Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.1983, Síða 24

24.
Menning Menning Me
Hugleiðingar um sænska grafík
UM GRAFÍKTRIENN-
AUNN í MÁLMEY
Á þriggja ára fresti halda sænskir
grafíklistamenn upp á list sína meö
mikilli sýningu, grafíktriennalinum
svonefnda, sem haldinner á ýmsum
stööum í Svíþjóö. Sá hinn sjöundi
þeirra stendur nú yfir í Malmö Konst-
hall í Málmey og gefst þar gullvægt
tækifæri til úttektar á listrænni heilsu
greinarinnar.
Raunar er ekkert áhlaupaverk aö
gera slíka úttekt. Listamennirnir á
sýningunni eru 233 og verkin 509 og
eftir verk númer 400 er eins og þunn
himna þreytunnar færist yfir augað,
fíngerðar línur í grafíkinni renna
saman, litfletir taka aö hoppa til og frá
á sjónhimnunni. En þetta er nú einu
sinni atvinnusjúkdómur listgagnrýn-
andans.
Dómnefndin hefur ekki heldur átt sjö
dagana sæla, því aö alls varö hún aö
taka afstööu til 2432 grafíkmynda sem
608 listamenn sendu inn. Verk sitt
hefur hún leyst af hendi með miklum
sóma, sýningin er afbragö, a.m.k. út
frá tæknilegu sjónarmiöi.
Satt að segja hef ég ekki séö betri
samsýningu á sænskri myndlist þann
tíma sem ég hef verið viöloöandi
Svíþjóð og verö því aö draga þá
ályktun aö grafík sé sterkasta hlið
myndlista hér í landi.
Skipulag til eftirbreytni
Ekki veit ég hvort þetta hangir á
sömu spýtu og sú staðreynd aö samtök
sænskra grafíklistamanna eru bæði
voldug og vel skipulögð. Samtökin,
sem brátt veröa 75 ára gömul, reka
gallerí í Stokkhólmi, þar aö auki tvö
grafíkverkstæði, annaö fyrir kopar-
grafík, hitt fyrir steinprent, og gefa út
sérstakt rit, Grafiknytt, sem margir
íslenskir myndlistarmenn kannast við.
Skipulag þessarar sýningar er einnig
til eftirbreytni. Til dómnefndarstarfa
voru fengnir grafíklistamenn utan
Svíþjóöar, þau Ulla Rantanen frá
Finnlandi, Guttorm Guttormsgaard
frá Noregi og Dan Steerup-Hansen frá
Danmörku, sem ekki þekktu til
sænskrar grafíkur nema aö takmörk-
Aðalsteinn Ingólfsson
uöu leyti. Þetta geröi þeim kleift aö
skoöa innsenda grafík með hlutlausu
hugarfari, einblína á verðleika hvers
verks en ekki á þekkt nöfn. Sum þess-
ara „nafna” urðu aö sætta sig viö að fá
ekki nema eitt verk inn á sýninguna,
eöa þá ekkert.
Skandail sem aldrei varð
Og sum þeirra sættu sig alls ekki viö
úrskurðinn. Myndlistarmaöurinn
Endre Nemes, Islendingum að góöu
kunnur fyrir sýningu í Norræna húsinu
fyrir tveimur árum, varö aö bíta í það
súra epli aö þremur verkum hans var
vísað frá og eitt tekiö til sýningar.
Reiddist hann svo við þetta aö hann
hótaöi aö fljúga til Málmeyjar frá
Stokkhólmi og hiröa hiö eina verk sitt
af sýningunni. Á síðustu stundu hætti
Nemes þó við, til sárra vonbrigöa fyrir
blöðin sem voru tilbúin að mynda
þessa uppákomu hans. Lokaorö hans
voru þau aö ekkert væri aö marka aö
hafa engan Svía í dómnefndinni,
útlendingar vissu ekkert um sænska
grafík.
Aö lokinni sýningunni í Málmey
veröa svo 120 grafíkmyndir valdar til
farandsýningar, „Minitriennals”, sem
sett verður upp á fjórum stöðum í
Svíþjóö á næstu ellefu mánuðum. Loks
má geta þess aö einum gesti frá hverju
hinna Norðurlandanna hefur veriö
boöiö að sýna fjögur verk og mynda
verk þeirra sérstaka deild á þessari
sýningu. Fulltrúi Islands er Þórður
Hall.
Allir þessir skipulagsþættir þykja
mér til fyrirmyndar og mætti Islensk
grafík íhuga svipað fyrirkomulag,
svona til tilbreytingar, fyrir næstu
samsýningusína.
Hollast er heima hvat
Hver eru svo helstu einkenni á þeirri
grafík sem hér er til sýnis? I formála
að sýningarskránni segir kunningi
minn, Sune Nordgren, grafíker og for-
leggjari, aö sænsk grafík hafi frá
öndverðu veriö fígúratíf, tæknilega
vönduð og innileg. Hann getur sér
ennfremur til um ástæður þessa: . . .
„eðli grafíkur hefur auövitaö sitt aö
segja, en e.t.v. er skýringuna aöfinna í
sænskri þjóðarsál. Viö erum gjörn á að
einskorða okkur viö þaö sem í kringum
okkur er, bæöi innanstokks og úti viö,
segja frá því framar ööru, viö höfum
líka til aö bera mikinn metnað í starfi
og viljum standast þær kröfur sem
DV. FIMMTUDAGUR 7. APRIL1983.
mynd fyrir sænska grafik i dag.
gerðar eru til okkar...”
I stórum dráttum held ég að þessi
lýsing Nordgrens eigi viö sænska
grafík enn þann dag í dag. Yfirgnæf-
andi meirihluti verka á sýningunni er
af fígúratífum toga eöa er a.m.k. í
greinilegum tengslum viö þekkjan-
legan veruleika. Þaö liggur við aö
áhorfandinn hrökkvi viö er afstrakt
mynd ber fyrir augu. Og sú mynd er þá
oftast nær í geómetrískum eöa
konstrúktífum stíl.
Fornar dyggðir
Um tækniria þarf heldur ekki aö
efast. Hvert einasta verk er gert af
öryggi og verklagni, sama hve lítilfjör-
legt viöfangsefniö er. Sérstaklega
fannst mér athyglisvert hve margir
sýnenda halda sig viö heföbundnar
aöferöir: þurmál, akvatintu, tréristu
og stungu, dúkristu, koparstungu,
messótintu eða steinþrykk,! og hve
sparlega þeir fara meö lit. „Svart-
listin” ræöur ríkjum. Nýrri aöferöir,
serígrafí, offsettækni, fótógrafík, eru í
miklum minnihluta. Fyrir áratug eöa
svo voru þessi hlutföll mjög í hag
hinum nýrri aöferðum. Freistandi er
aö sjá í þessu afturhvarfi til „fornra
dyggða” andóf gegn aukinni vélvæð-
ingu í gerð myndverka, tölvugrafík og
gegndarlausri framleiðslu myndefnis í
fjölmiölum.
Hvaö myndefniö varðar, er þaö í
heildina séö bundið við nánasta
umhverfi listamannsins, tilfinningalíf
hans og hugmyndaheim. Hinn episki
frásagnarmáti, hinar stóm spurningar
um lífiö og tilveruna eöa vangaveltur
um félagslegt óréttlæti í heiminum, —
allt þetta horfið, eöa svo gott sem.
Tveir íslendingar
Aö sumu leyti er þessi „prívatismi”
af hinu góða, a.m.k. viröist hann hafa
útrýmt hinni skelfilega einföldu póli-
tísku grafík sem tröllreiö sænskum
grafíksýningum hér á árum áður. En
leynist ekki í honum kæruleysi,
einangmnarstefna, kannski það sem
Frakkar mundu kalla „andskotans-
samisma”? Eg sakna hér hugsjóna,
húmanisma á breiðum grundvelli,
réttlátrar reiöi, — en alla þessa eigin-
leika mátti finna í grafík hins frábæra
Tékka, Jiri Andérle, sem einnig var
sýnd í Malmö Konsthall í vetur.
Aö lokum þætti lesendum e.t.v.
gaman aö vita aö hlutföll milli karla og
kvenna í sænskri grafík er 162 á móti
71, miöað viö val á þessa sýningu, aö
verð á grafikinni er á bilinu 20 kr. til
3000 krónur sænskar, en meðalverö á
mynd sýnist mér vera u.þ.b. 450—500
kr. Rétt er líka aö geta þess að Þóröur
Hall er ekki eini Islendingurinn á
sænska grafíktriennalinum, því aö til
sýningarinnar valdist einnig ung,
íslensk listakona sem er hér viö nám,
Halldóra Gísladóttir. Sem er vel af sér
vikiö.
-AI/Lundi.
verður haldin í veitingahúsi
BECAI
HEIÐURSGESTIR:
Bretlandsbanarnir MEZZOFORTE.
Hljömsveit BjörgvinsHalldórssonar leikur
fyrir dansi að lokinni verðlaunaveitingu.
Magnús Kjartansson viðpíanóið.
Boðið upp á léttan drykk við komuna.
TIL HEIÐURS
sigurvegurum íVin.
fyrirárið
Textahöfundur ársins
Söngvari ársins
Söngkona ársins
Lag ársins
Hljómplata ársins
TónlistarmaÖur áirsin
Lagahöfundur ársins
STJORNUBANDIÐ ’83
Björgvin GíslaSon hljómsveitarstjóri
GÍTAR
Jafnframt fer fram úrslitakeppni FORD
MODELS á Islandi um fulltrúa Islands í
keppnina FACE OF THE ’80’s í New York.
Stjórnandi og kynnir: Ómar Valdimarsson.
Gunnlaugur Briem
TROMMUR
Hjörtur Howser
HLJÓMBORÐ
Kristján Edelstein Jóhann
GÍTAR Ásmundsson
Pétur Hjaltested BASSI
HLJÓMBORÐ