Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1985, Blaðsíða 11

,b„r6*W»W»»
v »rftsk»P'"u
sm-" -
i\a um
nn. en
algrtiU Þ^>
L»0Y d*ma
hrpsku >re»g«*
ilawk ■
kVukk;
mrRwn

[Églét 1*
-2» h 20
ionn ° t„Ve,Vcs u«*v»s' t‘™
.•.»Hw,reí« ...""
BYr>UÖU *
HonoiT>
oqö»ö »
lét TÝ
bresko
þegar
rnested
hetor
nom o
nn» ‘
■oömondor
^""TfjSri að,dfS
va“er,áiU"»
ferö " Tarlar °U
miöskip ■ w,á bór»ar
SalisburV sW.» f
að . |„íulima|a'
varðskiP'6'. ’ n
'auso eTv,'u
l»r;»u;>r>'.,>*
llUIUI' '
. ,okV'ir
;>uf,U K
, h;»r>a *>a
, ;,u6' »>af'11
Lct bara
KHt«,r*
Hrakinn a
i*h»»»»;,f> k*’1
ss:s:.ip
»n>»*6»
|.|»vu ;»f's,f'
h,»n »-W» 1
s»H»«t' l,,n
,,Viö S
I \e»ö

-- Geir HoUgriinsson torsalisrcilierru:___.- _
tad pÁ VIKU FREST Tll/
UALLA HERSKIPIW HEI/V/
fj
( hr,+kj;,
/&£•"£
I 'riilhf, "
J i'MIliriinj
I nunuim, ■
I 'l(,P'i« r,.,l
I 'Wn.s. ,,ril
I b'lllílnn,
...i
„Leander" sigjt
vísvitandi a Þor
... 6ðor
Grófasta
aðförin
til þessa
- logti Hilgi Holl
varíiion ikipharro
Okkur hefur tekist
að hlífa smáfiskinum
i í íslensku þjóölífi.
Rökin fyrir útfærslu landhelginnar í
200 mílur voru ekki síst þau að þá gæf-
ist Islendingum betri kostur að vernda
fiskstofnana. Haustiö 1975 birtu fiski-
fræðingar „svörtu skýrsluna” og töldu
aö útlitiö væri dökkt í sambandi við
ástand fiskstofnanna. Þessi spá þeirra
átti eftir að hafa mikil áhrif í þessari
deilu. Sigfús Schopka fiskifræðingur
var einn af höfundum svörtu skýrsl-
unnar.
„Þaö kom í ljós að þorskstofninn
hafði farið minnkandi og var kominn
niður í milljón tonn. Við lögðum til
ýmsar friðunarráöstafanir, meðal
annars 230 þúsund tonna afla fyrir árið
1976. Árið 1976 var gerð úttekt á þorsk-
stofninum á vegum Alþjóða hafrann-
sóknaráösins í Kaupmannahöfn. I
þeirri úttekt voru reyndar ekki gerðar
neinar tillögur um veiði en það kom í
ljós að þær skoöanir sem við héldum
uppi um ástand stofnsins voru mikið til
réttar,” sagði Sigfús Schopka fiski-
fræðingur í viðtali við DV.
Það voru ekki allir sammála þessum
tölum. Breskir fiskifræöingar höfðu
ýmislegt við þær að athuga. „Það sem
okkur greindi kannski mest á um voru
tölur okkar um nýliðun í þorskinum
eöa um klak komandi ára.
Þessi skýrsla okkar hafði mikil áhrif
og ég er enn þeirrar skoðunar að hún
hafi átt stóran þátt í því hversu fljótt
við losnuðum við útlendinga af miðun-
um. Með samkomulaginu, sem gert
var í Osló 1. júní 1976, var bundinn endi
á veiðar Breta hér við land. Þeir fóru
af miðunum 1. desember sama ár. Þá
var að sjálfsögðu stigið stórt skref í þá
átt að við einir sætum aö miöunum og
gætum tekið stjómina í okkar hend-
ur,”sagðiSigfús.
Þjóðverjar fóru síðan af miðunum
1977 og í lok þess árs var sáralítiö af út-
lendingum á miöunum.
„Við töluðum alltaf um að sóknin
væri of mikil og það væri of stór fiski-
skipastóll á Islandsmiðum. Við lögðum
til að smáfiski yrði hlíft og það yrði
dregið úr veiðum á honum. Bretar
voru einmitt annálaðir fyrir veiðar á
smáfiski. Til þess aö ná árangri á því
sviði lögðum við til að möskvinn yrði
stækkaður úr 120 mm í 155 mm. 1.
febrúar 1976 var hann stækkaður í 135
og ári seinna var hann stækkaður í 155
mm. Jafnframt þessu var komið á fisk-
veiðieftirliti og skyndilokunum beitt á
ákveðnum svæðum. Þeim var hægt að
beita með stuttum fyrirvara. Þessar
aðgerðir allar hafa orðið þess valdandi
að það hefur dregið mjög úr veiðum á
smáfiski. Núna er þriggja ára fiskur
nánast horftan úr veiðunum. Þannig að
nýttagin á stofninum er betri núna.
I langan tíma var ekki sett aflamark
á fiskveiðamar. Fiskifræðtagar hafa á
hver ju ári lagt til ákveðið aflamark en
stjórnvöld fóru ekki þá leið og beittu
skrapdagakerftau til að draga úr sókn-
inni og jafnframt því hefur fiskiskipa-
flotinn haldið áfram að vaxa.”
Árið 1983 var birt önnur skýrsla sem
benti til þess að þorskstofninn væri í
verulegri lægð.
— Tókst ekki að vernda fiskinn þrátt
fyrirútfærsluna?
„Okkur hefur tekist á þessum tíma
að hlífa smáfiski en okkur hefur ekki
tekist að takmarka sóknina nægilega
miðað við afrakstursgetu stofnanna.
Við höfum einnig byggt upp of stóran
fiskiskipaflota.
En það má segja að viðhorfta hafi
breyst gagnvart fiskrannsóknum á
þann veg að það var leitað miklu meira
til okkar en gert var fyrir þennan tíma,
um ráðgjöf, fiskveiðiráögjöf almennt.
Að því leyti markar þetta tímamót,”
sagði Sigfús Schopka fiskifræðingur.
APH
Óli Tynes var blaðamaður íþorskastríðinu:
Sáeinn
hrikalegasta
áreksturinn”
Oli Tynes var blaðamaður á dag-
blaðtau Vísi á þessum tíma og fylgdist
grannt með því sem var að gerast í
þorskastríðtau.
„Þetta var nokkuð spennandi og
það var mikið að gerast á þessum
tíma. Eg hafði reyndar einnig fylgst
með þorskastríðinu þegar landhelgin
var færð út í 50 mílur,” sagði Oli er
DV hafði samband við hann.
Hann sagði að hann hefði fylgst með
því sem var að gerast bæði af sjó og
landi.
„Til þess að komast í fremstu
víglínu fór ég bæði með Guömundi
Kjæmested, skipherra á Tý, og seinna
aftur út með freigátunni Gurka.
Það var mikið um að vera þegar ég
fór með varðskiptau Tý enda alltaf líf
og fjör þegar Kjæmested fór á sjóinn.
Við lentum í nokkrum viðureignum við
freigátur. Meðal annars keyrði ein
þeirra nokkuö harkalega k okkur i
þessari ferð. Hún keyrði tvisvar á
okkur. Fyrst sló hún skutnum í okkur
og í setana skiptið kom hún með stefnið
og keyrði fram úr Tý þannig að stefnið
á Tý lá hreinlega uppi á afturdekkinu á
freigátunni.
Eg hafði gaman af því þegar ég kom
til London setana og var að fara um
borð í aðra freigátu að þá var flota-
málaráðuneytiö að senda út fréttatil-
kynningu með mynd af þessari á-
keyrslu freigátunnar. Þar var sagt aö
Týr hefði keyrt á freigátuna. Þeir urðu
hálfskömmustulegir þegar ég sagði
þeim að ég hefði verið um borð í Tý og
þaö hefði verið freigátan sem hefði
siglt á Tý,” sagði Oli.
Hann fór síðan með freigátunni
Gurka og var með Bretum í einn
mánuð á miðunum.
„Það var mjög áhugaverð og
skemmtileg ferð. Mér var tekið af
mikilli kurteisi og vinskap. Eg fann
aldrei fyrir neinni andúð af þeirra
hálfu. Það hélt reyndar hvor við sinn
málstað en það var engta óvinátta í
sambandi við það.
1 þessari ferð lentum við í útistöðum
við mörg varðskip. Skipherrann á frei-
gátunni var mjög snjall og varðskipin
áttu í miklum erfiðleikum að komast
fram hjá freigátunni til að komast að
togurunum. Hann lenti aldrei í
árekstri.”
En hyað skyldi vera Ola eftir-
minnilegast frá þessum tíma?
„Það var þegar þeir voru næstum
því búnir að sökkva Tý. Þá var ég
komtan yfir í aðra freigátu. Þessi á-
rekstur var líklega sá hrikalegasti í
öilu þorskastríðinu. Þetta var freigát-
an Falmouth; Skipherrann hafði
greinilega fengið skipun um að gera Tý
óvígan. Freigátan sigldi á fullri ferð í
hliðina á Tý. Hún kom bakborðsmegin
við Tý og bakborðsskrúfan kom alveg
upp úr sjónum og hann lá á hliðinni.
Þaö datt engum annað í hug en þetta
væri það síðasta sem sæist til Týs. Sú
varð ekki raunin og Guðmundi Kjæme-
sted tókst að klippa aftan úr einum tog-
ara strax eftir áreksturinn. Þá sigldi
freigátan aftur á Tý og skemmdi hann
svo mikið að hann var úr leik í langan
tíma. Stefnið á freigátunni gekk inn
um eina tvo metra. ”
— En var erfitt fyrir blaðamann að
afla frétta?
„Nei, það var nokkuð auðvelt. Land-
helgisgæslan, utanríkisráðuneytið og
fulltrúar Breta voru alltaf tilbúnir að
veita upplýstagar — reyndar hver með
sfau sniði. Það var aidrei neitt
leynimakk í krtagum þetta og frétta-
efnið var nokkuð aðgengilegt,” segir
Oli Tynes.
-APH.

Sigfús Schopka var fiskifræðingur í þorskastríðinu:
.