Dagur - Tíminn - 05.12.1996, Blaðsíða 4

16- Fimmtudagur 5. desember 1996
Mmíkíðafíauót
40agur-®ímtmt
Gott kvöld með ömum sínum
Jóhannes
Sigurjónsson
skrifar
Smekkur manna er misjafn
og sennilega jafn mismun-
andi og menn eru margir.
Af þeim sökum eru orð eins og
smekkleysingi eða smekkmaður
marklaus með öllu. Þctta skynj-
uðu hinir skynugu Sykurmolar,
þegar þeir völdu útgáfufyrir-
eins og góður, vondur, fallegur,
ljótur o.s.frv. marklaus, þ.e.
þau hafa ekki algilda merkingu,
heldur aðeins persónulega fyrir
hvern og einn. En þarna erum
við auðvitað komin inn á há-
spekilegt svið og farin að nálg-
ast frummyndakenningu Platós
og óþarfi að fara nánar út í þá
sálma hér.
íslendingar eru svo miklir
einstaklingshyggjumenn, að
þeir ríghalda sér, hver og einn,
í sinn forpokaða eða frábæra
smekk og láta sjaldan aðra
móta hann eða breyta. Þess-
skili áliti fyrir dúk og disk.
íslendingar eru sem sé að
upplagi ósammála og með mis-
vísandi smekk, og því mis-
smekkvísir. En á engu einu sviði
er upplifun okkar og afstaða
jafn ósamhljóða eins og gagn-
vart húmor og fyndni. Mæli-
kvarðinn á fyndni er sem sé al-
gjörlega einstaklingsbundinn,
eins og viðbrögð manna að
undanförnu við „skemmtiþátt-
um“ á sjónvarpsstöðvunum
sýna og sanna (T.d. setja sumir
kverúlantar gæsalappir utan
um orðið skemmtiþættir, þegar
tæki sínu nafnið Smekkleysa.
Flestir landar þeirra töldu þetta
réttnefni á afurðum fyrirtækis-
ins, en erlendis höfðu ýmsir
annan smekk og hin íslenska
smekkleysa varð ríkjandi
smekkur þar ytra.
Málið er að þegar við segjum
um einhvern að hann sé
smekkmaður, þá eigum við yfir-
leitt við að viðkomandi hafi
sama smekk og við sjálf. Og
þegar við tölum um smekkleysu
og að einhver sé með öllu
smekklaus, þá erum við einatt
að ijalla um smekk sem hneig-
ist í aðrar áttir en okkar.
Á sama hátt verða hugtök
vegna eru íslendingar aldrei
sammála um nokkurn skapað-
an hlut þar sem smekkur er
mælikvarðinn. Þar sem þrír
sitja að áti næst aldrei sam-
staða um mat á þeim mat sem
á borð er borinn. Einum þykir
hann góður, öðrum vondur og
þeim þriðja bara svona slark-
andi. Af þessum sökum ganga
líka nefndarstörf verr á íslandi
en víðast annars staðar, af því
að við höfum aldrei viljað viður-
kenna að allar nefndir í landinu
eiga að sjálfsögðu að vera eins-
mannsnefndir, þ.e. ef menn
vilja á annað borð að viðkom-
andi nefndir séu starfhæfar og
þeir fjalla um þessi fyrirbæri).
Þegar maður mætir í vinn-
una á mánudagsmorgnum og
heldur ekki vatni yfir því hvað
Gísli Rúnar var frábærlega
fyndinn í þætti sínum á Stöð 2
kvöldið áður, þá er það rekið
öfugt ofan í mann af vinnufé-
lögum sem þótti Gísli afspyrnu-
leiðinlegur og sáu ekkert fyndið
við það að sporðrenna sprikl-
andi gervigullfiskum eða frussa
hálftuggðu spaghettí yfir hálf-
ítalskan viðmælanda spófugls-
ins.
Og þegar maður kemur í
vinnuna viku síðar og heldur
ekki heldur vatni yfir hárfínum
húmornum í þættinum „Örninn
er sestur“ (á kamarinn?) í Rík-
issjónvarpinu, þá rísa upp and-
mælendur og eru með heljar-
mikinn hundshaus yfir aula-
fyndni og fáránlegu kúk- og
pissglensi þáttarins.
Fyrstu viðbrögð manns eru
þau að félagarnir séu bara
svona gjörsneyddir húmor eða
jafnvel einfaldlega svo heimskir
eða vanþroskaðir að þeir skilji
ekki gáfulega glensið hjá Gísla
og fágaðan salernishúmor arn-
arins sitjandi. En þar sem
vinnufélagarnir eru upp til
hópa glaðlegir og þingeyskir
gáfumenn, þá stenst þessi
kenning ekki.
Þá dettur manni í hug að
eitthvað sé eigin kímnigáfa á
skjön við það sem gengur og
gerist með þjóðinni, en það
stenst heldur ekki, því sjálfur er
maður jú einnig glaðlegur,
þingeyskur gáfumaður.
Þriðja kenningin er sú að
gruna skemmtiþáttagerðar-
mennina um að framleiða vís-
vitandi efni sem er fúlt og
fyndnisnautt, af því að fátt þyki
þeim sjálfum fyndnara en að
etja þjóðinni saman í karp og
deilur um hvað sé fyndið og
hvað fúlt. Og svo sitji atvinnu-
grínistarnir heima og veltist um
af hlátri yfir fáránlegum við-
brögðum þjóðarinnar. Að þjóðin
sjálf sé aðal brandarinn, en
ekki skemmtiþættirnir.
Þessi kenning stenst hugsan-
lega. En líklegast af öllu er þó
það sem vikið var að í upphafi,
að misjafn sé smekkur manna.
Of marg'ir állaxar
Merkileg framfaraspor virð-
ast vera í uppsiglingu á
Grundartanga við Hvalfjörð.
Stjórnarherrar landsins
virðast sammála um að ál-
ver muni rísa þar sem kæmi
þá til viðbótar þeirri stækk-
un sem fyrirhuguð er á
Málmblendiverksmiðjunni.
Þar með hefur Hvalfjörður-
inn og sveitirnar sunnan
Skarðsheiðar
verið dæmdar úr
leik landbúnað-
arframleiðslu
jafnt sem ferða-
mennsku. í stað-
inn mim bænd-
um og búaliði
gefast kostur á
að gerast dag-
launamenn stór-
iðjunnar. Hvort það eru
slæm býti eða ekki skal
ósagt látið, en hins vegar
kalla þessi umskipti á
íjöldann allan af hliðarverk-
unum sem menn eru þegar
farnir að hafa áhyggjur af.
Ríkisstjórnin er hins vegar
búin að reikna það út að
þjóðartekjurnar muni auk-
ast svo mikið við það að
byggja álverið að nauðsyn-
legt verði að draga úr fram-
kvæmdum á öðrum sviðum.
Og ríkisstjórnin hefur nú
þegar óskað eftir tillögum
um hvar sé best að skera
niður. í frétt í Degi-Tíman-
um í gær segir að þingmenn
í fjárlaganefnd hafi lagt
áherslu á að tekið verði mið
af því að Grundartangi til-
heyrir því sem kallað hefur
verið Suð-vestur hornið. Því
verði fyrst og fremst skorið
niður í framkvæmdum á
þessu víðfræga Suð-vestur
horni. Þær framkvæmdir
sem verið er að skoða eru
framkvændir í vegamálum,
við flugvelli og hafnir og
skóla- og sjúkrastofnanir.
Suð-vestur hornið
Sú skringilega staða er því
komin upp, að vegna þess
að menn vilja byggja álver í
sunnanverðum Borgarfirði
þá þarf að skerða hressilega
fjárfestingarframlög til ým-
issa þjóðþrifamála í Reykja-
vík og á Reykjanesi. Spurn-
ingin er hvort það verði
framhaldið á Elliðaár-
brúnni, sem verður frestað
eðá hvort það verður við-
haldið á Reykjavíkurflug-
velli sem bíður. Báðir stað-
irnir eru þó á mörkum þess
að geta talist
brúklegir eins
og þeir eru
vegna slysa-
hættu.
Pólitískt
vandamál
Álversfram-
kvæmdir á
Grundartanga
eru því komnar á það stig
að vaida ekki einvörðungu
sveitamönnum sunnan
Skarðsheiðar (og raunar
handan fjarðarins l£ka)
áhyggjum, yfir í það að
verða verulegt áhyggjuefni
fyrir höfuðborgarbúa og
Reyknesinga sem nú eiga
yfir höfði sér niðurskurð á
fjárfestingarframlögum. Ál-
versráðherrann, Finnur
Ingólfsson, stendur nú
frammi fyrir því skringilega
ástandi að vera svo dugleg-
ur að landa állöxum að til
hreinna vandræða horfir.
Hann þarf að standa
frammi fyrir kjósendum sín-
um í Reykjavíkurkjördæmi
og útskýra hvernig honum
detti í hug að setja efna-
hagskerfið svo úr skorðum
með endalausri stóriðju að
það bitni stórlega á þeim
sem síst skyldi - kjósendum
hans. Vegna þess að Garri
er þrátt fyrir allt ótrúlega
greiðvikinn maður er hann
tilbúinn að leysa vandamál
álráðherrans af sinni ein-
stöku snilld fyrir hann. Ráð-
herrann segir kjósendum
sínum einfaldlega að öll
þessi álver séu „gott vont“,
eins og þegar verið er að
nudda úr mönnum vöðva-
bólgu og streitu. Garri.