Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.1993, Page 12

12
LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1993.
Erlend bóksjá
Göringhjónin með dóttur sína.
Böm stríðs-
glæpamanna
Foringjar þýskra nasista
frömdu með skipulegum hætti
ógeðslegustu fjöldamorð sem sög-
ur fara af. Fómarlömb þeirra
skiptu mörgum milljónum.
Sumir þeirra sem skipulögðu
og/eða frömdu grimmdarverkin
voru leiddir fyrir rétt og dæmdir
sem stríðsglæpamenn. Þeir voru
þó mun fleiri sem sluppu við
refsivönd réttlætisins, jafnvel
ófreskjur á borð við Auschwitz-
lækninn Josef Mengele.
En fómarlömbin var ekki að-
eins að finna meðal þeirra sem
vom myrtir eða skaddaðir fyrir
lífstíð vegna ómennskrar með-
ferðar. Þessi bók sýnir að í oft
hafa böm nasistaforingja þurft
að þola miklar samviskukvalir
vegna synda feðranna.
Gerald L. Posner, sem er höf-
undur merkrar bókar um feril
Mengele, hefur fengið syni og
dætur allmargra nasista til að
ræða um alræmda feður sína.
Göring, Frank,
Mengele, Hess
Meðal við-
mælenda hans
er sonur Rud-
olfs Hess, sem
vararftakiHitl-
ers þar til hann
fór í leynilega
förtilBretlands
árið 1940 og sat
upp frá því í
fangelsi til
dauðadags, dóttir Hermans Gör-
ing, yfirmanns þýska flughersins,
tveir synir Hans Frank, slátrara
Póllands, einkasonur Josefs
Mengele, dóttir Karls Dönitz, yf-
irmanns þýska flotans og arftaka
Hitlers eftir sjálfsmorð foringj-
ans, tveir synir Karls Saur, sem
var aðstoðarráðherra Alberts
Scheer er stjómaði hergagna-
framleiðslu nasista, og dóttir
Hjalmars Schacht, forseta þýska
ríkisbankans í valdatíð Hitlers.
Hann talar einnig við son Claus
von Stauffenberg, sem reyndi að
ráða Hitler af dögum árið 1944
með sprengjutilræði sem mis-
tókst, og böm nokkurra minni
spámanna.
Feðurog
glæpamenn
Það er mörgum viðmælend-
axma sameiginlegt að hafa átt og
eiga jafnvel enn afar bágt með að
skilja gjörðir feðra sinna, hvað
þá að fyrirgefa þær.
Margir muna eftir að hafa notið
ástríkis föður síns í bamæsku og
eiga erfitt með að fella þær minn-
ingar saman við ódæðisverkin
sem þessir menn unnu utan
heimilisins. Sumir lýsa hatri í
þeirra garð.
En svo em aðrir sem verja orð
og gjörðir feðra sinna af engu
minni krafti en þeir gerðu sjálfir
á sínum tíma. Þetta á til dæmis
við um son Rudolfs Hess, en hann
virðist jafn sanntrúaður Hitlers-
dýrkandi og faðir hans var. Eins
em dætur Dönitz og Görings enn
afar hrifnar af feðrum sínum og
verkum þeirra í valdatíð nasista.
HITLER’S CHILDREN.
Höfundur: Gerald L. Posner.
Berkley Books, 1992.
Þjóðhetjan
í nýju ljósi
Hér á landi þekkist vart aö ævisöguritarar rannsaki
og skrifi bækur um feril þjóðkunnra sæmdarmanna með
það fyrir augum að sanna að þeir hafi verið þjóð sinni
til tjóns eða jafnvel hinir verstu skúrkar. Þetta er hins
vegar vinsælt sport í nágrannalöndum okkar og ekki
alltaf ráðist á garðinn þar sem hann er lægstur.
Þannig hefur breskur sagnfræðingum nú sent frá sér
rit sem á að færa rök fyrir því að Winston Churchill,
forsætisráðherra Bretlands í síðari heimsstyrjöldinni, en
hann tigna Bretar umfram alla aðra stjómmálamenn
þessarar aldar, hafi alls ekki bjargað Bretlandi með fram-
göngu sinni, eins og þó er almennt talið. Þvert á móti
hafi mistök hans leitt til endaloka ríkisins sem stórveldis.
Ákæruskjal
Churchfil ritaði að sjálfsögðu mikið um eigin gerðir á
löngum stjómmálaferh. En hin síðari ár hafa virtir sagn-
fræðingar, svo sem Wilham Manchester og Martin Gfi-
bert, ritað um hann margra binda verk sem hafa enn
frekar fegrað myndina af Churchfil sem bjargvætti þjóð-
ar sinnar er Bretar stóðu einir uppi gegn Adolf Hitler.
Vissulega hefur Churchill verið gagnrýndur fyrir ein-
stakar stjómarákvarðanir sem augljóslega vom mis-
ráðnar. En það er fyrst með þessari nýju bók sem gagn-
rýninni er raðað saman í eins konar ákæruskjal.
“Churchfil: The End of Glory“ er eftir John Charmley
sagnfræðing. Þótt gerð sér nokkur grein fyrir stjómmála-
ferh Churchfils fyrir síðari heimsstyijöldina, og þá eink-
um mistökum hans, fjallar helmingur bókarinnar um
árin sjö eftir samninga Chamberlains, forsætisráðherra
Breta, og Hitlers í Munchen árið 1938.
Málverk Graham Sutherland af Winston Churchill var
afhent á áttræðisafmæli forsætisráðherrans fyrrver-
andi. Honum féll myndin ekki i geð og lét eyðileggja
hana.
Munchen-línan
Mikið hefur verið skrifað um þessa bók í bresk blöð
síðustu dagana. Samkvæmt því virðist nokkuð ljóst að
Charmley er á bandi Munchen-hðsins í breska íhalds-
flokknum sem, undir forystu Chamberlains og Halifax
utanríkisráðherra, var alltaf reiðubúið að svara árásum
og samningsbrotum Hitlers með nýjum samningum við
einræðisherrann. Sagnfræðingurinn telur stefnu þeirra
mun skynsamari en þá ákvörðun Churchills að berjast
tfi sigurs hvað sem það kostaði. Þannig hefði Churchill
átt að nota tækifærið sem gafst tfi samninga vorið 1940
þegar Hitler hafði lagt undir sig mestan hluta megin-
lands Evrópu. Virðist skoðun hans sú að með því að semja
þá um frið við Hitler heföi Bretland getað haldið stöðu
sinni sem stórveldi. Með langvarandi stríðsrekstri, sem
gerði þjóðina stórskulduga við Bandaríkin, hafi Churc-
hill hins vegar gert stórveldisdrauma Breta að engu.
Þá hafi hann sýnt htinn skilning á nauðsynlegum efna-
hagslegum og félagslegum umbótum, enda verið af þeim
sökum felldur frá völdum í fyrstu kosningum eftir stríð.
í fótspor Chamberlains?
Að sögn breskra gagnrýnenda er Charmley miskunnar-
laus í árásum sínum á Churchfil sem hafi í lok stríðsins
stýrt landi sem gat ekki lengur haft áhrif á þróun heims-
sögunnar.
Þannig ber hann saman Munchen-samninginn frá 1938,
sem Churchill gagnrýndi Chamberlain svo harðlega fyr-
ir, og þá samninga sem Churchill gerði við Jósef Stalín,
einræðisherra Sovétríkjanna, árið 1945. Þá hafi Churc-
hill fórnað Póllandi með sambærilegum hætti og Cham-
berlain Tékkóslóvakíu árið 1938.
Bretar eiga vafalaust eftir að defia áfram hart um þessa
gagnrýni á Winston Churchill, enda margir ófúsir að sjá
alvarlega bletti á þeirri dýrðarmynd sem þeir hafa búið
sér til um þjóðhetjuna.
Svo eru auðvitað allir hinir sem hljóta aö efast um að
staða Bretlands væri öflugri í dag ef Adolf Hitler hefði
fengið frið til að njóta hernaðarsigra sinna og gera megin-
land Evrópu að þýskri nasistanýlendu.
Metsölukiljiir
Bretland 10. Carl GHcs: 3 Al Gore:
GILES: A COLLECTION. EARTH IN THE 8ALANCE.
bkdiasogur. (Byggt á The Sunday Timea) 4. Erma Bombeck:
1. DkA Francis: WHEN YOU LOOK LIKE YOUR PASS-
COMEBACK. Bandaríkin PORT PHOTO, irS TIME TO GO HOME.
Z Danifille Steol: 5. Susan Faludi:
NO GBEATER LOVE. BACKLASH.
3. Stophen Fry; ■ yi\PiM<iwyMP.» 6. M. Scott Peck:
THE LIAR. 1» Míchael Críchton: THE ROAD LESS TRAVELLED.
4. Joanna Trollope: RISING SUN. 7. Peler Mayle:
THE CHOIR. 2. John Grtsham: 'A.YEAR IN PROVENCE.
5. Colln Forbes: THEFIHM. 8. Molly Ivina:
CROSS OF FIRE. 3. Stephen Klng: MOLLY IVINS CAN’T SAY THAT,
6. Catherlne Cookson: THE WASTE LANÐS. CAN SHE?
THE RAG NYMPH. 7. Terry Pratchettr 4. Norrnan Macfean: 9 Deborah Tannen:
A RIVER RUNS THROUGH IT. YOU JUST DON’T UNDERSTAND.
WITCHES ABROAD. 5. John Grísham: 10. Camille Paglia:
8. Dcan Kootz: A TtME TO KILL SEX, ART AND AMERICAN CULTURE.
HIDEAWAY. 6. Sidney Shfildon: (Byggl é New York Tlmes Book Revlew)
9. Stcphen Kíng: THE DOOMSDAY CONSPIRACY.
NEEDFUL THINGS. 7. Dean Koontr: Danmörk
10. John Grlsham: HIDEAWAY.
A TIME TO KILL. 8. Norman Maclean: vKðiusoQurí
A RIVER RUNS THROUGH IT. 9. Jane Smitey: 1. Herbjorg Waaamo: VEJEN AT GÁ.
A THOUSAND ACRES. 2. Betty Mahmoody:
1. Andrew Morton: 10. Joéeph Wambaugh: FOR MIT BARNS SKYLD.
DiANA: HER TRUE STORY. 2* Peter Mayle: FUGITIVE NIGHTS. 11. Lawrence Sanders: 3. Francesco Alberoni: VENSKAB. 4. Herbjorg Wasamo;
TOUJOURS PROVENCE. MCNALLY’S SECRET,
3. Pefer Mayie; 12. Alexandra Ripley: DINAS BOG.
A YEAR IN PROVENCE. SCARLETT. S. Hans Scherlig:
4. Bill Bryeon: 13. Mlchael Crlchton: DET FORS0MTE FORÁR.
NEITHER HERE NOR THERE. 5. Gary Larson: JURASSIC PARK. 14. Johanna Undscy: 6. Leif Davidsen: DEN RUSSISKE SANGERINDE.
COWS OF OUR PLANET. 6. Mlchael Palln: 'i; ANGEL. 15. Steve Marfini: 7. Belty Mahmoody: IKKE UDEN MIN DATTER.
AROUND THE WORLD IN «0 DAYS. COMPEUING EVIDENCE. 8. Peter Hoeg;
THE FEATHER MEN. 9. Milao Kundora:
S. H. Bfifird & C- Cfirf: UD0DEUGHEOEN.
THE OFPfCtAL POLITICALLY CORRECT 1. Malcolm X & Alex Haiey: 10. Henrl Nalhansen:
OICTIONARY AND HANDBOOK. THE AUTOBIOGR APHY OF MALCOLM <• MENDEL PHILIPSEN OG S0N.
0. Private Eye: COLEMANBALLS 6. 2. Andrew Morton: OIANA: HER TRUE STORY. (Byggt é Polltlken Sondag)
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
OUVIA GOLDSMÍTH
'An exquisite tale of retribution'
Daiiy Express
Eiginkonur
hefna sín
Kunningjakonurnar Cynthia,
Elise, Brenda og Annie eiga
tvennt sameiginlegt. í fyrsta lagi
hafa þær fórnað miklu fyrir
frama eiginmanna sinna sem eru
orðnir auðugir og áhrifamikhr
hver á sínu sviði. I öðru lagi hafa
eiginmennirnir sagt skihð við
þær og fengið sér yngri konur.
Þær sætta sig við orðinn hlut
uns Cynthia fremur sjálfsmorð.
Eftir útförina hittast hinar
þrjár og ákveða að hætta að vera
fórnarlömb. Þær bindast samtök-
um um að ná sér niðri á fyrrver-
andi eiginmönnum sínum með
því að svipta þá því sem hveijum
og einum þeirra er mest virði.
í þessari skemmtilegu og
spennandi skáldsögu, sem er
frumraun höfundar, segir frá að-
gerðum kvennanna þriggja en
áætlanir þéirra bera að lokum
stórbrotinn árangur.
THE FIRST WIVES CLUB.
Höfundur: Olivia Goldsmith.
Mandarin Paperbacks, 1993.
Shakespeare
og goðsögnin
Það hlýtur að vekja mikla at-
hygh þegar eitt virtasta ljóðskáld
Breta nú um stundir, sjálft lárvið-
arskáld bresku krúnunnar, Ted
Hughes, leggur til atlögu við verk
Williams Shakespeare og skoðar
þau frá nýjum sjónarhóh.
í stuttu máh telur Hughes sig
hafa fundið formúlu sem Shake-
speare hafi notað við uppbygg-
ingu verka sinna. Hann hafi
byggt þessa formúlu á mikfivæg-
ustu trúarlegu goðsögnum fomra
menningarþjóða, goðsögnum
sem síðar hafi endurspeglast í
kristnum trúarbrögðum miðalda.
Þeirra verði fyrst vart hjá skáld-
inu í ljóðabálkunum Venus and
Adonis og The Rape of Lucrece.
Shakespeare hafi síðan notað
þessa goðsögn sem uppistöðu í
leikritum sínum.
Mörgum þykir Hughes stund-
um seilast ansi langt tfi túlkunar
á verkum Shakespeares tfi að
fella þau að kenningu sinni. En
vissulega varpar hann hér nýju
og forvitnilegu ljósi á skáldskap
meistara leikbókmenntanna.
SHAKESPEARE AND THE GODDESS
OF COMPLETE BEING.
Höfundur: Ted Hughes.
Faber & Faber, 1992.