönkunum verði seld með
það að markmiði að ná fram hag-
ræðingu á fjármagnsmarkaði en
tr>'ggja um leið virka samkeppni á
markaðnum til að ná fram ódýrari
þjónustu. Við söluna verði þess
gætt að ríkið fái hámarksverð fyr-
ir eign sína í bönkunum". Þetta
síðast talda er einmitt athyglis-
vert í Ijósi gagnrýni á tímasetn-
ingu sölunnar.
30 milljarðar á markaðsvirði
Leitað var álits samkeppnisráðs á
sameiningu Landsbanka og Bún-
aðarbanka, sem taldi að „fyrir-
hugaður samruni hefði skaðleg
áhrif á samkeppni og bryti í bága
við samkeppnislög". Var þá
ákveðið að selja bankana í hvorn í
sínu lagi.
Þegar bankarnir voru hlutafé-
lagsvæddir taldi ríkisstjórnin
nauðsynlegt að „skilgreina að
nýju hlutverk ríkisins á fjár-
magnsmarkaði". Þótti henni ýmis
rök hníga að því að „láta beri öðr-
um eftir að stunda þá starfsemi
sem einkaaðilar eru tilbúnir til að
annast með eðlilegum hætti".
Til að „tryggja festu í rekstri
hlutafélagsbankanna" var við
hlutafélagsvæðinguna miðað við
að ríkissjóður sekli ekki hlutabréf
sín f þeim fyrstu fjögur rekstrarár
þeirra - en nú á að koma að þvf.
Segja má að sala FBA hafi verið
fyrsta sltrefið. Með sölu á eftir-
standandi hlut ríkisins í Lands-
banka og Búnaðarbanka er hlut-
verki ríkisins í rekstri viðskipta-
banka síðan loldð.
Eftir fyrstu sölu hlutabréfa í
bönkunum tveimur átti ríkið eftir
um 85% í þeim báðum og hafði
fengið um 2,7 milljarða fyrir hina
seldu hluti. I desember 1999
voru 1 5% til viðbótar af hlut rík-
isins í Landsbanka og Búnaðar-
banka seld og nam söluandvirðið
5,5 milljörðum. Síðasta sumar
varð síðan hlutafjáraukning í
Landsbankanum og við það fór
hlutur ríkisins niður í núvcrandi
68,3%, en hluturinn í Búnaðar-
banka er 72,6%. Fjöldi bluthafa í
Búnaðarbankanum var 28.197 í
desember 2000 en í Landsbank-
anum 15.623. Síðan bankarnir
voru skráðir á Verðbréfaþing í lok
árs 1998 hefur verðmæti Lands-
bankans aukist um 42% og verð-
mæti Búnaðarbankans um 53%.
Markaðsverðmæti Landsbankans
var 23,6 milljarðar miðað við jan-
úarbyrjun 2001 og Búnaðarbank-
ans 19,7 milljarðar. Heildarverð-
mæti bankanna var því 43,3
milljarðar, en eignarhlutur ríkis-
ins nam að markaðsvirði 30 millj-
örðum króna.
MiMl óvissa að mati
Seðlabankans
Verði frumvarpið að lögum er
stefnt að því að sala á hlutafé rík-
isins í bönkunum befjist árið
2001 og ljúki fyrir lok kjörtíma-
bilsins árið 2003.
Ríkisstjórnin leitaði álits Seðla-
bankans og Þjóðhagsstofnunar á
frumvarpinu og fékk skærgrænt
ljós. Seðlabankinn var spurður
um áhrif á fjármálamarkaði og
stöðugleika fjármálakerfisins af
áframhaldandi sölu ríkissjóðs á
hlutabréfum í viðskiptabönkum.
Seðlabankinn „er fylgjandi einka-
væðingu fjármálastofnana í eigu
ríkisins" og telur að „einkareknar
fjármálastofnanir" séu „fremur
undirseldar aga markaðarins,
bæði hvað varðar afkomu og
áhættu". Bankinn telur hættu á
að „bankar í eigu ríkis hafi til-
hneigingu til að veita viðskipta-
legum forsendum um arðsemi
fjárfestingar sem tengist lánveit-
ingum minna vægi en einkarekn-
ir bankar". Seðlabankinn telur
engin þjóðhagsleg rök með því að
ríkið haldi eftir hluta af eign sinni
í bönkunum. „Eignarhald í fjár-
málastofnunum getur valdið
hagsmunaárekstrum og skert
hlutleysi ríkisvaldsins gagnvart
fjármálamarkaðnum í hcild".

Valgerður Sverrisdóttir:
Markaðurinn og aðstæður
í þjóöarbúskapnum ráða því
hvernig verður farið í
söiuna og hversu hratt
hún gengur fyrir sig.
\ ' iý
■ - .... 7": • ■
■ l ■
ísl^íur! 1V ■ 1
91 1 :
Það var biíðviðri utan Landsbankans í gær en innandyra eru deiidar meiningar um framtíð bankans. - mynd: hþg
Áhrif sölunnar á þjóðarbúskap-
inn, á innlenda eftirspurn er að
mati Seðlabankans „óviss og get-
ur brugðið til beggja átta eftir því
hvernig að sölunni er staðið.
Seðlabankinn varar því sterklega
við því að líta á sölu þessara eign-
arbluta sem lið í eftirspurnar-
stjórnun. Því er mjög varasamt að
nota slíka sölu til að fresta nauð-
synlegum hagstjórnaraðgerðum á
öðrum sviðum". Vegna þessarar
óvissu sé „ekki hægt að fullyrða
Ússur Skarphéðinsson: „Þjóðhags-
stofnun varar við því að demba of
miklu á markaðinn í einu... Seðla-
bankinn hefur einnig varað við
þeirri miklu óvissu sem ríkir með
áhrifin af söiu bankanna og telur að
fara eigi með gát.“
að neitt í núverandi stöðu mæli
sérstaklega með eða móti sölu.
Þó má e.t.v. segja að í ljósi þess
hve efnahagsástandið er við-
kvæmt um þessar mundir og
áhrifin óljós þurfi að gæta þess
sérstaklega vel við útfærslu söl-
unnar að hún verði ekki til þess
að ýta undir ójafnvægi".
Verði ekki selt í
einuin áfanga
Ahrifin af sölunni fara eftirýmsu.
Guðjón A. Kristjánsson:
„I/ið höfum áhyggjur af mikilli
skuldsetningu sjávarútvegsins
og hvernig eigi að bregðast við
henni. Við... viljum fara hægt í
sakirnar og þá byrja á Búnaðar-
bankanum."
í fyrsta lagi „af hegðun fjárfesta",
t.d. því hvort kaupin eru fjár-
mögnuð með erlendu lánsfé. I
öðru lagi af því hvernig n'kissjóð-
ur ráðstafar andvirði sölunnar.
Samspil þessara þátta mun hafa
áhrif á það hvort salan virkar eft-
irspurnarletjandi eða hvetjandi
og hvort áhrif verða á gengi krón-
unnar til hækkunar eða lækkun-
ar. „Ljóst er að áhrifin verða
minnst á eftirspurn og innlenda
fjármálamarkaði ef hlutaféð er
Ögmundur Jónasson:
Áfram verði við líði
þjóðbanki sem kjölfestan
í fjármálalífi landsins.
selt innlendum aðilum og þeir
minnka eign sína á ríkisskulda-
bréfum á móti. Kaup erlendra að-
ila á hlutabréfunum eða fjár-
mögnun innlendra aðila með er-
lendum Iánum mun stuðla að
hærra gengi krónunnar en ráð-
stöfun andvirðis til niðurgreiðslu
erlendra lána mun hafa öfug
áhrif. Seðlabankinn telur að við
ríkjandi aðstæður sé mikilvægt til
þess að hamla gegn verðbólgu að
gengi krónunnar v'eikist ekki um
of“.
Þjóðhagsstofnun komst að þeir-
ri niðurstöðu að þjóðhagslega
hagkvæmt sé að ríkið selji að fullu
hlut sinn í bönkum. „Líklegt er að
sala stuðli að meiri hagkvæmni í
rekstri og bættri nýtingu fram-
Ieiðsluþátta hagkerfisins. Þjóð-
hagsleg áhrif til skemmri tíma
ráðast af samspili fjármögnunar
kaupa á hlutabréfum í bönkunum
og ráðstöfunar ríkissjóðs á sölu-
andvirðinu. Ef afrakstur sölunnar
er notaður til að auka ríkisútgjöld
verður niðurstaðan aukin innlend
eftirspurn ogverðbólga. Ef útgjöld
ríkisins aukast hins vegar ekki er
hægt að standa þannig að málum
að innlend eftirspurn breytist lítið
eða dragist saman. Ekki þykir
ástæða til að mæla með því að
sölu sé slegið á frest. Heppilegt
kann þó að vera að hlutur ríkisins
sé ekki seldur í einum áfanga".
Þjóðhagsstolnun telur „flest rök
hníga að því að ri'kið dragi úr eign-
araðild sinni í bönkum og selji án
mikilla tafa allan hlut sinn í
þeim".
Fliunbrugangur og óðagot
Þingflokkur Samfylkingarinnar
hefur ályktað um málið og telur
að gæta eigi ítrustu varúðarsjónar-
miða. Frumvarpið sé „opinn
tékki", sem hvorki trvggir dreifða
eignaðaraðild, virka samkeppni
eða samráð við starfsfólk.
„Það er flumbrugangur og óða-
got að selja hlut ríldsins i' báðum
bönkurn á sama tíma,“ segir Öss-
ur Skarpbéðinsson formaður
flokksins. „Samfylkingin vill að nú
verði einungis veitt heimild til
sölu á Búnaðarbankahlutnum.
Við leggjum áherslu á að 10% af
blutabréfum ríkisins verði dreift
jafnt á milli ljárráða Islendinga og
við viljum tryggja hag neytenda
með dreifðri eignaraðild og virkri
samkeppni f stað fákeppni. Við
viljum tryggja hag starfsmanna
bankanna með því að hagræðing
leiði ekki til uppsagna og að
starfsmenn fái fulltrúa í stjórn.
Össur segir að haga verðf tíma-
setningu og sölulyrirkomulagi
þannig að ríkið fái sem mest lyrir
eigur sínar. „Nú cr hlutabréfa-
markaðurinn í sögulegri Iægð.
Þjóðhagsstofnun varar við því að
demba of miklu á markaðinn í
einu, en markaðsvirði bréfa ríkis-
ins í bönkunum er 30 milljarðar
og sala Landssímans þá ótalin.
Seðlabankinn hefur einnig varað
við þeirri miklu óvissu sem ríkir
með áhrifin af sölu bankanna og
telur að fara eigi með gát. Það er
að mínu mati ekki hægt að stóla á
að útlendingar komi inn í dæmið
með fullar hendur fjár, þeir standa
ekki í röðum eftir því að fjárfesta
á lslandi. Við teljum að það eigi í
mesta lagi að bjóða uppá Búnað-
arbankann fyrst í stað og meta síð-
an revnsluna af því dæmi," segir
Össur.
Áhyggjur af sjávarútveginum
Ekki náðist f fulltrúa vinstri græn-
na í gær, en í umræðum um mál-
ið á þingi lýsti Ögmundur Jónas-
son því yfir að flokkurinn væri á
móti frumvarpinu. Ögmundur
sagði að áfrarn ætti að vera við líði
öflugur þjóðbanki, slík kjölfesta
yrði áfram að vera til staðar í fjár-
málalífinu.
Guðjón A. Kristjánsson segir að
Frjálslyndi flokkurinn hafi markað
þá stefnu að eðlilegt sé að einka-
væða ýmsan rekstur ríkisins, þar á
meðal bankana. „Við höfum hins
vegar varað við því, í þeirri stöðu
sem uppi er í stefnu og fram-
kvæmdaröð ríkisstjórnarinnar, að
fara að selja báða bankana og það
jafnvel ofaní sölu Landssímans.
Við teljum að fjármagnsmarkaður-
inn sé hreinlega ekki í stakk búinn
til að taka við allri þessari sölu á
stuttum tíma."
Guðjón segir að eðlilegra væri
að að setja minni bankann, Bún-
aðarbankann, fyrst í sölu og þá
selja hann í áföngum til að tryggja
dreifða eignaraðild. „Landsbank-
inn er mjög stór lánveitandi t.d. á
sviði sjávarútvegsins. Við höfum
áhyggjur af mikilli skuldsetningu
sjávarútvegsins og hvernig eigi að
bregðast við henni. Við erum til-
búin til að stíga þessi skref, en
viljum fara hægt í sakirnar og þá í
mesta lagi byrja á Búnaðarbank-
anum," segir Guðjón.
Smáatriðln enn ófrágengin
Valgerður Sverrisdóttir viðskipta-
ráðherra leggur áherslu á að það
er búið að liggja fyrir allar götur
frá því í desember að til þessa
frumvarps kæmi eða frá því horfið
var frá samruna bankanna. „Eg
hygg að þessi áform séu hiö besta
mál. En ég hef jafnframt tekið
fram, að salan muni að sjálfsögðu
taka mið af markaðinum og að-
stæðunum í þjóðarbúskapnum.
Þessi atriði munu ráða því bvern-
ig verður farið f söluna og hversu
hratt hún gengur fyrir sig. Það er
enda alls ekki meiningin að selja
bankana hvernig sem er og fyrir
hvaða verð sem er. Þetta er fyrst
og fremst markmið og smáatriðin
enn ófrágengin."
Valgerður tekur ekki undir þau
orð Össurar Skarphéðinssonar að
erlendir aðilar bíði ekki í röðum
eftir því að fjárfesta hér á landi.
„Össur veit ekki manna mest urn
það. Miðað við það sem sumir
kunnáttumenn sögðu, þegar verð-
mætið var í hámarki, þá ættu
þessar eignir að seljast einn, tveir
og þrír," segir viðskiptaráðherra.
Hún segir það sína skoðun að
hluti af andvirði bankasölunnar
eigi að renna bcint til byggðamála.
linuríiorðí
onrggissKpi?
Er hugsanlegt að þeir
sem búa á lslandi í ná-
grenni við háspennulín-
ur verði fyrir heilsu-
skaða? Þessa spurði
Drífa Hjartadóttir (D) á
Alþingi í gær og vísaði í
breskar rannsóknir, þar
sem viðurkennt er að
skoðað málið náið og
Finnar athugað
170.000 börn og ung-
linga sem bjuggu innan
við 500 metra frá há-
spennulínu. Niðurstaða
þeirra væri að slík ná-
lægð ylli ekki aukinni
hættu á krabbameini.
Ráðherra sagði jafn-
börn sem búi í grennd Verða nýjar rannsókn- ________^ ^
við háspennulínur ir tilþess að rafmagn framt a(ý ís[ensk heil-
kunni hugsanlega að verði i auknu mæli brigðisyfirvöld og
eiga meiri hættu á feg? i jörð? Geislavarnir ríkisins
krabbameini en önnur
börn. Drífa vildi einnig vita hvort
íslensk stjórnvöld hefðu hugsað
sér sað láta gera faraldsfræðilega
athugun á þessum málum innan-
lands.
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigð-
isráðherra varð til andsvara. Hún
sagði þetta mál lengi hafa verið
mönnunr hugleikið og sfðustu 3
áratugi hefðu fjölmargar rann-
sóknir verið gerðar um þetta. Slík-
ar rannsóknir væru vandasamar og
erfiðar. S\íar og Finnar hefðu t.d.
fylgdust mjög vel með
athugunum erlendis en íslenska
fámennið gerði það að verkum að
erfitt væri um vik að rannsaka
þessi tnál sérstaklega hérlendis.
Katrín Fjeldsted (D) tók undir
orð Dn'fu Hjartardóttur og spurði
hvort niðurstöðurnar sýndu ekki
að lslendingar ættu í auknum
mæli að grafa Iínur í jörð. Kolbrún
Halldórsdóttir sagði að fólk væri
misnæmt fyrir áhrifum rafsegul-
sviös og þess vegna ætti að hafa
varúðarregluna til hliðsjónar. — BÞ
I
Prenttorg er alhliða prentsmiðja sem tekur að
sér hverskonar prentverk og prentþjónustu.
Prenttorg býðurm.a. uppá umbrot,
filmuvinnslu, prentun, bókband, sölu á allskonar
pappír, umslögum og mörgu fleiru.
Prenttorg býðuralla velkomna í viðskipti til sín,
bæði fyrirtæki og einstaklinga.
Prenttorg er til húsa að Hjalteyrargötu 2
(sama hús og Límmiðar Norðurlands)
A.T.H. Prenttorg hefur yfirtekið vélar og tæki
Prentmanna (áður Pedit) svo og filmur
og prentplötur gamalla verkefna.
Prent/f^
Hjalteyrargötu 2 • 600 Akureyri
Sími 462 1669 • Fax 462 4169
Netfang prettorg@est.is
GSM 894 3912 Leifur .
GSM 862 4258 Helgi
lll