Dagur - Tíminn Reykjavík - 02.04.1997, Blaðsíða 4

16 - Miövikudagur 2. apríl 1997
3Dítgur-'2ItUTOm
UMBUÐALAUST
Krafa um skilyrðislausa ást
Friðrik
Erlingsson
skrifar
Það er orðin hálfgerð tugga
að heyra fullorðið fólk
tala um unglinga einsog
skynlausar skepnur, einsog
vanvita sem hægt er að móta
einsog leir í höndum sér. Þeir
sem eru þess umkomnir að rifja
upp og muna hvernig þeir
hugsuðu sem unglingar er fyr-
irmunað að skilja hversu auð-
veldlega sumir fullorðnir
gleyma þessum merku árum í
h'fi sínu, hkt og þessi ár hafi
aldrei verið. Áhyggjur þessara
miðaldra einstaklinga, sem að
því er virðist voru aldrei ung-
hngar sjálíir, snúast ekki
minnst um öll þau óæskilegu
áhrif sem móta unglinga. Þetta
leika. Þeir geta lesið þúsund
bækur og séð þúsund myndir
án þess að þeir breytist úr því
sem þeir eru í eitthvað annað.
Öll verðum við fyrir áhrifum
meira og minna, en það hefur
ekkert að gera með aldur. í öll-
um aldurshópum eru áhrifa-
gjarnir einstakhngar. Hvert fara
hinir andlegu leiðtogar nýaldar
í leit að fólki sem vill borga vel
fyrir dulræn smyrsl á sárin?
Þeir fara ekki til unglinga, þeir
fara til miðaldra fólks og finna
þúsundir manna sem eru auð-
veldlega leiddir áfram einsog
sauðir. Hvert leita sölumenn
allskyns ruslvarnings nema tfi
miðaldra fólks. Kannski væri
nær að segja að allt miðaldra
fólk væri svo áhrifagjarnt að
það ætti ekki að leyfa þeim að
lesa ákveðnar bækur eða horfa
á ákveðnar bxömyndir því það
gæti haft slæm áhrif á þá. Of-
beldi unglinga er ekki tilkomið
vegna aukningar á ofbeldisefiú
fólk dreifir boðum og bönnum á
báðar hendur í viðleitni sinni til
að bjarga unglingum frá hættu-
legum áhrifum, og þá ekki síst
frá svokölluðum ofbeldismynd-
um. Vel flestir unglingar hafa
sterkan vilja, eru ákveðnir og
hafa mjög mótaðan persónu-
í sjónvarpi og kvikmyndum
heldur á vaxandi skorti á
mannlegum tengslum og þá
sérstaklega innan íjölskyldunn-
ar. Ofheldismyndir eru útrásar-
meðöl fyrir spennu eða inni-
byrgða reiði og ofbeldisleikir
hafa alltaf fylgt unglingum. í
dag eru myndirnar aðeins
orðnar háþróaðri tæknilega.
Kúrekamyndir
voru einusinni
ofbeldismyndir
síns tíma,
íþróttakapp-
leikir hafa á
sama hátt verið
útrásarmeðöl
fyrir spennu og
óánægju, svo
og allar þær
íþróttir sem
fólk stundar.
Allt er það gert
til að fá útrás
og njóta vellíð-
unar á eftir.
íþróttir eru ek-
ert annað en
hamið ofbeldi,
stýrð hegðun er
leiðir til útrás-
ar spennu og
reiði. En ekki eru allir unghng-
ar gefnir fyrir íþróttaiðkanir.
Sumum hentar betur að fá út-
rás með því að horfa á aðra
slást á hvíta tjaldinu. Allt er
þetta eðlilegt og náttúrulegt og
hefur fylgt manninum lengi, í
breytilegum myndum. Hinsveg-
ar ber æ meira á svokölluðu til-
gangslausu ofbeldi, andstætt
við tilgangsríkt ofheldi íþrótta,
og hörðu ofbeldi unglinga sem
brýst stjórnlaust út með hræði-
legum afleiðingum. Þar er ekki
um að kenna einhverjum bíó-
myndum eða tölvuleikjum. Það
er mikil einföldun að halda því
fram að afþreyingarefni hvetji
unglinga til þessháttar hegðun-
ar, nema að um sé að ræða ein-
stakling sem er verulega illa
skertur á geði og þá skiptir ekki
máli hvort hann er unglingur
eða miðaldra. Hinsvegar getur
skortur á tilfinningatengslum
skapað einstakling sem gefur
skít í allt og alla. Flestir rað-
morðingjar eiga slíkan bak-
grunn sameiginlegan, svo og
harðsvíraðir glæpamenn og
samviskulausir einstaklingar í
viðskiptum og stjórnmálum. Ef
ofsafenginn unglingur hatar
einhvern svo mjög að honum
Ofbeldi unglinga er
ekki tilkomið vegna
aukningar d ofbeld-
isefni í sjónvarpi og
kvikmyndum heldur
d vaxandi skorti d
mannlegum tengslum
og pd sérstak-
lega innan
fjölskyldunnar.
finnist réttlætanlegt að berja
viðkomandi í klessu þá er sú til-
finning ekki
fengin xír has-
armynd. Hún
er ræktuð
heima. Ofsa-
fenginn ungl-
ingur er ekki
líklegur til að
ráðast á for-
eldra sína, en
mun frekar á
yngri systkini
eða hvern þann
sem á vegi
hans verður.
Útrás verður
hann að fá.
Þegar unglings-
strákur hangir
yfir ofbeldis-
myndum og
sækir í félags-
skap sem dýrk-
ar þess háttar hegðun er reynd-
ar mjög líklegt að ofbeldi verði
það útrásarform sem hann vel-
ur sér verði honum ögrað eða
ógnað. En rótin liggur ekki í of-
beldisefmnu sjálfu heldur í þörf
hans til að leita í þessháttar
efni. Þar er upptökin að finna.
Sá sem ekki fær viðurkenningu
hjá sínum nánustu mun sækja
þá viðurkenningu annað, með
góðu eða illu, hvað sem það
kostar. Setji fjölskyldan og
heimilið engin mörk mun við-
komandi einstaklingur halda
áfram að leita þeirra marka
sem hann þarfnast, með hnefa-
réttinum ef ekki vill betur. Þeg-
ar foreldrar furða sig síðan á
því hvernig það hafi gerst að
barnið þeirra hefur lamið, stol-
ið, svikið, logið, drukkið, dópað
og misþyrmt, þá er oftar en
ekki aðeins eitt svar við því: Allt
var það birtingarmynd kröf-
unnar um skilyrðislausa ást.
GARRI
Valkyrjur og karlaklúbbar
Með síðustu fréttum sem
Garri meðtók áður en hann
seig inn í höfgi páskahátíð-
arinnar var að nokkrar
reykvískar valkyrjur hefðu
sótt um inngöngu í einhvern
karlaklúbb, trúlega Rótarý
frekar en Lions. Virtur
bankaframkvæmdastjóri af
góðum ættum kom í sjón-
varpsviðtal og var að út-
skýra að sennilega myndu
Rótarýmenn taka til gaum-
gæfilegrar íhugunar um-
sóknir frá
þeim Ingi-
björgu Sól-
rúnu Gísla-
dóttur borg-
arstjóra,
Helgu Jóns-
dóttur borg-
arritara, og
Guðrúnu
Pétursdótt-
ur forstöðu-
manni sjáv-
arútvegs-
stofnunar
H.Í., um
inngöngu í
Rótarý-
klúbbinn.
Valkyrjur eiga er-
indi
í sjálfu sér er það ekki frétt-
næmt þó einhverjar konur
séu teknar inn í karla-
klúbba. Þó vakti það athygli
Garra að bankafram-
kvæmdastjórinn af góðu
ættunum sá sig knúinn til
að útskýra í viðtalinu að
þeir hjá Rótarý yrðu nátt-
úrulega að taka tillit til þess
að þarna væru á ferð þrjár
valkyrjur og því ættu þær
fullt erindi í félgið. Þetta er í
fyrsta sinn sem Garri heyrir
minnst á að inntökuskilyrði
í svona karlaklúbba séu
fólgin í einhverjum sérstök-
um karaktereinkennum.
Eitt slíkt skilyrði er greini-
lega að viðkomandi þurfi að
vera valkyrja og hafa látið
kveða að sér með rækileg-
um hætti í þjóðfélaginu. Að
hafa komist í embætti borg-
arstjóra, borgarritara eða
forstöðumanns Sjávarút-
vegsstofnunar H.í. er greini-
lega eitthvað sem gerir kon-
ur að þess konar einstak-
lingum að þær geta flokkast
sem karlmannsígildi (val-
kyrju). Þess vegna fá þær
inngöngu í karlaklúbba.
Karlmannsígildi
Eflaust hefur það verið hug-
myndin hjá
þeim Ing-
björgu Sól-
rúnu, Helgu
og Guðrúnu
að sækja um
inngöngu í
karlaklúbb
til „að vinna
síðusta vígi
karlmann-
anna“. Það
er gott og
blessað.
Hins vegar
er niður-
staðan ekki
stórsigur
kvennafrelsissjónarmiða.
Þvert á móti hafa karla-
klúbbar skilgreint að aðeins
valkyrjur, borgarstjórar,
borgarritarar o.s.frv. hafi
fulla heimild til að ganga í
þessa klúbba vegna þess að
þær eru karlmannsígildi.
Þær geta þá gengið í klúbb-
ana eins og strákarnir,
nema hvað strákarnir þurfa
ekki að vera borgarstjórar,
borgarritarar eða forstöðu-
menn til að fá inngöngu.
Niðurstaðan er ótvíræð: Þó
einstaka valkyrja nái að
vinna sig upp úr volæðinu,
þá er einfaldlega merki-
legra að vera karlmaður
heldur en kona - enda sækj-
ast fremstu konurnar eftir
því að fá að vera með og
vera viðurkenndar af karla-
klúbbunum. Garri.