Dagur - Tíminn Akureyri - 18.07.1997, Qupperneq 7

IDagur-^mtttm
Föstudagur 18. júlí 1997 - 7
ERLENDAR FRE
99
í AMku sigra góðu mennirnir ekki
66
Baksvið
Dagur Þorleifsson
Fyrir skömmu út komin
bók eftir mann að nafni
Keith Richburg, sem verið
hefur fréttaritari fyrir banda-
ríska blaðið Washington Post í
Afríku og Suðaustur-Asíu, hefur
vakið mikla athygli og talsverð-
an tílfaþyt. Bókin hefur titilinn:
Out of Africa - A Black Man
Confronts Africa, og byggist á
reynslu höfundar af Afríku.
Richburg, sem er bandarísk-
ur blökkumaður, var, er hann
fór til álfu forfeðra sinna, hald-
inn nokkurri rómantík viðvíkj-
andi henni, eins og aigengt er
meðal blökkumanna. Sú róm-
antík gengur ekki síst hvað út á
það að í Afríku hafl mannlíf
verið með ágætum þar til hvíti
maðurinn kom og eyðilagði allt
saman, og að enn sé böl þess
meginlands honum að kenna.
Þakkar Guði fyrir
þrælahald
Meðan Richburg dvaldist í Afr-
íku komst hann að þeirri niður-
stöðu að hugmyndir þær, er
blökkumenn utan þess megin-
lands hafa um það, séu íjarri
sanni, og bók hans er einskonar
uppreisn gegn þeim viðhorfum.
Fjöldamorð Hútúa á Tútsum í
Rúanda virðast hafa haft djúp-
tækust áhrif á hann í því efni.
Hann lýsir þannig líkum sem
bárust með straumi fljótsins
Kagera:
„Oft komu þau í einfaldri
röð, hvert á eftir öðru, en oft
tvö eða þrjú saman ... Flest
voru nakin eða bara í nærbux-
um. Mörg voru íjötruð á hönd-
um og fótum. Útlimi vantaði á
nokkur l£k ... Ég átti erfiðast
með að hætta að horfa á eitt
þeirra - það var lítið barn.“
„Ég hefði getað verið eitt
þeirra," heldur Richburg
áfram. Og hann þakkar Guði
fyrir að forfeður hans skyldu
hafa verið fluttir í þrældóm til
Ameríku.
Richhurg
skrifar af tak-
markaðri virð-
ingu um þá,
sem hafa háar
hugmyndir um
Afríku fyrri tíða
og hafa það sem
þeir kalli sér-
stök afrísk gildi
í hávegum.
Hann segir sig
langa mest til
þess að troða
orðum slíkra
manna „til baka
ofan í hálsinn á þeim.“ Pegar
hann hugsi til Afríku, bætir
hann við, sjái hann aðeins fyrir
sér „rotnandi hold.“
Reiða sig á
hvíta menn
Richburg, sem er tæplega fer-
tugur að aldri, var 1991-94
stöðvarstjóri Washington Post í
Nairobi og ferðaðist í erindum
blaðsins vítt og breitt um Afr-
íku. Auk þjóðarmorðsins í Rú-
anda hafði hann reynslu af
hungrinu og óöldinni í Sómalíu,
kólerufaraldri í Saír, stríðinu í
Súdan, morðóöldinni í blökku-
mannaborgum Suður- Afríku
(65 menn eru myrtir þarlendis
daglega að meðaltali, sam-
kvæmt frétt fyrir skömmu) og
drápsæði í Liberíu.
Richburg mátti þakka fyrir
að sleppa heilskinna frá því
öllu. í Sómalíu börðu vígamenn
nokkrir hann niður, af því að
þeir héldu að hann væri af ætt-
kvísl sem þeir hötuðu. Hútúar
nokkrir voru að því komnir að
drepa hann af því að þeir héldu
að hann væri Tútsi. Og á landa-
mærum sætti hann oft hrotta-
legri meðferð af hálfu spilltra
landamæra- og tollvarða. Þess-
háttar meðferð af hálfu emb-
ættismanna og hermanna þar í
álfu á Afríkumönnum sjálfum
er alvanaleg.
. Gagnstætt því sem algengt er
um blökkumenn - og einnig
hvíta menn - kennir Richburg
ekki hvítum „nýlendukúgurum"
um allt illt í Afríku. Hann segir
Afríkumenn geta sjálfum sér
um kennt fyrst og fremst. Sér-
staklega sé hér um að kenna
hollustu þeirra við ættbálka,
spillingu þeirra og því að þrátt
fyrir allar skammirnar í garð
hvítra manna reiði Afríkumenn
sig enn á þá, lifi í þeirri trú að
þeir mxmi hjálpa Afríkuríkjum
og bjarga þar öllu við.
„Einkennisklæddir
bófar“
Richburg talar af lítilli virðingu
um lýðræðisþróun síðustu ára í
Afríku; segir ríkisstjórnir falsa
kosningaúrslit. Vanhæfir emb-
ættismenn og starfsmenn valdi
því að framkvæmdir með þró-
unarhjálp að baki fari út um
þúfur. Þeir sem í alvöru reyni
að breyta ástandinu til hins
betra séu hræddir til undir-
gefni, fangelsaðir, pyndaðir,
drepnir. „í Afríku sigra góðu
mennirnir ekki.“
Þá, sem segja hörmulegt
ástand í Afríku vera afleiðingar
nýlendustjórnar hvítra manna,
spyr Richburg sem svo: Ef það
er rétt, hvers vegna eflast þá
lönd í Suðaustur-Asíu, sem
einnig voru undir nýlendustjórn
hvítra, svo hratt í efnahagsmál-
um sem raun
ber vitni?
Hann gagn-
rýnir svarta
landa sína
harðlega fyrir
sleikjuskap,
sem hann seg-
ir þá auðsýna
gagnvart Afr-
íku. Sem dæmi
þar um nefnir
hann ekkju
Martins Lut-
her King,
stjórnmálamanninn Jesse Jack-
son og múslímaleiðtogann Lou-
is Farrakhan, er þau mættu á
leiðtogaráðstefnu í Gabon. Þar
hafi þau verið full hrifningar á
mönnum eins og Valentine
Strasser, herforingja og þáver-
andi valdhafa í Sierra Leone.
„Þessir svörtu Bandaríkja-
menn,“ skrifar Richburg, „voru
greinilega svo yfir sig hrifin af
karlrembuhermennskunni í
framkomu Strassers að þeim
var fyrirmunað að skilja að ein-
mitt menn eins og hann eru
fulltrúar hins illa í Afríku - ein-
kennisklæddir bófar, sem bæla
niður alla viðleitni til lýðræðis."
Svartur bandarískur
blaðamaður
um ástandið í
Suðurálfu: Afríku-
menn geta fyrst
og fremst
sjálfum
sér um kennt.
Flóttafólk frá Sierra Leone um borð í bandarísku herskipi: hvíta manninum kennt um allt en þó vonast til að hann
bjargi öllu við.
Undanfarin ár hafa banda-
rískir blökkumenn yfirleitt af
sjálfum sér og öðrum verið
nefndir Afro-Americans, afró-
ameríkanar. Það gerir Rich-
burg, sem starfar nú fyrir blað
sitt í Hong Kong, ekki lengur.
Hann skilgreinir sig nú sem
svartan Bandaríkjamann.
Bflasala • Bflaskipti
Toyota Touring árg. 1991 ek. 75 þús.
V: 950.000,-
Audi 100 2.3E árg. 1992 ek. 93 þús.
V: 1.950.000,-
MMC Lancer ST árg. 1994 ek. 80 þús.
V: 1.230.000,-
Bflasala • Bflaskipti
VW húsbíll með öllu, árg. 1992,
V: 1.000.000,-
VW Transporter stuttur diesel 4x4
árg. 1995 ek. 70 þús. V: 1.850.000,-
MMC Space Wagon 7 manna árg. 1994
ek. 84 þús.V: 1.480.000,-
Bflasala • Bflaskipti
MMC L-200 D/C DT árg. 1995 ek. 49 þús.
V: 1.890.000,-
Trigano Vendom árg. 1993 V: 290.000,-
Kia Sportage árg. 1995 ek. 48 þús.
V: 1.650.000,-
Mikið úrval af bflum
á staðnum og á skrá
BÍLASALA
við Hvannavelli, Akureyri
Símar 461 3019 & 461 3000