Dagur - 17.03.2001, Blaðsíða 6

VI- LAUGARDAGUR 17. MARS 2001
MINNINGARGREINAR

Klara Tryggvadóttir
I haust sem leið, leyfðu forlögin
mér að heímsækja föðursystur
mína Klöru Tryggvadóttur og
bónda hennar Isak Sigurgeirsson
á heimili þeirra að Litlahvammi 7
á Húsavík . Rjart og fagurt ein-
býli við elliheimilið, sem Húsvík-
ingar, svo myndarlcga, búa
öldruðum hjónum úr grenndinni.
Þetta reyndist verða síðásta
skiptið sem ég hitti mína kæru
föðursystur.
Erindið var að biðja hana að
fræða mig um fortíðina.
Þegar ég kom, hafði hún búið
okkur ljúffenga matarveislu og
engu gleymt þó komin væri á tí-
ræðisaldur.
Svo settumst við Klara í stof-
una að spjaila, en ísak þvoði upp
og gekk frá í eldhúsinu. Svona
voru móttökurnar hjá öldungun-
um - skiptu með sér húsverkun-
um eins og ungu hjónin í dag.
Lengst af bjuggu þau að Und-
irvegg í Kelduhverfi.
Þangað kom ég nokkrum sinn-
um nteðan þau bjuggu.
Mér er í barnsminni lágreistur,
hlýlegur torfbærinn í sólargeisl-
unum undir voldugum gjáveggn-
um í skugganum bakvið.
Blár himininn yfir og sólgljáð
fagurgrænt túnið f forgrunninn.
(I æsku sá ég bara björtu hlið-
arnar- það beið seinni tíma að
koma auga á erfiðleika Iífsbarátt-
unnar)
Það var heldur ekki í kot vísað
hjá þeim Klöru og Isak á Undir-
vegg þó salarkynni þættu trúlega
rýr í dag.
Viðmót þeirra var aukinheldur
þannig að öðrum leið vel í návist
þeirra. Heimsóknir á Undirvegg
voru því ávallt tilhlökkunarefni
sem aldrei sveik.
Frá þessum gamla bæ - úr
torfi, grjóti og dálitlu timbri (án
flests sem við nú teljum nánast
meðfædd þægindi, nema etv.
skjólið) - átti hún frænka mín
sínar ljúfustu endurminningar.
„Maður var ungur og hraustur
og taldi sig geta allt" sagði hún.
Þegar búið var að „sandskúra"
gólfið, sópa göngin og hlaðið ("þá
sópaði maður hlaðið eins og
göngin -þegar þurrt var“) setja
birkigrein í vasa á stofuborðið -
ilmurinn fyllti húsið og fagur-
grænt Iaufið Iýsti í sólargeislun-
um úr glugganum - þótti henni
ekkert skorta.
frá Undirvegg
Önnur mynd, sem hún brá
upp, var frá jólum, þcgar elsti
sonurinn kom í fyrsta skipti, með
verðandi brúði í hemsókn.
í rökkvaðri stofunni hafðí kert-
um verið raðað á þverbita sperr-
anna.
Svo birtist unga konan, í sínum
fagurrauða kjól, (úr afhýsi úr
stofunni, sem voru einu salar-
kynnin í bænum sem leyfðu hlýju
og fullkomið næði til fataskipt-
anna) sveipuð töfrabirtu kert-
anna „eins og drottning" sagði
hún frænka mín.
Þá trúi ég litla stofan Undir-
vegg í Kelduhverfi hafi jafnast á
við veglegustu sali í hugskoti við-
staddra.
Þrátt fyrir rennandi vatn, raf-
magn og miðstöðvarkyndingu í
nýja, trausta, rúmgóða og hlýja
bænunt, grét yngsta dóttirin á
fyrstu jólum , af söknuði yfir jól-
unum úr þeim gamla.
Þegar ég ynnti Klöru eftir
hjálplegustu heimilistækjum
nefndi hún fyrst „þvottabrettið".
Nú eru þeir trúlega færri en hin-
ir, sem vita hvað það var.
Eg innti hana líka eftir mennt-
un. Þá nefndi hún stuttlega þá
tvo mánuði sem henni hlotnuð-
ust (í farskóla á Hólsfjöllum) „og
talaðu svo ekki meir við mig um
menntun".
Það hefur verið sárt fyrir
greinda og námfúsa stúlku að
eiga þess engan kost að mennta
sig. Hún gerði það því sjálf og las
við tunglsljósið í glugganum á
kvöldin.
Það eina, sem hún var bitur
yfir, þessi síðustu 93 ár, var virð-
ing og aðbúnaður almúgakvenna
á hennar yngri árum.
Klara hafði mikið yndi af Ijóð-
um og var sjálf afbragðs hagyrð-
ingur, þó hún segði það varla
nokkrum utan sinna nánustu..
Ég vissi hve fróð hún var og
spurði því hvort hún kynni vísu,
sem móðir mín fór með fyrir mig
á sínu dánarbeði.
Þetta voru kveðjuorð ungs
manns sem var að devja úr tær-
ingu.
Ekki þekkti hún vísuna né
höfundinn.
Þegar ljóðlínan rifjaðist upp
fyrir mér, var það um seinan, en
þessi fáu orð eru svo fagurlega
meitluð að jafnvel nú er ekki of
seint að skrá þau þó samtölum
okkar sé lokið, hérna megin amk.
Hér er mér ei framar fritt,
frýs í æðum hjartablóð.
Breiddu nú ofan á barnið þitt
brekánið græna móðirgóð.
Eg þakka forsjóninni þennan
síðasta fund okkar í haust, sem
og alla þá fyrri, og bið guð að
blessa Isak og þau hin sem eiga
um sárt að binda.
Kristinn Helgason.
Kristján Guimar Magnússon
Frændi minn ljúfi og nafni er
dáinn.
Mér leið eins og ég hefði verið
rekinn hnífi er mér var tjáð að
Diddi frændi minn hefði látist af
slysförum, og ég vonaði að mér
hefði misheyrst herfilega.
Þetta var því miður orðið og ég
starði sljóum augum til himins
og hvíslaði, guð minn hvað ertu
eiginlega að hugsa ?
Það veit víst enginn því þetta
var svo tilgangslaust, ósanngjarnt
og skelfilegt. Hann féll frá í
blóma lífsins ekki orðinn 29 ára
og faðir þriggja ungra barna.
Verra getur það víst ekki orðið.
Mér fannst ég alltaf eiga smá
einkahlut í honum því ég hafði
það fyrir mig og gortaði af því
þegar enginn heyrði sem vissi
betur að móðir hans og systir
mín hefði skírt hann í höfuðið á
mér og ég ætla að halda því
áfram sama hvað hver segir.
Við Diddi hittumst oft heima
hjá foreldrum hans Systu systir
minni og Madda mági mínum
þar sem við hjónin erum tíðir
heimiliskettir. Fleimili þeirra
hjóna er ævinlega mannmargt og
alltaf er hægt að ganga að því
sem vísu að hitta eitt eða fleira af
börnum þeirra þar og barnabörn-
in oft fleiri en eitt og tvö. Diddi
var ötull við að hjálpa foreldrum
sínum og launa þeim þannig allt
barnapassið. Pabbi hans gat
alltaf reitt sig á að fá aðstoð son-
ar síns við lagfæringar og nýsmíði
þegar þess þurfti og var þar ekki í
kot vísað með þessa líkamsburði
sem hann hafði.
Hann var með eindæmum
duglegur til allra vinnu, ég veit
að hann vann erfiða vinnu og
mikla en þessi sterki skrokkur
virtist samt alltaf eiga eftir nóg til
að rétta öðrum hjálparhönd þó
vinnudagurinn væri oftast langur
og strangur.
Við áttum óvænt tveggja
manna tal í október s.l. er við
fengum okkur kaffi saman í Esso
skálanum á Húsavík, ég var þar á
gegnumkeyrslu vegna starfs míns
og var að taka olíu þegar heyrðist
kallað glaðlega, „þú ert nú alveg
blindur og heyrnarlaus, ég er bú-
inn að vera að flauta á þig og þú
tekur ekki eftir neinu, á ég að
þurfa að setja á þig loftflauturn-
ar?“ Og þarna sat nafni við stýrið
á vöruflutningabíl svo stórum að
hann virtist aldrei ætla að enda,
og var býsna sposkur á svipinn.
Við áttum síðan notalega stund
frá erli dagsins og ræddum sam-
eiginlegt áhugamál okkar beggja,
stóra bíla.
Margar góðar minningar á ég
um frænda minn, og minningin
um hann mun ylja okkur öllum,
minningin um drenginn góða
sem alltaf var síbrosandi, sem
færði okkur birtu og gleði með
nærveru sinni og lífsgleði.
Elsku Ella, Sibba, Helga og
Gunnar guð gefi ykkur styrk til
að sigra sorgina og missinn, og
elsku Systa og Maddi, Vala,
Baddi og þið hin systkinin sem
eruð ekki á Akureyri, guð blessi
ykkur og gefi ykkur aftur gleði að
lokum.
Þú skildir eftir Ijós,
sem aldrei slokknar
Ijós sem lýsir dapra daga,
Það lýsir sporin þín,
spor drengsins Ijúfa
Ijós minningana.
Þú skildir eftir Ijós.
Kristján Gunnarsson og
fjölskylda.
Jón Ólafsson
Eystra-Geldingaholti
Það er mikil auðlegð að eignast
vináttu fólks, sem leggur fram
allt það besta er í hjarta þess býr
og ræktar vináttuna þannig að
aldrei slái fölva á . Þetta kom mér
í hug þegar ég settíst niður til að
setja á blað nokkur kveðjuorð til
vinar míns Jóns í Geldingaholti.
Þetta var svo rfkur og eðlilegur
þáttur í lífi hans. Hann átti
trausta og trygga vini um land
allt sem hann heimsótti þegar
færi gafst eða talaði við þá í síma
. Það sem heillaði mig mest var
að sjá og finna hvað vináttusam-
bandið við unglingana og vinnu-
fólkið, sem var þar ár eftir ár, var
náið, umhyggjan og ástúðin mik-
il sem hann fékk ríkulega endur-
goldið. Það stendur mér Ijóslif-
andi fyrir sjónum er Gísli á
Sleitustöðum ók bifreið sinni í
hlað á Hólum fyrst í október
1944 með nýnema í skólann. En
þeirra á meðal var Jón kominn til
að búa sig undir draumaævistarf-
ið. Þarna áttum við eftir að lifa
viðburðaríkan vetur, með ein-
stökum skólafélögum og kennur-
um sem lögðu sig fram um að
miðla reynsiu sinni og þekkingu.
Ekki var mikið hægt að bæta við
þekkingu Jóns er laut að ræktum
íslenska sauðfjárins, man ég ekki
betur en hann hafi fengið þá
hæstu einkunn sem hægt var að
fá f því fagi. Hann sýndi það sem
bóndi að hann var í fremstu röð
fjárræktarmanna. Jón var frjór í
hugsun, félagslyndur með af-
brigðum, líflegur og skemmtilcg-
ur félagi. Það fengum við þrír
Tungnamenn, scm vorum her-
bergisfélagar á Hólum, að reyna
er við nutum óteljandi skemmti-
lcgra heimsókna hans. Stundum
gat orðið ansi líflegt þegar mál-
efni líðandi stundar voru til um-
ræðu. Jón hafði skoðanir á
mönnum og málefnum, var einn
helsti talsmaður Sjálfstæðis-
flokksins í skólanum, síðan varð
hann sterkur hlekkur í störfum
fyrir flokkinn. Þökk sé honum
fyrir að eiga þátt í að koma á
fimmtíu ára samfundum okkar
félaga á Hólum. Það hlýtur að
hafa verið gleðidagur í Geldinga-
holti þegar Jón kom heim með
þekkingu og aukið víðsýni tilbú-
inn að feta í fótspor feðranna.
Fyrst með foreldrum sínum, en
síðan kom inn f líf hans Margrét
Eiríksdóttir frá Steinsholti. Hún
hafði hlotið í arf allar þær dyggð-
ir scin mest máttu prýða góða
húsfreyju. Sigldi lífsfleyinu sterk
og örugg með Jóni í fimmtíu ára
hjónabandi. Enda hefur farsælu
starfi verið skilað í hverskonar
uppbyggingu eins og sjá má í
Geldingaholti, glæsilegu stórbýli
með vel ræktaðan og afurðasam-
an bústofn, sem var stolt Jóns.
Hann var óþreytandi í félags-
málastörfum fyrir sveit sína og
hérað svo og bandastéttina, þetta
veitti honum sanna Iífsfyllingu.
Fyrir þessi störf og margt annað
var hann sæmdur heiðursmerki
hinnar íslensku „Fálkaorðu".
Jón var vel ritfær og hafði gott
vald á íslenskri tungu, ritaði oft
fundargerðir fyrir hin ýntsu félög
og sendi skemmtilega fréttapistla
í Morgunblaðið fyrr á árum.
Jóni voru afréttir og náttúru-
verndarmál afar hugleikin. Hann
hafði frá unga aldri farið í fjall-
ferðir, ævinlega á góðum smala-
hestum, þekkti hvert kennileiti,
kannski mætti segja hverja þúfu.
Mér skildist alltaf að þessar oft
svo crfiðu ferðir enduðu sem æv-
intýri hjá Jóni. Honum líkaði
ekki að fólk, sem taldi síg vera
sjálfskipaða verndara hálendis-
ins, kenndi sauðkindinni um ef
gróður þreifst ekki á einhvcrjum
svæðum. Jón taldi að nýting og
gæsla afréttanna væri best komin
í höndum bændanna. I Geld-
íngaholti var jafnan gestkvæmt
og öllum tekið með mikilli alúð
og rausn við stóra borðstofuborð-
ið sem var oft þétt setið. Rfkti
gleði gestgjafanna þannig að öll-
um leið vel þannig vildi Jón hafa
það. Þó Jón hafi átt við heilsu-
brest að stríða síðustu árin fékk
hann að halda andlegri reisn til
hinstu stundar. Fjölskyldunni í
Geldingaholti votlum við Maja
innilega samúð okkar. Vinur er
kvaddur hinstu kveðju.
Björn Erlendsson