Dagur - Tíminn - 14.12.1996, Blaðsíða 2

Laugardagur 14. desember 1996-11
H U S I N
B Æ N U M
Freyja Jónsdóttir
skrifar
Milli Dalatanga að sxmnan
og Álftavíkurtanga að
norðan er Seyðisfjarðar-
flói. Inn úr honum ganga tveir
firðir, Seyðisfjörður og Loðmund-
arfjörður. Þrátt fyrir miklar nátt-
úruhamfarir í áranna rás er
blómleg byggð á Seyðisfirði. Feg-
urð staðarins heldur í þá sem þar
hafa slitið barnsskónum.
Á Seyðisfirði eru frábær hafn-
arskilyrði, aðdjúpt og skjólgott.
Þaðan eru siglingar frá fslandi til
Norðurlanda á sumrin með
Smyril Line.
Á sumrin, í skjóli fjalla, grær í
hvömmum og lautum gróskumik-
ill og fjölbreyttur gróður og Bjólf-
urinn sýnist meinleysislegur á
lognkyrrum sumardegi. En þegar
vetur konungur tekur völdin,
hafa gerst þar hörmulegir og ó-
bætanlegir atburðir, snjó- og
krapaflóðin, sem hafa höggvið
skarð í byggðina, tekið mannslíf
og skilið eftir djúp sár í hjörtum
eftirlifandi ættingja og vina.
Húsin á staðnum, sem hafa
verið byggð um aldamótin síð-
ustu, voru mörg hver kennd við
eigendur sína. Húsið, sem fjallað
verður um hér á eftir, hefur
gengið undir ýmsum nöfnum:
Björnshús, Bergþórshús, Kálfa-
tjörn, Hóll og stundum kallað Inn
á Bakka. Frá 1925 hefur húsið
verið númer 13 við Vesturveg.
Árið 1907 byggði Björn Þor-
valdsson sér hús á svokallaðri
Fjarðaröldu, sem liggur inn með
Fjarðará, sem nú er Vesturvegur
13.
í brunavirðingu sama ár er
húsinu lýst þannig: „Hús Björns
Þorvarðarsonar á Fjarðaröldu er
10 x 6 álnir að stærð, 5 1/2 alin á
hæð. Það er með timburgrind,
klætt utan með tvöfaldri borða-
klæðningu með pappa í milli.
í húsinu eru þrjú herbergi,
eldhús og gangur, allt þiljað inn-
an. í húsinu er múrpípa úr kalki
sem gengur upp í gegnum mæn-
inn; í hana ganga einn ofn og ein
eldavél. Bak við panil á veggjum
og lofti er pappalag. Undir hús-
inu er hár kjallari úr sements-
steypu, í honum eru þrjú skilrúm.
Við húsið er inngönguskúr úr
timbri, 2x2 1/2 alin að stærð.“
Björn fluttist frá Mjóafirði til
Seyðisfjarðar og er talið að hann
hafi aðeins búið þar í fimm ár. Á
meðan hann átti húsið var það
nefnt Björnshús.
í manntali frá árinu 1910 eru
taldir til heimilis í Björnshúsi:
Björn Þorvarðarson, fæddur 25.
september 1879 að Einholti í
Vestur-Skaftafellssýslu; Snjófríð-
ur Gísladóttir, kona hans, fædd
15. febrúar í Holti í Rangárvalla-
sýslu; Sigurjón Sigurjónsson,
fæddur 16. október 1903 að
Stuðlum í Norðfirði; Ingibjörg
Björnsdóttir, dóttir hjónanna,.
fædd 23. júlí 1907 að Stuðlum í
Norðfirði; Sveinbjörn Sigurjóns-
son, fæddur 19. ágúst 1885 í Mjó-
afirði í Suður-Múlasýslu; og Vil-
hjálmur Helgason, fæddur 26.
september 1888, einnig í Mjóa-
firði, Suður-Múlasýslu.
Næsti eigandi er Bergþór
Björnsson, en hann er skráður
eigandi að húsinu 1912; hann átti
húsið á þriðja ár. Um tíma var
húsið kallað Bergþórshús. Talið
Vesturvegur 13.
Vesturvegur 13
Seyðisfírði
Anna, Andrés bakari og Rósalinde.
Ingibjörg og Sigvaldi.
er að Bergþór
Björnsson hafi
síðar gerst bóndi
að Eystri-Krók-
um í Suður-Þing-
eyjarsýslu.
Árið 1915
kaupir Hermann
Þorsteinsson skó-
smiður húsið, en
mun ekki hafa
búið í því og seldi
það Þorsteini
Árnasyni skip-
stjóra, sama ár.
Þorsteinn var
fæddur 24. októ-
ber 1884 að Ríp í Rósalinde.
Hegranesi. For-
eldrar Þorsteins voru séra Árni
Þorsteinsson, fæddur 17. mars
1851, prestur að Ríp í Hegranesi
og að Kálfatjörn á Vatnsleysu-
strönd. Sýslunefndarmaður í
Gullbringusýslu um margra ára
skeið. Móðir Þorsteins var Ingi-
björg Valgerður Sigurðardóttir
frá Þerney, fædd 21. desember
1848.
Sóra Árni Þorsteinsson lést 15.
ágúst 1919. Ingibjörg Valgerður
lést 14. júní 1925.
Kona Þorsteins Árnasonar var
Natalie Vilhelmine Rósalinde
Jörgensen, faðir hennar var And-
ers Jörgensen bakari á Seyðis-
firði, fæddur á Sjálandi, Dan-
mörku, 1. október 1855. Móðir
hennar var Johanne Lene
Caroline Johansen, fædd 30. á-
gúst 1857 í Kaupmannahöfn, en
þar bjuggu foreldrar hennar.
Anders Jörgensen og Johanne
Lene Caroline
eignuðust tíu
börn, en þau
komust ekki öll
upp. Rósalinde,
kona Þorsteins
Árnasonar skip-
stjóra, var elsta
barn þeirra.
í krapaflóð-
inu mikla, sem
kom úr Bjólfin-
um kvöldið 13.
janúar 1882,
sýndi Anders
Jörgensen
mikla karl-
Þorsteinn Árnason skipstjóri. mennsku þegar
hann bjargaðist
úr flóðinu. Þegar flóðið skall á
bakaríinu, sem var í kjallara hót-
elsins, var Anders Jörgensen þar
einn við vinnu sína. Flóðið flutti
húsið til um þrjár álnir og laskaði
það mikið. Kjallarinn fylltist af
krapa og vatni og hlaupið um-
turnaði öllu á efri hæð hússins,
þeim megin sem að íjallinu vissi.
Talið er að Jörgensen hafi komist
upp á kassa, en krapið mun samt
hafa náð honum í háls og varð að
rjúfa gólfið til að bjarga honum.
Ekki liðu nema rúm þrjú ár frá
krapaflóðinu þar til stærsta og
ægilegasta snjóflóð, sem fallið
hefur úr Bjólfinum, féll á Seyðis-
flörð að morgni öskudags 18.
febrúar 1885. í því flóði fór hús
Anders Jörgensen bakara, en
íjölskyldan bjargaðist. Anna Hel-
ena, næst elsta barn bakarahjón-
anna, var þá á fyrsta ári og í
vöggu. Vaggan með barninu heilu
á húfi fannst úti á firðinum og
hafði spýta úr húsinu fest í vögg-
unni og haldið henni á floti.
Þorsteinn Árnason var mikill
athafnamaður, hann lærði skip-
stjórnarfræði í Danmörku. Ásamt
því að vera skipstjóri var hann til
margra ára skipaskoðunarmaður
á Seyðisfirði.
Frá Seyðisfirði flutti fjölskyld-
an til Raufarhafnar 1931 og bjó
þar þegar Þorsteinn varð fyrir
slysi og missti heilsuna. Eftir það
fluttu hjónin til Reykjavíkur. Þar
starfaði hann við dyra- og hús-
vörslu hjá Agli Benediktssyni og
Margréti Árnadóttur, systur sinni,
í Oddfellowhúsinu í Reykjavík.
Þorsteinn Árnason og Rósa-
linde (Rósa) eignuðust tvær dæt-
ur: Ingibjörgu Steinu og Karoline
Helenu, sem lést á unglingsárum.
Ingibjörg Steina er ákaflega kát
og skemmtileg kona, sem ber
aldurinn vel. Hún hefur nýverið
komið fram í auglýsingum í sjón-
varpinu og einnig í þætti hjá
Hemma Gunn.
Maður Ingibjargar Steinu var
Sigvaldi Sigurberg Sveinbjörns-
son, skipstjóri og útgerðarmaður,
sem nú er látinn. Hann var fædd-
ur 1. janúar 1904 að Gerðum í
Garði.
Þorsteinn Árnason lést 22.
maí 1946.
Eftir að Rósalinde varð ekkja
flutti hún til dóttur sinnar og
tengdasonar í Hafnarfirði að
Mjósundi 3 og síðan að Brekku-
götu 12. Hún lést 7. janúar 1961.
í manntali frá 1920 er húsið
kallað Þorsteinshús. Þá búa þar:
Natalie Vilhelmine Rósalinde
Jörgensen, Þorsteinn Árnason,
skipaskoðunar- og útgerðarmað-
ur, dætur þeirra: Ingibjörg
Steina, fædd á Kálfatjörn, og
Karoline Helena, fædd á Seyðis-
firði. Enn fremur er þar vetrar-
stúlka, Rebekka Skaftadóttir,
fædd 23. desember 1870 í Vest-
mannaeyjum.
Þorgils Baldvinsson eignaðist
húsið 1931 og átti það til ársins
1939, en þá kaupir það Guðfinn-
ur Jónsson frá Hvammi, sem er
næsta hús fyrir utan. Bróðir
hans, Sigurbjörn Jónsson, kaupir
húsið af honum 1947. Sigurbjörn
byggði við húsið 1948 og við það
lengdist það um þrjá metra. Efn-
ið, sem notað var í viðbygging-
una, var úr húsi ljósmyndastofu
Eyjólfs Jónssonar, en Sigurbjörn
keypti það hús til niðurrifs og
notaði timbrið í viðbygginguna. Á
sama tíma og byggt var við húsið
var það klætt járni. Núna eru í
húsinu eitt íbúðarherbergi,
þvottahús og geymsla niðri. Uppi
eru tvær samliggjandi stofur, tvö
svefnherbergi, eldhús og bað.
Nýir gluggar voru settir í húsið
1992, en þeir eru ekki með upp-
runalegu sniði. Innandyra eru
innréttingar og flest annað með
upprunalegu sniði. Þetta er fal-
legt og vel hirt hús á fögrum stað.
Núverandi eigandi er Guð-
munda Guðmundsdóttir.
Heimildir frá Þjóðskjalasafni, Húsasögu
Seyðisfjarðar, með leyli höfundar Þóru
Guðmundsdóttur. Konráðs Bjarnasonar,
Carstens Jörgensen og hjónanna Þor-
steins Sigurbergs Sigvaldasonar og Guð-
leifar Jóhannesdóttur.