Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.1985, Blaðsíða 4

32
DV. LAUGARDAGUR 5. JANUAR1985.
Nokkur ævlatridi
leynilögreglumaniisins knáa
eins og þau koma fyrir
í bókum Agöthu Christie
Gnski sakamálasagna-
höfundurinn Julian Symons
hefur sett saman, að gamni
sínu, æviágrip leynilögreglu-
mannsins Hercule Poirot,
sem allir þekkja úr sögum
Agöthu Christie. Hlutar
þessa æviágrips fara hér á
eftir.
Eg fór til fundar viö Hastings höfuös-
mann í Lyme Regis á ströndinni viö
Dorset. Hann liaföi dvalist þar um
nokkurt skeiö, eöa siðan hann settist í
helgan stein, fyrst í þjónustuíbúö en
seinna á Bideaway hjúkrunarheimil-
inu. Þar hitti ég hann. Viö fórum í
nokkrar gönguferöir um ströndina og
þeir sem viö mættum heilsuðu höfuös-
manninum af alúö sem sýndi aö hann
var í miklum metum á staönum.
Tilgangur heimsóknar minnar var að
fara yfir efni þaö sem höfuðsmaöurinn
liaföi safnaö saman í því skyni aö
skrifa ævisögu vinar síns, Hereule
Poirot. Þótt hann væri enn viö hesta-
heilsu treysti hann sér ekki lengur til
aö hefja ævisagnaritunina og fór því
fram á að ég leysti hann af hólmi.
Hann afhenti mér rúmlega eitt
hundraö síöur af minnisgreinum og
athugasemdum en þvi miöur var þar
mikið um endurtekningar, ævi Poirot
var ekki skráö í réttri tímaröð og
ýmsar athugasemdir voru ekki
skýröar nánar. Engu að síður tókst
mér aö setja saman eftirfarandi grein
upp úr blöðum höfuösmamisins og í
henni kemur allt þaö fram sem hann
hafði að segja um vin sinn. Við þaðhef
ég bætt ýmsum ályktunum frá eigin
brjósti, og þar aö auki sett saman ævi-
ágrip Hastings sjálfs. Og hefst þá frá-
andi kona hans (sem var svarthærð)
sagði við hann var: „Andskotinn!”
Hún reyndist síöan vera dansmær sem
tróð upp á skemmtistöðum meö systur
sinni og kölluðu þær sig Dulcibelta
Kids. Hastings lét atvinnu Dulcie, en
það var nafn konunnar, ekki hafa áhrif
á ást sína. Þegar þau hittust fyrst kall-
aöi Hastings hana Öskubusku sem
hann stytti síöar í Ösku og notaöi það
upp frá því fremur en Dulcie. Eftir aö
þau giftu sig fluttust þau til Argentínu
þar sem Hastings geröist bóndi. Þau
eignuðust fjögur börn, tvo pilta og tvær
stúlkur. Eftir dauöa eiginkonunnar
fluttist Hastings aftur til Englands, en
um dauða hennar fáum viö að vita það
eitt að hún hafi andast snögglega og
sársaukalaust. Annar sona Hastings
tók við búrekstrinum, en raunar hélt
höfuösmaöurinn mest upp á yngstu
dóttursína, Judith.
Annað er ekki vitaö um Hastings,
nema hvað hann notaði titilinn höfuös-
maöur til æviloka, og að einhvern tíma
var honum veitt orða breska heims-
veldisins. Líklega var það fyrir þá
aðstoð sem hann veitti Poirot í máli er
varðaöi bresku ríkisstjórnina.
En víkjum nú að Poirot sjálfum og
byrjum á aldri hans. Þegar stórblaðiö
New York Times birti minningargrein
um Hercule Poii’ot var gefið til kynna
aö hann heföi veriö orðinn 120 ára.
Ymsir hafa tekið þetta upp og til að
inynda skrifar herra H. R. F. Keating
að Belginn hafi verið 130 ára þegar
hami vann aö síðasta máli sínu sem
skráö er í bókinni Curtain. Yfir
minningargreinma í New York Times
hefur Hastings skrifaö: „Bölvað
kjaftæði allt saman” og bætt viö aö í
Curtain hafi hann verið að skrifa um
mann, ekki múmíu.
var
Hercute Poirot var litið fyrir að táta mynda sig, þótt hégómagjarn væri.
Þetta er hér um bil eina myndin sem tH er af honum i blóma lífsins.
Hver
sögnin.
Sambúð Poirots
og Hastings
Arthur Hastings fæddist áriö 1887,
lauk námi frá Eton og fyrir fyrri
heimsstyrjöldina starfaði hann hjá
tryggingarfélaginu Lloyds. Fæöingar-
ár hans má finna út frá fyrsta skrá-
setta máli Poirots, The Mysterious Af-
fair at Styles. Þeir atburöir sem þar er
lýst gerðust árið 1917 og Ilastings var
þá þrítugur. Mörgum áruiri síðar kvaö
Hastings moröin í Styles hafa veriö
framin 1910 en þar hlýtur aö vera um
að kenna minnisleysi. Hastings særðist
í orrustunni við Somme, en hún stóö
frá júlí fram í nóvember 1916. Eftir það
var höfuðsmaöurinn nokkra mánuöi á
heldur dapurlegu hressingarhæli en
var i mánaðarleyfi frá herþjónustu er
Styles-morðin áttu sér stað. Það var i
júlí svo áriö hlýtur aö hafa veriö 1917.
Hastings er fáoröur um fyrsta fund
þeirra Poirots, kveðst aðeins hafa
„rekist á hann” í Belgíu. Aö öllum lík-
indum hefur þaö gerst fyrir heims-
styrjöldina og Poirot verið að vinna að
einhverju ináli. Aö minnsta kosti segir
Hastings að honum hafi þótt svo inikið
til Belgans koina að hann hafi íhugað
að gerast leynilögreglumaöur sjálfur.
Sjaldan veröur vart við sjálfshól i
skrifum Hastings, en þó segir haiui aö
um þetta leyti hafi honum sjálfum
miðað töluvert betur en Poirot sem
óumdeilanlega var lærimeistari hans.
Eftir stríöið var Hastings eirðarlaus
eins og svo margir aðrir. Hairn sneri
ekki aftur til Lloyds, heldur fékk sér
hlutastarf sem ritari þingmanns og bjó
ásamt Poiiot á Farraway Street 14.
Þeir höföu þar ráðskonu sem hét frú
Pearson (frú Murchison leysti hana af
um tíma) og viröist sambúð þeirra
hafa svipað til sambúðar þeirra
Holmes og Watsons við Baker Street.
Var Poirot 130 ára
er hann lést?
Þeir félagar bjuggu enn saman
þegar Hastings hitti tilvonandi konu
sína í fyrsta sinn. Veikleiki hans fyrir
konum var oft milli tannanna á Poirot
og einkum dróst höfuðsmaðurinn að
konum með jarplitaö hár, sem liföu
frjálslegu lífi. Fyrsta orðiö sem tilvon-
Dularfull eftirlaun
Þessi misskilningur er sprottinn af
einni setningu um aö Poirot hafi farið á
eftirlaun frá belgísku lögreglunni árið
1904. Talið hefur veriö aö þá hafi hann
verið a.m.k. sextugur, ef til vill hálf-
sjötugur. Því hafi hann verið fæddur
1844 eöa jafnvel fyrr og samkvæmt því
heföi hann átt aö vera 130 ára er liann
lést.
Við rannsókn kemur vitanlega í ljós
að þetta stenst engan veginn. Liklegt
er aö Poirot hafi ekki farið á eftirlaun
áriö 1904 nema þá aö nafninu til. Þaö
Hercule
Poirot?
ár vann hann meö Japp varöstjóra hjá
Scotland Yard að fölsunannálinu sem
kennt er viö Abercrombie, og senni-
lega nokkru síðar aö máli Altara
„baróns”. Fimm árum seinna starfaði
hann með fulltrúa frönsku lögregl-
unnar, M. Lucien Bex, í Ostend og
hljómar ekkert af þessu eins og hann
hafi veriö á eftirlaunum. Lítið er vitað
um ævi Poirots framan af, nema hvaö
hann var flæmskur og kaþólskur alla
sína ævi. Öðru hvoru gefur hann
sjálfur þó sitthvað til kynna um æsku
sína:
„Þegar ég var drengur var ég
fátækur. Viö vorum mörg. Viö urðum
að brjótast til frama í heiminum. Ég
gekk í lögregluna. Eg lagöi hait aö
mér. Smám saman komst ég til met-
orða í lögreglunni. Ég fór að afla mér
orðstírs. Ég aflaði mér oröstírs. Ég
varð frægur um allan heim. Loks átti
ég að komast á eftirlaun. Þá kom
stríðið. Ég særöist. Ég kom, dapur og
þreyttur flóttamaöur, til Englands.”
(Three ActTragedy)
„Loks átti ég að komast á eftirlaun.
Poirot var oft kallaður til aðstoðar
æðstu ráðamönnum Bretaveldis.
Hér hafa blaðamenn stórblaðsins
The Times gripið hann fyrir utan
Downing Street nr. 10. Ekki er vit-
að um erindi hans i þetta sinn.
Þá kom stríðiö.” Þessi orð segja sína
sögu. Þau sýna aö í ágúst 1914 var
Poirot ekki sestur i helgan stein. Arið
1904 getur því veriö prentvilla, en lík-
legra er þó að hann hafi fonnlega farið
á eftirlaun 1904 af einhverjum dipló-
matiskum ástæöum. Belgískir
lögreglumenn gátu fariö á eftirlaun
aðeins fimmtugir og nokkuö víst má
telja að Poá'ot hafi ekki verið eldri en
þaöíágúst 1914.
„Frú Christie
sniðug að vanda... "
Margt er á huldu um þaö hvernig
Poirot særöist. Ekkert bendir til þess
aö hann hafi verið í belgíska hernum
og því hlýtur hann aö hafa særst við
einhver andspyrnustörf. Þjóðverjar
hernámu Belgíu en Poii'ot vann ýmis
leynileg störf fyrir Breta á stríðsár-
unum, og var meðal annars viöriðinn
rannsókn á tilraun til aö ræna forsætis-
ráöherranum. Þetta geröist mjögseint
á stríðsárunum og Poirot var ráöinn af
bresku stjórninni samkvæmt sérstök-
um meömælum manns sem svo er
lýst: „Orö hans voru eitt sinn lög í
Belgíu og svo mun verða á ný.” Hér er
bersýnilega átt við Albert konung.
Hastings höfuðsmaöur vissi aldrei
nákvæmlega hvenær Poirot væri fædd-
ur en í minnisblööum sínum giskar
hann á áriö 1864. Hins vegar minnist
hann hvergi á það hvenær Poirot lést
en ég tel afar sennilegt aö það hafi
gerst einhvern tíma á árunum 1947—
1953. Curtain var gefin út árið 1975 en
það er augljóst aö atburðirnir sem þar
er lýst gerðust skömmu eftir síðari
heimsstyrjöldina. Samkvæmt því
hefur hann verið á bilinu 83—89 ára er
hann lést.
Kunnugir munu nú benda á aö ýmis
mál Poirots sem náöu á bók eru látin
gerast löngu eftir 1953, svo sem Third
Girl (sem dregur nafn sitt af auglýs-
ingum, „Þriöja stúlkan óskast til aö
deila íbúð”, sem tíðkuðust á sjöunda
áratugnum), Hickory Dickory Doek
(þar sem segir aö „helmingur hjúkr-
unarkvennanna er af negrakyni nú-
orðið”), The Clocks og Hallowe’en
Party. Hastings fjallaði mikið um
þessar bækur og fullyrðir að viö skrá-
setninguna hafi Agatha Christie fært
eldri mál til seinni tíma. Hann segir
meðal annars um Third Girl:
„Man vel eftir þessu, stelpan hét
Eleanor, ekki Norma. Varasamt mál,
geröist seint á þriöja áratugnum. Eg
var í Argentínu. H. P. sagði að hann
hef öi leyst málið fyrr ef ég heföi verið á
svæðinu, mjög ánægjulegt. Frú
Christie, sniðug aö vanda, lét þetta
gerast á sjöunda áratug. Tókst mjög
vel.”
Annað er í þessum dúr.
Rannsakaði sinn eigin dauða
Önnur spurning vaknar varðandi
dauöa Poirots. Hvers vegna var þess
ekki getiö í blöðunum á sínum tíma? I
skjölum Hastings kemur fram aö
Poirot hafi þá unnið að afar leyni-
legum rannsóknum fyrir bresku ríkis-
stjórnina og er Belginn lést hafi honum
sjálfum verið skipað að þegja um það
eins og gröfin. Ástæðurnar koma fram
í eftirfarandi klausu höfuðsmannsins:
„Fyrir dauða sinn hafði H. P. í mörg
ár gef iö stjórninni ráö í öryggismálum.
Mjög viðkvæmt, njósnarar í háum
stööum o.s.frv. Auðvitað var aldrei
minnst á hann í sambandi viö Fuchs,
NunnMayo.s.frv.”
Víkur nú sögunni aö tengslum
Poirots við lögreglu. Sá lögreglumaður
sem hann viröist oftast hafa unnið meö
var Japp varöstjóri (síöar aöalvarð-
stjóri) hjá Scotland Yard. Japp var á
flesta lund gamaldags í háttum sem er
eðlilegt, miöaö viö að hann kom fyrst
við sögu Poirots áriö 1904 og hefur því
látið af störfum ekki síðar en fyrir
seinni heimsstyrjöldina — enda kemur
hann ekki fyrir í seinni bókunum. Ekki
er vafi á því aö Japp var iðjusamur
lögreglumaðui’ en ímyndunarafl haföi
hann ekkert og raunar fáa hæfileika
sem leynilögreglumaðui’. Aö hann náöi
aldrei metorðum yfirlögregluþjóns
segir sitt um hæfni hans, eða hæfnis-
skort. Hastings var alla tíð fremur illa
við Japp og á minnisblöðunum má víða
finna merki Þórðargleði þegar Japp
mistekst. Japp bar hins vegar mikla
virðáigu fyrir Poirot og a.m.k. einu
sinni sýndi hann merki um óvænt inn-
sæi. Þaö var þegar hann sagöi við litla
Belgann: „Ekki kæmi mér á óvart þótt
þú endaðir á að rannsaka þinn eigin
dauða.” Og gekk þaö eftir.