Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.1993, Síða 33

LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1993.
45
Brynja Pétursdóttir horfði á aleiguna verða eldinum að bráð.
DV-mynd Ægir Már
Kom aldrei til greina
að flytja út aftur
- segir Brynja Pétursdóttir sem bjó í Kirkjubæ
„Það kom aldrei til greina að við
flyttum út aftur. Viö vorum búin að
missa allt sem við áttum þar, um-
hverfið hvað þá annað,“ sagði Brynja
Pétursdóttir, sem bjó í Kirkjubæ,
austasta húsinu, rétt við eldstöðv-
amar.
Brynja bjó í risi hússins, foreldrar
hennar, Pétur Guðjónsson og Lilja
Sigfúsdóttir, sem nú eru bæði látin,
á miðhæðinni og móðursystir henn-
ar í kjallaranum. Kirkjubær var
fyrsta húsið sem brann en það kvikn-
aði í því á 2. degi eftir að eldgosið
hófst. íbúarnir misstu nær allar eig-
m- sínar. í nágrenninu bjuggu svo
þrjú systkin Brynju. Þeirra hús
brunnu einnig. Enginn úr fjölskyld-
unni flutti aftur til Eyja. Brynja býr
nú í Garði, Gerðum, og þar bjuggu
foreldrar hennar einnig eftir gosið.
„Okkur gekk ótrúlega vel að koma
fótunum undir okkur aftur,“ sagði
Brynja. „Foreldrar mínir fengu Við-
lagasjóðshús fyrir bætumar og ég
keypti mér íbúð fyrir mínar. Við
fundum okkur vel hér í Garðinum.
Umhverfið hér er ekki ósvipað því
sem var heima. Pabbi fór á hverju
ári út í EUiðaey því hann var mikill
lundaveiðimaður. En hann orðaði
aldrei að flytja.
Það var óskapleg lífsreynsla að
lenda í gosinu og þegar ég hugsa til
baka finnst mér beinlínis ótrúlegt að
þetta skyldi hafa komið fyrir mig og
mína. Að horfa á eftir öllu sínu á
einu andartaki. Á miðvikudags-
kvöldinu var sýnt í sjónvarpinu þeg-
ar húsið var að brenna og við vissum
að í því var alit sem við áttum. Við
gátum ekkert gert annað en aö sitja
fyrir framan sjónvarpið, þar sem við
vorum stödd í Reykjavík, og fylgjast
með aleigunni verða eldinum að
bráð.
Við yfirgáfum Vestmannaeyjar
strax um nóttina, þegar gosið hófst,
og vorum í fyrsta bátnum sem kom
til Þorlákshafnar. Þetta var svakaleg
sjóferð og foreldrar mínir og ég viss-
um ekkert um afdrif hinna úr flöl-
skyldunni. Svo vorum við að smá-
frétta, þegar við komum upp á land,
í hvaða bátum þau hefðu verið og
hvar þau hefðu lent.“
Brynja kvaöst ekkert hafa farið út
í Eyjar fyrstu fimm árin eftir gos.
Nú færi hún hins vegar á hverju ári.
„Ég er alltaf voöalega mikill Vest-
mannaeyingur í mér og segist alltaf
vera frá Vestmannaeyjum ef ég er
spurð.“
-JSS
Missti glænýtt hus undir hraun:
Sé enn eftir húsinu
- segir Hjörtur Hermannsson
„Eg missti glænýtt hús undir
hraun og þó ég segi sjálfur frá þá var
það eitt fallegasta húsið í bænum.
Það stóð rétt við sundlaugina í bæn-
um. Ég sé enn eftir þessu húsi en það
þýðir ekkert að gráta það.“
Þetta sagði Hjörtur Hermannsson,
sem búsettur er í Vestmannaeyjum,
þegar hann riijar upp atburðina sem
áttu sér stað fyrir réttum 20 árum.
Hjörtur yfirgaf eyjuna aldrei heldur
vann að ýmsum störfum þar meðan
á gosinu stóð og einnig eftir það. Hann
sá um að rýma frystihúsiö, flutninga
á búslóðum og var loks verkstjóri
yfir hreinsuninni á bænum.
„Okkur tókst að bjarga innbúinu
okkar. Ég var þó aðallega í því að
bjarga fyrir aðra þannig að ég var
ekki mjög duglegur að rífa innan úr
eigin húsi. Við misstum svolitið af
bókum og þjóðhátíðartjaldið okkar
ásamt ýmsum verðmætum. Mjög
mikið sá ég eftir 2 gripum sem hurfu
af mannavöldum. Þetta voru minni-
speningar Jóns Sigurðssonar úr gulli
sem bömunum höfðu verið gefnir.
Ég skuldaði nánast ekki neitt í
húsinu sem ég missti. En þegar ég
var búinn að koma mér upp þaki
yfir höfuðið aftur skuldaði ég rúm-
lega það sem nam þeim bótum sem
ég hafði fengið fyrir hitt húsið. Ég
lenti þama í einu mesta verðbólgu-
báh sem yfir íslendinga hefur gengið
og því fór þetta svona.“
Hjörtur stofnaði félagsskap manna
sem misst höfðu húsin sín. Þeir fengu
úthlutað lóðum á svæði vestast á
Eyjunni, í Dverghamarshverftnu. Þar
Hjörtur Hermannsson sagði að
minningunni um eldgosið skyti upp
öðru hvoru. DV-mynd Ómar
byggðu þeir upp rúmlega 30 íbúðir.
„Eg kann ijómandi vel við mig hér,
það er ekki máhð, en ég hefði svo sem
alveg vhjað eiga mitt fyrra hús
héma, vera á gamla staönum og hafa
eyjuna eins og hún var. Breytingin
hafði þó sína kosti líka. Við höfum
til dæmis fengið miklu betri höfn.
Svo hafa menn á ákveðnum svæðum
skjól fyrir austanáttinni.
Ef maður úthokar minninguna um
gömlu eyjuna þá á hraunið eftir að
verða fahegt með tíð og tíma. En
maður er ekkert að velta því fyrir
sér sem undir því er. Ég ber engan
kvíðboga fyrir nýju gosi og hef aldrei
gert. Ég veit þó um fólk sem það ger-
ir.“ -JSS
Stendur mér ljóslifandi
fyrir hugskotssjónum
- segir Haraldur Guðnason sem flutti einna fyrstur heim aftur
„Þessir atburðir standa mér ljóslif-
andi fyrir hugskotssjónum þótt langt
sé um hðið,“ sagði Haraldur Guðna-
son, rúmlega áttræður Vestmanna-
eyingur.
Haraldur var bókavörður í Eyjum.
Hans var getið fyrir það að hann neit-
aði að yfirgefa staðinn eftir að gos var
byijað. Þess í stað hehti hann sér upp
á sterkan og góðan kaffisopa. Hann
fór ekki fyrr en 2 dagar voru hðnir
frá því að gos hófst. Haraldur bjó vest-
arlega í bænum, í nokkurri fjarlægð
frá þeim stað sem gosið kom upp.
„Um klukkan hálftvö aðfaranótt 23.
janúar 1973 vaknaði ég við einhvem
hávaða. Ég hélt að miðstöðin í kjah-
aranum hjá mér væri sprungin. Ég
fór niður og athugaði það en aht
reyndist í besta lagi. Ég fór þá bara
í mína koju aftur. Þá heyrðum við
hjónin í sírenu og litum út. Þá sáum
við mikið eldhaf og héldum að þetta
væri stórbruni. Við nánari athugun
sáum við gosflygsumar og vissum
hvað var að gerast."
Þau hjónin, Haraldur og flle, héldu
af stað gangandi austur í bæ til að
athuga máhð. Austur á Búastaða-
braut var orðið svo heitt að þau urðu
að snúa við. Fólk var sem óðast að
fara í átt að höfninni. Þegar þau
komu heim heyrðu þau tilkynningu
um aö allir ættu að fara niður að
höfn. Þau héldu í fyrstu aö þar væri
einhver fúndur. En þegar þau komu
þangaö sáu þau marga báta sem vom
fuhir af fólki.
„Það átti að drífa okkur um borð.
En við vildum það ekki. Þess í stað
fórum við heim og það fyrsta sem ég
gerði var að hita kaffi."
Fleiri tilraunir vom gerðar tíl að
koma Haraldi og Ihe upp á land en
þau vildu vera kyrr. „Við sáum eld-
fjallið verða til á þessum tveim dög-
um sem við vorum um kyrrt," sagði
Haraldur. „Það hlóðst smám saman
upp. Við miðuðum það við staur sem
var þama skammt frá.
Við fórum ekki úr fotum heldur
sváfum á gólfinu, við öllu búin. Búið
var að loka öhum búðum þegar hér
var komið sögu þannig að engan mat
var að hafa. Þegar við vorum búin
að vera í tvo daga fórum við með
flugvél til Reykjavíkur.“
Haraldur fór fljótlega út í Eyjar aftur
tíl að huga að bókasafninu. Hann
fékk tflskilinn passa og fór síðan sjó-
leiðina. Hann setti verðmætustu
bækumar úr safninu í gám sem flutt-
ur var tfl Reykjavíkur. Þegar hraun-
iö nálgaðist enn var afgangur safns-
ins fluttur upp í gagnfræðaskóla.
Haraldur var með þeim fyrstu sem
fluttu heim aftur en það var í maí
1973. Hann fluttí í hús sitt og var þar
einn tfl að byrja með. Síðan fór fólk-
iö að tínast heim. „Mér finnst mann-
lífið hafa breyst sem eðhlegt er.
Margt af eldra fólkinu kom ekki aftur
og það var mikfl hreyfing á því fólki
sem kom. Maður þekkti nær hvem
mann hér áður en það hefur nú
breyst. En mannlífið hér er ágætt.“
-JSS
Haraldur Guðnason og llle kona hans neituðu að yfirgefa heimili sitt þegar
gosið hófst. DV-mynd Ómar
Læknisþjónusta
og heilsugæsla 1993
Almennt gjald: Lífeyrisþegar:
Koma á heilsugæslustöö eöa
til heimilislæknis á dagvinnutíma kr. 600 kr. 200*
Koma á heilsugæslustöð eöa til heimilislæknis utan dagvinnutíma " 1000 " 400*
Vitjun heilsugæslu- eöa heimilislæknis á dagvinnutíma " 1000 " 400
Vitjun heilsugæslu- eöa heimilislæknis utan dagvinnutíma " 1500 " 600
Krabbameinsleit hjá heimilislækni eöa á heilsugæslustöö " 1500 " 500
Koma til röntgengreiningar eöa rannsókna " 900 ” 300
Koma til sérfræöings, á göngudeild, slysadeild eða bráöamóttöku sjúkrahúss 1200 kr. fastagjald + 40% umframkostnaðar 1/3 af fullu alm. gjaldi
Ekki þarf aö greiða fyrir komu vegna mæöra- og ungbarnaverndar eöa
heilsugæslu í skólum.
* Börn og unglingar undir 16 ára, í öörum tilvikum greiöa þau almennt gjald.
Börn meö umönnunarbætur greiöa sama gjald og lífeyrisþegar.
Hámarksgreiöslur - Geymið kvittanir!
Hámarksgreiðsla einstaklings fyrir þessa þjónustu, fullu veröi, er 12.000 kr.
Fyrir elli- og örorkulífeyrisþega 3.000 kr.
Sameiginlegt hámark allra barna yngri en 16 ára í sömu fjölskyldu er 6.000 kr.
Afsláttarkort fæst gegn kvittunum aö hámarki náöu. Afgreiðsla þeirra er hjá
Tryggingastofnun, Tryggvagötu 28, og umboöum hennar utan Reykjavíkur.
Afsláttarkort veita ókeypis læknisþjónustu og heilsugæslu til 1. mars 1993.
Eftir það greiöist lægra gjald fyrir þessa þjónustu, gegn framvísun
afsláttarkorts.
TRYGGINGASTOFNUN Kj? RlKISINS
Þessar reglur ganga í gildi 25. janúar 1993.