Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.1983, Síða 12

12
DV. FIMMTUDAGUR 7. APRlL 1983.

^ t DAGBLADIÐ-ViSiR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og úlgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.'
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjóm: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA33. SÍMI27022.
Afgreiösla,áskriftir,smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF.,SÍÐUMÚLA 12. Prentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNNI19.
Áskriftarverðá mánuði 180 kr. Verð í lausasölu 15 kr. Helgarblað 18 kr.
Áfram á villigötum
Landsfeöurnir eru á villigötum í síðustu aðgerðunum í
sjávarútvegi. Samkvæmt bráðabirgðalögum skal ríkinu
heimilt að taka 120 milljón króna lán í Seðlabankanum og
lána til um 40 fyrirtækja í sjávarútvegi, sem eiga við
erfiðleika að etja.
„Það eru náttúrlega innan um fyrirtæki, sem eru ekki
nægilega vel rekin, en fyrir þessari aðstoð eru sett ýmis
skilyrði, til dæmis þau að fyrirtækin verði að auka eigin
fjármagn eða að fjárfesta í einhverjum ákveðnum hlut, ”
sagði Steingrímur Hermannsson sjávarútvegsráðherra í
viðtali við blað sitt, Tímann.
Steingrímur lagði áherzlu á að veita þessa aðstoð fyrir
kosningar. En slíkir kosningapeningar eru ekki skynsam-
leg leið út úr vandamálum í sjávarútvegi. Aðferð Stein-
gríms er þó ekkert sérstök. Því miður tíðkast það mest í
svokallaðri stjórnun ráðherra hérlendis, að þeir sletta
lánum og styrkjum til fyrirtækja, sem eiga við erfiðleika
að stríða, í stað þess að beita almennum reglum.
Stjórnendur Landssambands íslenzkra útvegsmanna
segjast ekki hafa beðið um þessi bráðabirgðalög. Þeir
hafi óskað eftir betri almennum starfsskilyrðum. Gert
hafi verið ráð fyrir að mæta erfiðleikum með skuldbreyt-
ingu, þar sem allir sætu við sama borð.
Stefnan í sjávarútvegi er í ógöngum. Nú viðurkenna að
vísu flestir offjárfestinguna í þessari grein, einkum í
fiskiskipum, en stjórnvöld halda að mestu áfram sínum
gömlu aöferðum.
Hér hefur í alltof ríkum mæli gilt svonefnd „meðaltals-
regla”. Horft er á, hvemig ákveðnar greinar koma út að
meðaltali, Verst reknu fyrirtækin draga þetta meðaltal
að sjálfsögðu niður. Innan um eru fyrirtæki svo illa rekin,
að þau eiga ekki tilverurétt, ef hugsað er til hagsmuna
þjóðarinnar allrar.
Eftir að forráðamenn ákveðinna fyrirtækja hafa
kvartað og kveinað, svo að stjórnvöldum þykir nóg, er
rokið til með einhverjar millifærslur og peningar settir í
greinina. Með því móti lafa verst reknu fyrirtækin áfram
um sinn, þar til nýir kveinstafir byrja.
Þjóðin ber tapið af þessu framferði. Erlendu lánin,
sem tekin eru, allar millifærslurnar, lenda á bökum
skattgreiðenda. Sumpart er þessu velt yfir á komandi
kynslóðir í erlendum skuldum.
Með þessu er ekki sagt, að kveinstafir atvinnugreina
geti ekki átt rétt á sér. Stjómvöld eru gjarnan alltof sein
til að leiðrétta starfsskilyrði greinanna almennt. Með
þessu er verið að segja, að meðaltalsreglan, sem stuðzt er
við, getur verið hættuleg og hefur kostað okkur drjúgt.
Þótt meðaltalsreglan sé vafasöm, er þó miklum mun
verra að sletta aðstoð í þau fyrirtæki, sem eiga í erfiðleik-
um innan greinarinnar, einstök fyrirtæki og einstaka
menn, sem hafa fundið náð fyrir augliti einhverra stjóm-
valda, ráðherra, ráða og nefnda. Þótt undantekningar
kunni að finnast , er í stórum dráttum verið að halda
mestu tapfyrirtækjunum gangandi. Þeirra hagur er bætt-
ur með stundarreddingum, þar til næst kemur að því, að
enn þarf að veita þeim aðstoð.
I því tilviki, sem hér um ræðir, er sagt, að mál hafi ver-
ið vandlega athuguð og einkum eigi að veita stuöning til
ákveðinnar hagræðingar.
í aðalatriðum er verið að leysa til skamms tíma erfið-
leika nokkurra tuga fyrirtækja og manna. Meiri skyn-
semd fæst ekki á rekstur fyrirtækja hér á landi, hvorki í
útvegi né annars staðar, fyrr en þeim er leyft að fara á
höfuðið, sem ekki spjara sig í samkeppni.
Haukur Helgason.
Ofbeldi gegn
konum—
kvennaathvarf
Stofnun
kvennaathvarfs
Síðastliöið sumar voru stofnuð
Samtök um; kvennaathvarf. Stofnfél-
lagar voru á annað hundraðog allir
sem aö þessu máli stóðu voru sam-
mála um nauðsyn þess aö koma á fót
og reka hér athvarf fyrir konur sem
beittar eru líkamlegu og andlegu of-
beldi.
Samtökin létu ekki sitja við orðin
tóm og hinn 6.12. sl. var athvarfið
opnað. Daginn eftir kom fyrsta kon-
an í athvarfið. Á næstu 3 mánuöum
dvöldu þar 34 konur og 31 barn.
Meðaldvalartími hefur verið um ein
vika og að jafnaöi hafa veriö 3 konur
og 4 börn í athvarfinu í senn. Auk
þessa hafa rösklega 40 konur hringt í
athvarfið til að fá upplýsingar og að-
stoð.
Það er því greinilegt að stofnun
Samtaka um kvennaathvarf hér á
landi var meira en tímabær engu
síður en í öðrum löndum.
Ofbeldi gegn konum er alþjóölegt
fyrirbæri og hefur lengi verið þekkt,
en um það hefur verið þagað, það
dulið og gert aö einstaklingsbundn-
um vanda þeirra kvenna sem fyrir
því verða.
Kvennaathvörf hafa verið opnuð í
flestum stærri borgum á Norðuriönd-
Annars vegar að veita þeim kon-
um sem þangað leita tímabundiö
skjól þannig að þeim veitist tóm til
aö hugsa ráð sitt. Margar konur snúa
aftur heim að lokinni dvöl í athvarfi,
Kjallarinn
Guðrún Jónsdóttir
aðrar ákveða að nú sé mælirinn
fullur, að þær verði að leita nýrra
leiða.
,Það er ekki fyrr en kvennaathvörfin
komu til að þagnarmúrinn um ofbeldi
gegn konum fer að rofna.”
um,Bretlandi, Þýskalandi og Banda- Hins vegar er megintilgangur
rikjunum. Alls staðar hefur það sýnt kvennaathvarfa sá að draga fram í
sig að þörfin fyrir stofnun þeirra og dagsljósið og opinbera það ofbeldi
rekstur er ótvíræð. Jafnskjótt og
kvennaathvörf eru opnuð hafa leitað
þangað konur sem oft á tíðum hafa
sætt hinu hrikalegasta ofbeldi af
hendikarla.
Markmið
kvennaathvarfa
Segja má að megintilgangur með
rekstri kvennaathvarfa sé tvíþættur.
sem konur sæta í þjóðfélaginu i dag.
Ofbeldi er hefur verið dulið og gert
að einkamáli hverrar konu fyrir sig.
I kvennaathvarfi verður þeim kon-
um sem þangaö leita Ijóst að þær eru
ekki einar um vandann og það gefur
þeim oft hugrekki og kraft til að tak-
ast á við hann. Kvennaathvarf verð-
ur því oft fyrsta skrefið til sjálfs-
hjálpar.
I þessum skilningi gegnir starf-
semi kvennaathvarfs miklu máli.
Kvennaathvarf er tæki í kvenfrels-
isbaráttu. Rekstur þess tryggir kon-
um nauösynlegt skjól, stuðlar aö því
að konur öðlist sjálfsvirðingu á ný,
vitneskju um að þær eru ekki einar á
báti, að um er að ræða samfélagslegt
vandamál, ekki bara einkavanda vel
falinn í nafni friðhelgi fjölskyldunn-
ar.
Ofbetdi gegn konum
Ofbeldi gegn konum hefur veriö
eitt af þeim málum sem þagaö hefur
verið um. Það hefur verið þagað um
það opinberlega og i einkalíf inu.
Karlinn sem beitir konu ofbeldi
þegir um það og konan sem fyrir því
verður þegir oft líka.
Ástæður þess eru margar. Konan
er oft fjárhagslega háð ofbeldis-
manninum, hún hefurí engan staðaö
leita og finnst hún bregðast fjölskyld-
unni segi hún frá. Ættingjar og vinir
beita jafnvel þrýstingi til að halda
ástandinu leyndu. Konan óttast
hefnd og enn frekara ofbeldi leiti hún
aðstoðar. Svo langt getur gengið að í
vitund fólks virðist það skammar-
legra aö vera beitt ofbeldi en að beita
því sjálfur. Oft er það því ekki fyrr
en ofbeldið beinist líka að börnunum
að kona tekur þá ákvörðun að leita
aðstoðar.
Opinberir aöilar svo sem lögregla,
slysaþjónusta og félagsmálastofnan-
ir hafa ekki getað veitt þá aðstoð sem
konur þurfa á að halda við þessar að-
stæður. Það er ekki fyrr en kvenna-
athvörfin komu til að þagnarmúr-
inn um ofbeldi gegn konum fer að
rofna.
En hvernig stendur á því að karl-
ar misþyrma konum?
Að mínu mati er orsakanna að
leita í stöðu kvenna í samfélaginu og
í f jölskyldunni. Konur eru undirokað-
ar. Á okkur er á margan hátt litið
sem annars flokks borgara. Okkar
sjónarmið og reynsla eru lítils metin.
Uppeldi okkar og skólaganga viö-
heldur þessu misrétti. Störf okkar á
heimili og utan eru illa launuð
kvennastörf og lítils metin sem sam-
félagslegt f ramlag.
Þessi grundvallannismunur á
stöðu kvenna og karla endurspeglast
oft í þeim væntingum og þeim við-
horfum sem einkenna samband konu
og karls í einkalífi þar sem karlinn í
krafti samfélagslegrar stööu sinnar
kúgar hinn undirokaða.
Skýringa á ofbeldi gegn konum er
því að mínu mati að leita í sam-
félagslegri undirokun kvenna, en of-
beldi er grófasta form þeirrar undir-
okunar.
Starfsemi kvennaathvarfa hefur
sannað að ofbeldi gegn konum er
ekki bundið þjóðfélagslegri stétt eða
menntun karla. Ofbeldismenn koma
úr öllum hópum þjóöfélagsins og þeir
beita ofbeldi þó þeir séu ódrukknir.
Ofbeldi gegn konum kemur því öll-
um við og hvaða kona sem er getur
orðið fyrir því. Munum að þær konur
sem leitaö hafa til Kvennaathvarfs-
ins í Reykjavík hafa komiö þangað
eftir að hafa sjálfar verið beittar
langvarandi ofbeldi á heimilum sín-
um, verið hótað morði og eftir að
hafa horft upp á böm sín beitt ofbeldi
'af maka eða sambýlismanni.
Styrkjum því öll starfsemi
Kvennaathvarfsins, það er mann-
réttindamál. — Söfnun til reksturs
þess ferfram8. og 9. aprílnk.
Guðrún Jónsdóttir,
borgarfulltrúi Kvennaframboðs.