Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.1983, Síða 15

DV. FIMMTUDAGUF.7. APRIL1983.
15
Kjördæma-
málið
Ólöf Jónsdóttir, Reykjavík, spurði:
„Hvaða afstööu takið þið í kjördæma-
málinu?”
„Við erum ekki búnar að móta
heillega stefnu. Við erum aö velta
ýmislegu fyrir okkur í því sambandi.
Við erum allar á því að þessi
kjördæmaskipan, eins og hún er, sé
ekki gott skipulag. En hugmyndirnar
eru ekki fullmótaðar ennþá og ég held
að ég segi bara sem minnst um þær á
þessu stigi málsins,” svaraði Sigríður.
„Vilt þú ekki aö Islendingar hafij
allir jafnan kosningarétt?” spuröi
Olöf.
„Jú. Auövitaö væri það æskilegast.
En Island er afskaplega dreifbýlt og
menn hafa mjög misjafna aðstöðu eftir
því hvar þeir búa. Það verður að taka
með í reikninginn. En hvernig? Þaö
eigum við eftir að taka afstöðu um,”
sagöi Sigríður.
Ólöf spurði þá hvort alþingis-
mennirnir ættu að skammta kosninga-
réttinn:
„Það er vissulega mjög ankannalegt
að alþingismenn séu aö fjalla um þetta
mál og setja lög um það vegna þess að
það snertir þeirra eigin hagsmuni
beint. En mér þætti gaman að vita
hver þín skoðun væri á þessu máli?”
sagöi Sigríður.
„Allir hafi sama kosningarétt og
landiö eitt kjördæmi,” svaraði Olöf.
„Já. Það er akkúrat það sem við
höfum veriö að velta fyrir okkur. Ef
landið væri eitt kjördæmi þá myndi
það til dæmis auðvelda mjög hvaða
hópum eða samtökum sem eru að
bjóða fram, koma sínum hugmyndum
á framfæri. Það er vissulega mjög
mikilvægt mál í því að landið sé eitt
kjördæmi,” sagöiSigríður Dúna.
upplýsingar þetta eru og hvers vegna
þeim er haldið frá okkur. Ég held að
Islendingar eigi rétt á að vita nákvæm-
lega hvaö hér er að gerast. ’ ’
Mariette ísberg, Reykjavík, spurði
hver stefna Kvennalistans væri í at-
vinnumálum:
„Við viljum meö öllu móti sporna við
atvinnuleysi, sem gæti dunið yfir
okkur eins og nágrannaþjóðir okkar.
Raunhæfasta leiöin sem við sjáum í
því efni er að efla hér íslenskan smá-
iðnað og endurvinnsluiðnað. Eins að
fullvinna hér útflutningsvörur okkar í
miklu meira mæli en hefur verið og
auka þar fjölbreytni. Þetta myndi
skapa atvinnu fyrir fjölda fólks. Síðan
viljum við sjá til þess að aukin tækni,
til dæmis örtölvurnar sem eru að halda
innreið sína, verði nýtt til þess að
stytta vinnutíma fólks án kjaraskerð-
ingar þannig að ný tækni veröi ekki til
þess að atvinnutækifærum fækki,”
sagði Sigríður Dúna.
Mismunandi
mat karla og
kvenna
Kristín Njálsdóttir í Reykjavík
vitnaði í að kvennalistakonur segðu að
konur hefðu annað verðmætamat og
annaö lífsgildi en karlar. Á hverju
byggið þið þessa fullyrðingu?
Sigríður Dúna: „Við byggjum þaö á
því að konur hafa gegnum aldirnar
unnið önnur störí en karlar og teljum
að bæöi karlar og konur séu mótuð af
Tímabundin
forréttindi
Valtýr Guðmundsson í Reykjavík
spurði: „Jafnréttislögin hafa verið í
gildi í fimm ár en lítið hefur þokast í
jafnréttisátt. Ætlar Kvennalistinn að
beita sér fyrir því að tekið veröi upp
kvótakerfi og tímabundin forréttindi
kvenna?”
Sigríður Dúna: „Kvótakerfið höfum
við nú ekki rætt um. En ég er þeirrar
skoöunar að til þess að rétta þetta
ástand sem nú er þurfi konur að njóta
tímabundinna forréttinda.”
Haf na hugtak-
inujafnrétti
Halldóra Friðjónsdóttir, Reykjavík,
spurði: „Af hverju eru þiö búnar aö
hafna hugtakinu jafnrétti? ”
„Við teljum að eins og því hugtaki
hefur verið beitt þá hafi þaö valdið því
að konur misstu þau litlu forréttindi
sem þær höfðu. Tökum til dæmis
fimmtíu prósent regluna í sambandi
• við skatta giftra kvenna og siðferði-
legan rétt til þess að vera heima. I
nafni jafnréttis eru konur komnar út á
vinnumarkaðinn, sjötíu prósent
kvenna eru úti á vinnumarkaðnum en
aöeins þrjú prósent þeirra hafa meöal-
tekjur. Allar þessar konur gegna tvö-
földu hlutverki. Þær eru bæði fyrir-
vinnur og hugsa um börn og heimili.
Þetta er sá skilningur sem viröist hafa
verið lagður í hugtakið jafnrétti. Það
má líka minna á það að í vor var það
kært til Jafnréttisráðs þegar Kvenna-
framboðið bauð fram til borgar-
stjórnar á þeim forsendum á það bryti
í bága við jafnréttislöggjöfina.
meðan foreldrarnir eru að vinna, j
þannig að skóladagurinn geti miðast
við dagvinnutíma foreldra. Að öðru
leyti leggjum við mjög mikla áherslu á
að hver skóli sé sem sjálfstæðastur,
hafi sjálfsforræði um hvernig hann ver
sínum fjármunum bæði til rekstrar og
bygginga og að kennaralið, nemendur
og foreldrar á hverjum stað geti mótað
stefnu skólans að sem mestu leyti
hverju sinni. Þeir þurfi ekki alltaf að
hlýða skipunum ofan frá.”
Mál heima-
vinnandi
húsmæðra
Ósk Björnsdóttir í Reykjavík spurði
hvað Kvennalistinn ætlaöi að gera
fyrir heimavinnandi húsmæður.
Sigríður Dúna: „Við höfum tekiö þá
afstööu að ef heimavinnandi
húsmæðrum yrðu greidd laun þá gæti
það verið notað sem svipa á konur til
aö halda þeim heima ef þær vilja það
ekki. Þaö yrði sagt: „Þú hefur það svo
gott að þú þarft ekki að fara út aö
vinna.” En það sem við viljum fyrst og
fremst leggja áherslu á um húsmæður
er það að starfsreynsla kvenna sem
húsmæðra verði metin eftir að þær
koma aftur út á vinnumarkaðinn, það
er að segja metin til launaflokka. Við
viljum tryggja að húsmæður eigi
aðgang að lífeyrissjóðum eftir aö þær
eru komnar aftur út á vinnumarkað-
inn, tryggja að þær eigi aðgang að
endurmenntun með fullorðinsfræðslu í
einhverju formi. Við vitum að starfs-
ævi kvenna gengur í sveiflum og þaö
koma tímabil að konur vilja fara inn á
heimilin að sinna börnum og búi. Við
viljum búa svo um að konur hafi, eftir
að því tímabili er lokið, raunverulegt
val um hvort þær eru heima eða fari út
á vinnumarkaðinn.”
Stef nan í at-
vinnumálum
Setið fyrir svörum á beinni línu DV í gærkvöldi. Á myndinni eru Jónas Haraldsson, Sigríður Dúna Kristmundsdóttir og Olafur E. Friðriksson. DV-mynd GVA.
Upplýsingar
um herinn
Trausti Ólafsson, Kópavogi, minnti á
aö Kvennaframboðið heföi kvartað
undan því að erfitt hefði verið að afla
upplýsinga úr borgarkerfinu. Hann
spurði síðan hvernig upplýsingaöflunin
úr ríkiskerfinu hefði gengið fyrir
Kvennalistann.
Sigríður Dúna: „Þar er alveg sömu
sögu að segja. Aðgangur að upplýs-
ingum er ekki mjög greiður vegna þess
að við stöndum utan við kerfið. Þar
fyrir utan eru upplýsingarnar á svo
sérfróðu máli aö það tekur langan tíma
til að þýða þær yfir á mannamál. En
reynsla okkar af borgarmálum er sú
að um leið og við erum komnar inn
fyrir múrana þá liggja málin yfirleitt
mikiðljósarfyrir.”
Trausti spurði þá hvort þetta væri
vegna þess að svo mikiö væri af ríkis-
leyndarmálum.
„Sjálfsagt er töluvert af ríkis-
leyndarmálum, sérstaklega hvað
varðar utanríkismál. Mér finnst það
mjög alvarlegt mál. Ég er hrædd um
að ýmsum upplýsingum sé haldið frá
okkur, sérstaklega um starfsemi
hersins hér. Ég vil fá að vita hvaða
þeim störfum sem hvort kynið um sig
hefur unnið, sérstaklega má nefna
störf kvenna í sambandi við umönnun
barna og heimilisstörf. Við teljum að
það skapi konum ákveðna lífssýn og
félagslega reynslu sem er að hluta til
önnur en félagsleg reynsla karla.”
Eftiriit með
ferðamönnum
Sveinn Aðalsteinsson, Reykjavík,
spurði hvernig Kvennalistinn hyggðist
beita sér fyrir auknu og raunhæfu eft-
irliti með ferðamönnum um hálendið:
„Mál sem snerta umhverfisvernd
og náttúruvernd eru þessa stundina í
sjö ráðuneytum. Það er ljóst að Nátt-
úruvemdarráð hefur ekki valdsvið til
að fylgja eftir reglugerð um náttúru-
vemd. A þessum málum verður að
finna einhver ja lausn. Mér dettur í hug
til dæmis að safna þessum málaflokk-
um í eina deild einhvers staðar, meðal
annars hefði það á sinni könnu að st;ór-
auka fræðslu um náttúruvemd því aö
grundvöllur allrar náttúruverndar
hlýtur að vera sá að fólk almennt skilji
hvað felst í náttúmvemd og hvers
vegna hún er nauðsynleg,” svaraði
SigríðurDúna.
Éinfaldlega þaö aö slíkt mál skuli
koma fram sýnir að þessi jafnréttislög-
gjöf er varla fyrir konur.
Breytingin á kvennabaráttunni, sem
við heyjum núna, felst í því að við
leggjum þetta jafnréttishugtak til
hliðar vegna þess að við teljum að það
sé mjög varasamt. I staðinn setjum við
hugtakið kvenfrelsi á oddinn og
berjumst fyrir því að við sem konur
séum viðurkenndar sem slíkar og
virtar sem slíkar. Ekki það að við
þurfum endilega að laga okkur að
körlunum, fá að vera eins og karlar,
heldur að fá að vera konur og þaö sem
við höfum fram að færa sem slíkar sé
virt og það sé metið,” svaraði Sigríður
Dúna.
Skólamál
Kristin Mar í Reykjavík spurði hver
stefna Kvennalistans væri í skólamál-
um?
Sigríður Dúna: „Við viljum náttúr-
lega að aðbúnaður barna og unglinga,
námsmanna yfirleitt, sé sem bestur og
gerum okkur grein fyrir að til þess að
svo megi verða þarf að veita auknu fé
til rekstrar skóla. Við leggjum mjög
mikla áherslu á allt sem grunnskólann
varðar, skóladagur barna verði sam-
felldur og athvarf fyrir þau í skólanum
Herstöðvar-
málið
Gísli Jónsson, Reykjavík: „Hver er
stefna Kvennalistans í utanríkis-
málum, samanborið viö hina flokkana,
og á ég þá sérstaklega við herstöðvar-
málið?”
„Það er landlægt hér á landi að
herinn og Nató eru drifin upp úr möpp-
unum rétt fyrir kosningar og máliö
' notað til að draga fólk í flokkspólitíska
dilka. Við kvennalistakonur erum
friðarsinnar, viö erum á móti öllum
herjum alls staðar, líka þeim sem hér
er, og á móti öllum hernaöarbanda-
lögum. Við viljum að íslensk stjórnvöld
taki afstööu gegn vígbúnaði bæði
heima fyrir og erlendis.
Þegar við erum hins vegar aö ræöa
um afvopnun Islands má ekki gleyma
að við erum hluti af heild og þá heild
verður að taka með í reikninginn þegar
þessi mál eru athuguð. Það eru ýmsar
spurningar sem mér finnst að þurfi að
gefa gaum, svo sem: Er það nóg að
flytja vígbúnaðinn út fyrir íslenska
lögsögu, ná eyðileggingaráhrif vopn-
anna ekki til okkar jafnt fyrir því?
Hver eru raunveruleg tengsl íslensks
efnahagslífs og hernaðarhagsmuna?
Er lánstraust okkar erlendis í ein-
hverjum tengslum við að hér er
amerískur her? Viö slíkum spurning-
um viljum við fá svör.
Þaö er einnig afskaplega stórt mál,
hvers vegna þeir, sem árum saman
hafa haft á stefnuskrá sinni aö láta
herinn fara, hafa ekkert gert, jafnvel
þótt þeir hafi haft aðstööu til þess. Ég
held aö ástæðuna fyrir því sé meöal
annars að finna í svari við þeim
spurningum sem ég nefndi áðan. Þessi
mál verður að ræða, ekki bara fyrir
kosningar, heldur einnig milli
kosninga og taka á því alvarlegum
tökum.
Að öðru leyti vísa ég í stefnuskrá
Kvennalistans, þar sem fram kemur
að viö viljum að kjarnorkuvopn verði
aldrei leyfð á Islandi og íslensk efna-
hagslögsaga verði friðuð fyrir þeim.
Við viljum einnig draga úr umsvifum
þessa hers sem hér er, meöan hann er í
landinu og að strangt eftirlit verði haft
með honum. Við styðjum ennfremur
hugmyndir um kjarnorkuvopnalaus
Norðurlönd.”
Innflutningur
skipa - stórið ja
Helgi Jóhann Hauksson,
Hafnarfirði:
1. Hver er stefna Kvennalistans varö-
andi innflutning á fiskiskipum?
„Okkur á Kvennalistanum sýnist að
það sé komið feikinóg af fiskiskipum
og að fiskiskipastóllinn sé orðinn
stærri en ástæða er til. Við viljum að
öllu leyti haga fiskveiðum og stærð
fiskiskipastóls í samraani við þol fiski-
stofnanna við landið, þannig að ekki sé
gengið á þessa mikilvægu auðlind okk-
ar.”
2. Hver er afstaöa Kvennalistans til
stóriðju?
„Við konur sem stöndum að
Kvennalistanum erum þeirrar skoö-
unar að stóriðja sem spúir eldi og
brennisteini yfir landiö og eyöileggur
náttúru og skilar okkur takmörkuðum
arði í aðra hönd sé vægast sagt ekki
vænlegur kostur.”
ÖÍlmáÍ
kvennamál
Kristin Norland í Reykjavík spurði:
„Fyrir hvaöa málum ætlar Kvenna-
listinn helst að beita sér ef hann fær
fulltrúa á þing?”
Sigríður Dúna: „Við teljum að öll
mál séu kvennamál en sum mál koma
konum meira við en önnur mál. Á þau
mál viljum við leggja mjög mikla
áherslu. Þar get ég nefnt þér mál eins
og samfelldan skóladag barna, dag-
vistarrými fyrir alla, stóraukin fram-
lög ríkisins til dagvistarheimila þannig
að dagvistun sé valkostur fyrir alla
foreldra í landinu og sex mánaða
fæðingarorlof fyrir alla og að foreldrar
geti skipt því eins og þeir vilja.
Við viljum hafa hönd í bagga með
fóstureyðingalöggjöfinni. Okkur þykir
þaö fáránlegt að það séu karlar sem
ráða stefnunni í þessu máli á þingi,
þetta er svo gagngert kvennamál.
Endurmat á störfum húsmæðra er
mjög ofarlega hjá okkur og við viljum
stuðla að því að starfsreynsla kvenna
sem húsmæðra nýtist þeim þegar þær
koma út á vinnumarkaðinn og verði
metin til launaflokka.
Við viljum aö húsmæður eigi greiðan
aðgang að lífeyrissjóði, að þær geti
keypt sér lífeyrissjóðsréttindi fyrir
þau ár sem þær .voru heima með
sérstökum skilmálum. Það má ímynda
sér að setja það í reglugerð að konur
sem hafa um tíma farið heim og sinnt
börnum og búi eigi rétt á því að ganga
aftur að þeim störfum sem þær yfir-
gáfu þegár þær tóku aö sér þetta mikil-
væga hlutverk að ala upp börn. Starfs-
ævi kvenna gengur í sveiflum og það
verðum við að taka með í reikninginn
þegar við erum aö fjalla um kvenna-
störf.
Viö viljum koma á gagngerðu endur-
mati á kvennastörfum og launum fyrir
þau störf. Fullorðinsfræðsla er mál
sem snertir konur mjög, sérstaklega
er varðar endurmenntun og möguleika
kvenna til að komast aftur út á
vinnumarkaðinn. Og síðast en ekki síst
munum viö sérstaklega athuga al-
mennan aöbúnað barna og unglinga í
þessuþjóðfélagi.”