Dagblaðið Vísir - DV - 20.08.1983, Blaðsíða 23

DV. LAUGARDAGUR 20. AGUST1983.
23
Malcolm McLaren er kynlegur kvistur. Fyrir þá sem
ekki kannast við nafnið er rétt að geta þess að hann
syngur lagið Double Dutch sem þessa dagana er mjög
vinsælt í Bretlandi og ku heyrast talsvert hér á öldur-
húsum. Fyrr á árinu sendi hann frá sér annað nokkuð
vinsælt lag, Buffalo Gals, en bæði þessi lög eru mjög sér-
stæð, eins og höfundurinn, sem er þekktur fyrir að fara
allt annað en hef ðbundnar leiðir í lífinu.
Hann kom fyrst fram á sjónarsvið- 'l
ið sem heilinn á bak við Sex Pistols,
útsmoginn refur, að margra áliti, en
kænn að sama skapi og hirðir lítt um
álit annarra. Sex Pistols sló í gegn en
féll ekki í kramið hjá almenningi
sökum dólgsláta og fíflsku; samt
markaði tónlist þeirra félaga
tímamót og pönkrokkið varð til.
Sumpart má skrifa það á reikning
Malcolm MeLarens.
Aður hafði hann sett á laggirnar
fataverslun í Lundúnum, á ekki
ófrægari götu en Kings Road. Þar
höndlaði hann með skrýtin föt fyrir
rokkfólk og líktust þau helst lörfum
frá sjötta áratugnum; þar seldi hann
líka plötur frá sama tíma og gerði
það gott. Kaupmennskan átti þó ekki
alls kostar við hann og þegar honum
bauðst staða umboösmanns banda-
rísku rokksveitarinnar New York
Dolls sló hann til. Hann kom svo
heim til Bretlands 1976 og ýtti pönk-
fleytunni úr vör með Sex Pistols.
Með BowWowWow
Eftir að Sex Pistols sneru upp
tánum við heldur sorglega við fráf all
bassaleikarans Sid Vicious kom
McLaren auga á nýjan hóp læri-
sveina, hljóðfæraleikarana með
Adam Ant og úr varð hljómsveitin
BowWowWow. Söngkonan Annabella
var enn á barnsaldri þegar hljóm^
sveitin hóf feril sinn og litlir kærleik-
ar með móður hennar og McLaren; á
konunni var helst að skilja að hún
kysi að koma honum fyrir kattarnef
við fyrsta tækifæri. Fræg er myndin
utan á 2ja laga plötunni Go Wild in
the Country. Þar er mynd af hljóm-
sveitinni við stöðuvatn og er Anna-
belle nakin; myndin er nákvæm
eftirlíking af málverki Manets,
Morgunverður í grasinu, og þar sem
myndin var tekin áður en stúlkan
varð fullra sextán ára lagði móðir
hennar lögbann á birtingu myndar-
innar. En það er önnur saga.
Malcolm McLaren stjórnaði Bow-
Wow-Wow framan af og kom á fram-
færi gegnum hljómsveitina einskær-
um áhuga sínum á afrískum takti.
En svo fékk hann leið á BowWow-
Wow og tók til að sinna hugðarefnum
sínum á eigin snærum. Hann komst í
kynni við Trevor Horn, upptökustjór-
ann snjalla, fyrrum liðsmann Yes og
Buggles, upptökustjóra ABC, Dollar
og fleiri þekktra breskra flytjenda —
og saman unnu þeir að gerð stóru
plötunnar, Duck Rock, sem kom út í
sumar og hefur meöal annars upp á
að bjóða lögin Double Dutch og Buff-
alo Gals. „Eg er eins og læknir,”
sagði Trevor Horn þegar eitt bresku
blaðanna vildi fá að færðast eitthvað
um samstarf hans við McLaren, „ég
má helst ekki tala um sjúklingana
mína.”
Hugsað með
mjöðmunum
Malcolm McLaren telur að popp-
tónlistin hafi glatað hlutverki sinu
gegnum tíðina. Honum verður tíð-
rætt um hugtökin „rokk og ról” og
„töfra”. Áður en hann hóf að vinna
að plötunni sinni var eitt á hreinu:
ætlunarverkið var að endurheimta,
ef hægt væri, upphaflegu töfrana og
æsinginn í rokki og róli. Til þess
þurfti hann að leita upphafsins, rót-
anna; þær fann hann í Afríku og gat
Hann iftotar
hljómplötuifta

Double
Dutch
rakið þær beint til ungra blökku-
manna í Bandaríkjunum, en einnig
gerði hann víðreist um önnur menn-
ingarsamfélög. Asamt Trevor Horn
fór hann til Perú , Zululands, Swazi-
lands, Dómeníska lýðveldisins og
Kúbu, auk þess sem þeir dvöldust við
plötugerðina í Tennessee, New York
og Róm.
BandarisU leikurinn Double
Dutch, elnskonar tvöfalt snú-
snú, og keppendur eiga til
dæmis aðsnerta á sér tærnar
iloftinu (efrimyndin).
Hann heldur áfram:
„Rætur rokksins liggja í myrkviði
Afríku. Rokk er hugtak sem fólk er
hrætt við að nota af því að það er
klisja en eiginlega er það besta leiðin
til að tjá vilja til að breyta hlutunum,
ósk um að brjótast út fyrir þann
ramma sem okkur er afmarkaður,”
segir McLaren.
„Englendingar hugsa með höfðinu
en í Bandaríkjunum hugsa menn
meira með mjöðmunum. Blökku-
mennirnir koma upphaflega frá
Afríku og þeir hafa enn í sér tiifinn-
inguna fyrir því hvað tónlist fær
áorkað, hvernig sálin upptendrast og
líkaminn fylgir á eftir næstum því í
dáleiöslu. Þannig var tónlistin áður
fyrr og þegar rokkið byrjaði 1956
með söngvaranum EIvis Presley
voru gömlu töfrarnir enn fyrir hendi.
Hljómsveitir eins og ABC og Haircut
100 hafa gleymt uppsprettu töfranna
og eru komnar langt frá kjarnanum.
Þær eru bara eins og hver annar
söluvarningur, eins og veggfóður eða
klæðisplagg. Þær framkalla enga
töfra í lífi fólks, sem var grundvall-
artilgangur rokksins. I vaxandi mæli
er fólk ekki lengur hluti af töfrum
rokksins, andann skortir og litlum
hugmyndum er pakkað inn í stórar
umbúðir til þess að seljast; Bítlarnir
og Rollingarnir voru aldrei beinlínis
seld vara og ekki heldur Sex Pistols,
en það verður að selja ABC, Haircut
100, Adam Ant...”
Gömiu plöturnar
„klóraðar
Til þess að fá töfrana inn í mynd-
ina á nýjan leik byrjaði Malcolm
McLaren á laginu Buffalo Gals, lagi
sem byggir á gömlum bandariskum
dansi, sem kúrekar villta vestursins
sömdu endur fyrir löngu og brúkuöu í
þeim tilgangi að næla sér í stúlku;
þetta er kallaður „square dance”
■vestra. Þetta var þeirra rokk, að því
er Malcolm segir.og upprunalega út-
gáfu af laginu er að finna á béhliö
plötunnar með sama nafni. A-hliðin
er allt öðruvísi þó hún byggi á sama
stefi og nú koma töfrarnir til sögunn-
ar.
I New York rákust McLaren og
Horn á unglinga sem voru að skapa
tónlist með því einu að nota gamlar
plötur. Þeir voru með tvo sam-
byggða plötuspilara og tónblandara
(mixer) og ýmist sneru plötunum
áfram eöa aftur á bak, hratt eöa
hægt, skáru orð í tvennt eða endur-
tóku það tuttugu sinnum, bættu síðan
gítar eða öðru hljóðfæri við af allt
annarri plötu og blönduðu þessu
saman. Þau kölluðu þetta klór —
scratching.
McLaren var heillaður og viðhafði
sömu vinnubrögð við gerð lagsins
Buffalo Gals, enda fannst honum
gömlu töframir þarna endurbornir.
Buffalo Gals er líka fyrsta klórlagið
sem verður vinsælt. „Klór er frábær
aöferð til þess að búa til sína eigin
tónlist úr plötum annarra,” segir
hann. „Allt sem til þarf eru tveir
plötuspilarar, mega ekki vera sjálf-
virkir, og tónblandari, auk tveggja
hátalara. Kúnstin er sú aö nota plötu
með til dæmis góðu diskóbíti og
„klóra” síðan plötuna á hinum plötu-
spilaranum, hoppa meö nálina frá
einum staötil annars, jafnvel hreyfa
plötuspilarann með höndunum,
endurtaka sömu frasana ef til vill og
gefa ímyndunaraflinu lausan taum-
inn; búa til eigin tónlist. Að sögn
McLarens eru ýmsir plötusnúðar í
Bandaríkjunum byrjaðir að búa til
lög með þessum hætti, þeir syngja
stundum sjálfir með lögunum og
hafa sumir hverjir náði mikilli leikni
í „klórinu”.
Mix og dub
Hljóðblöndun (mix) er talið eitt
veigamesta atriöið við gerð hljóm-
plötu en það er ekki fyrr en á síðustu
árum sem augu manna hafa opnast
fyrir þeim fjölmörgu möguleikum
sem hljóöblöndun hefur upp á að
bjóða. Lög sem unnin hafa verið í
stúdíói má nefnilega hljóðblanda á
þúsund vegu með því að nota samt
alltaf sömu grunnupptökur. Þannig
kom til dæmis platan Dare með
Human League út tvisvar sinnum í
ólíkum útgáfum, fyrst undir heitinu
Dare og síðan sem Love And
Dancing; sú síðari var sérstaklega
hljóðblönduð fyrir dansstaði. Og í
seinni tíð hefur „dub”-ið náð mikilli
útbreiðslu, sömu grunnupptökur sem
fyrr en ýmsum aðskotahljóðum bætt
við, söngur oft tekinn út, en viss orð
endurtekin og þar fram eftir götun-
um. Stór hluti af 2ja laga plötum nú
til dags er til dæmis unninn þannig
að aðallagið er í „dub”-útfærslu á bé-
hliðinni, yfirleitt án þess að söngur-
inn sé brúkaður óbreyttur.
Að síöustu pínupons um Double
Dutch: þetta er bandarískur leikur,
mjög vinsæll meöal skólafólks, þar
sem tvö snú-snú bönd eru notuð eins
og sjá má á myndunum hér til hliðar.
Keppt er í þessum leik í Banda-
ríkjunum og keppendurnir tveir í
hringnum eiga að leika eftir ýmsar
kúnstir. Einnig er frjáls aðferð og
stúlkurnar sem syngja með Malcolm
McLaren í þessu lagi, The
Ebonettes, eru bandarískir meist-
arar í opna flokknum! Ekki er til
neitt íslenskt orð yfir þennan leik en
samkvæmt orðabókarþýðingu ætti
Double Dutch að þýða djöfladanska
eða hrognamál. En við bíðum eftir
góöu íslensku orði yfir leikinn.
Æ -Gsal.