Dagblaðið Vísir - DV - 08.03.1994, Síða 14

14
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
50 framsóknarmenn
Framsóknarmenn eru í öllum flokkum Alþingis, enda
sagðist Egill Jónsson hafa 50 þingmanna fylgi af 63 í slagn-
um um búvörufrumvarpið. Meðal þeirra eru þingmenn
í Alþýðuflokknum. Segja má raunar í þéttbýlinu, að at-
kvæði greitt Alþýðuflokki sé atkvæði greitt Eydalaklerki.
Flestir framsóknarmenn eru þó í þingflokki sjálfstæð-
ismanna. Eftir síðustu kosningar urðu framsóknarmenn
í þingflokki sjálfstæðismanna fleiri en í þingflokki fram-
sóknarmanna. Þessa sér skýr merki í störfum þeirra á
Alþingi og í svonefndu samstarfi flokksins í ríkisstjóm.
Meðal þingmanna Sjálfstæðisflokksins, sem ganga
fram fyrir skjöldu í stuðningi við landbúnaðarstefnu
Egils, em þingmaðurinn frá Bolungavík, þingmaðurinn
frá Hafnarfirði, þingmaðurinn frá Stykkishólmi og nýi
þingmaðurinn frá Akureyri. Allir em þeir nýir á þingi.
Athygbsvert er, að nýrri þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins skub vera harðari stuðningsmenn hefðbundinnar
landbúnaðarstefnu en sumir eldri þingmennimir. Einnig
er athyghsvert, að þingmenn þéttbýhssvæða eru ekki
síður harðir á þessu en þingmenn dreifbýhssvæða.
Þingflokkur sjálfstæðismanna og ráðherrar hans vekja
einnig eftirtekt fyrir andstöðu við flest, sem orða mætti
við frjálshyggju, það er að segja við þá hugsun, að mark-
aðsöfl eigi að ráða ferðinni. Sjálfstæðisflokkurinn telur,
að málum eigi að miðstýra með handafh hins opinbera.
Eini ráðherraim, sem reynir eftir mætti að losa um
höft, er Sighvatur Björgvinsson, sem' skar niður lyfja-
kostnað og ýmsan annan heilsukostnað ríkisins og er
nú að reyna að gera ohuverzlun frjálsa að meira en nafn-
inu til. Hann er auðvitað ráðherra Alþýðuflokksins.
Vafahtið mun rísa andstaða í þingflokki sjálfstæðis-
manna við olíufrumvarp viðskiptaráðherra. Það væri
eðhlegt framhald af núverandi ástandi, sem líkist æ
meira miðstýringaráráttu síðustu vinstri stjórnar í land-
inu. Sértækar aðgerðir handa Vestflörðum sýna það vel.
Á síðasta kjörtímabih reis alda frjálshyggju í Sjálfstæð-
isflokknum. Sumir studdu hana th að geta snúið út úr
einkavæðingu og búið th úr henni einkavinavæðingu,
sjálfum sér th framdráttar. Frjálshyggjan var fyrst og
fremst notuð th að einkavæða opinbera sphlingu.
Að öðru leyti er fijálshyggja einkum höfð að háði og
spotti í Sjálfstæðisflokknum. Þeir, sem meintu hana í
alvöru, fara með veggjum og láta htið fara fyrir sér. Eft-
ir frammistöðuna á kjörtímabhinu verður erfitt fyrir
flokkinn að dusta rykið af henni á síðasta ári þess.
Þingflokkur og ráðherrar Sjálfstæðisflokks hafa varið
heföbundna búnaðarstefnu af hörku gegn atlögum Al-
þýðuflokks; hafa haft forustu um að endurvekja sértæk-
ar aðgerðir hins opinbera að hætti Steingríms Hermanns-
sonar; hafa hafnað skrefum í átt th markaðsbúskapar.
Sem dæmi um þessa stöðu má nefna fjármálastjóm,
sem ekki hefur tekizt að laga útgjöld ríkisins að minnkuð-
um tekjum vegna samdráttar í atvinnuhfmu, þannig að
sett var íslandsmet í haharekstri ríkissjóðs í fyrra og að
reiknað er með nýju íslandsmeti á þessu ári.
í stórum dráttum hefur Sjálfstæðisflokkurinn á þessu
kjörtímabih hvergi reynt að rétta hlut neytenda og skatt-
greiðenda gegn þrýstihópum sérhagsmuna og hvergi
reynt að laga hlut sérhagsmuna sjávarútvegs gagnvart
yfirþyrmandi dýrum sérhagsmunum landbúnaðar.
Það verður gaman að sjá, hvemig flokkurinn hagar
kosningabaráttu að ári, með þá staðreynd kjörtímabhsins
á bakinu, að hann er tvíburabróðir Framsóknarflokksins.
Jónas Kristjánsson
ÞRIÐJUDAGUR 8. MARS 1994
í raun eru þeir skipverjar þótt þeir séu stundum uppnefndir „áhafnarmeölimir“ sem er afar hrá þýðing úr
erlendu máii.
Af ólituðum
áhafnarmeðlimum
Fyrir nokkru var vikið að fram-
tíð íslenskrar tungu í umræðuþætti
í sjónvarpi. Þátttakendur voru
sammála um að hún væri undir
okkur sjálfum komin. Einn þeirra
beit þó hausinn af skömminni þeg-
ar vikið var að næsta máli og sagð-
ist vilja „kommentera" á þetta eða
hitt án þess að biðja um leyfi eins
og virðist tíðkast þegar viðmælend-
ur vilja leggja orð í belg á útlensku.
Sú spurning gerist því áleitin hvers
konar íslenska verði töluð í fram-
tíðinni.
Stimpill hinna innvígðu
Haldið hefir verið fram í sam-
bandi við menntakerfið að eftir því
sem magnið aukist hraki gæðun-
um. Það sama virðist gilda um hið
talaða og ritaða mál. Þegar ljós-
vakamiðlum fjölgar og aukning
verður á prentuðu máh versnar
málfarið.
Á hátíðis- og tylhdögum er menn-
ingarverðmætum hampað, þó
einkum hinum andlegu, en um leið
gleymist að ekki er síður ástæða til
að leggja rækt viö hin andlegu
verðmæti en hin efnislegu. Tungu-
mál er þar ekki undanskilið. Því
miður viröist oft ríkja agaleysi í
meðferð máls sem kemur fram á
ýmsan hátt.
Lenska er meðal ýmissa hópa að
sletta útlensku þótt íslenska spanni
aht sviö umræðuefnisins. Lætur
nærri að það sé stimphl hinna inn-
vígðu að flíka erlendum orðum.
Þannig myndast hálfgildings sér-
mál illskiljanlegt öðrum.
í flugi er rætt um „kóara“ og
„krúböss" en fuhlangt er gengið
gagnvart almenningi sem þekkir til
sighnga og flóabáta að bjóða upp á
„krjús" og „votertaxa“ í íslenskum
ferðabæklingum. Hagfræðingar
tala um „böddsjitt deffisjitt" í stað
fjárlagahalla og óþarfi ætti að vera
að minnast á málfar þeirra sem
starfa á vettvangi léttrar tónlistar
þar sem aht snýst um bönd, „festi-
KjaHarinn
Kristjón Kolbeins
viðskiptafræðingur
völ“, „sánd“ og að spila „læv“.
Ambögur í málfari hafa greini-
lega aukist eftir að hætt var að lesa
prófarkir og ljósvakaefni er hutt
beint þannig að ekki gefst færi á
leiðréttingum. Vélræn próförk er
enn ekki það fullkomin að hún
finni hvort orð eru í réttum föllum
eöur ei.
Óíslenskt samhengi
Oft sjást lélegar þýðingar þar sem
öll orðin eru í reynd íslensk en í
óíslensku samhengi eins og t.d.
heiti þessarar greinar. í staö litaðra
hefir verið talað um hörundsdökka
menn. Heitin blámenn, blökku-
menn, negrar og svertingjar á þeim
sem eru af afrískum uppruna eru
talin bera keim af fordómum og því
illa séð. „Þeldökkur" er ónothæft
þar eð það höfðar til ullar og á ekki
frekar við hörundslit en andhverf-
an sem gæti þá verið „togljós".
Eitt það ljótasta orð sem sést á
prenti eða heyrist á öldum ljósvak-
ans er orðið „áhafnarmeðlimur"
sem virðist betur þekkt meðal
margs fjölmiðlafólks en hið ágæta
orð skipverji enda er hér um hráa
erlenda þýðingu að ræða.
Hinir óhamingjusömu reyna að
stytta sér aldur, fyrirfara sér eða
svipta sig lífi en þeir gera ekki til-
raunir th að fremja sjálfsvíg eins
og sjá mátti nýverið í blaðagrein.
Ef rétt er munað þá gerði Halldór
Lcixness þessu skrípi skil í einni
ritgerða sinna.
Fílasögur og fjögur föll
Fáar sögur fara af því að fílar
hafi orpið eggjum en ungar eru
fyrst og fremst afkvæmi fugla. Því
er skondið að sjá minnst á „fíls-
unga“. Þótt fhar séu hófdýr hefir
myndast sú hefð að tala um fhs-
tarfa, -kýr og -kálfa.
Önnur dæmi um klúðurslegar
þýðingar eru „kvenkynsfóstur" og
„elgsvarir" í stað meyfóstra og
elgsgrana. í íslensku eru mörg orð
þar sem eitt er notað um skepnur
en annað um menn. Þegar þessari
reglu er víxlaö verður máliö af-
káralegt.
Kristjón Kolbeins
„vLenska er meðal ýmissa hópa að sletta
utlensku þótt íslenska spanni allt svið
umræðuefnisins. Lætur nærri að það
sé stimpill hinna innvígðu að flíka er-
lendum orðum.“
Skoðanir aimarra
Seðlabankinn eða stjórnmálin?
„Ja, tveir ráðherrar hafa lýst því yfir við mig að
þeir styðji mig í þessa stöðu og ég trúi því að þeir
geri það af hehum hug. Ef í ljós kemur að þeir ráða
ekki við þaö, þá leiöir það af sjálfu sér að ég fer ekki
í Seðlabankann... Ég myndi þá ganga fram af end-
urnýjuðu afh í stjórnmálunum til að gera hlut Fram-
sóknarflokksins sem mestan í næstu kosningum,
hvenær sem þær nú verða.“
Steingrímur Hermannsson, form. Framsóknarflokks-
ins, i Tímaviðtali 5. mars.
Verndun og ofverndun þorsksins
„Nú er svo komið að við höfum ekki aðeins vernd-
að þorskinn, heldur „ofverndað" svo að hann er stór-
lega farinn að láta á sjá. Og steininn tekur úr þegar
þingmenn, sumir hveijir úr sjávarplássunum fyrir
vestan, vhja ganga enn lengra í að „vernda“ þorsk-
inn og auka aflann, þrátt fyrir varnarorð okkar fær-
ustu sérfræðinga... Einhvern veginn minnir áróður
þessara þingmanna mig á það þegar Sovétmenn réð-
ust inn í Tékkóslóvakíu til að „vemda“ landið. “
Halldór Reynisson í Lesbók Mbl. 5. mars.
Samkeppnisreglur EES
„Öll fyrirtæki og samtök fyrirtækja á Evrópska
efnahagssvæðinu eru bundin af og verða að taka th-
lit th þeirra samkeppnisreglna sem EES-samningur-
inn hefur að geyma... Þess eru dæmi að íslenskum
fyrirtækjum hafi verið meinað að eiga viðskipti við
aðila þar sem verð og önnur kjör eru hagstæð og
vísað th þess að einn tiltekinn aðhi annist íslenska
markaöinn. Framferði af þessu tagi er almennt séð
óheimilt."
Árni Vilhjálmsson, lögfr. hjá EFTA, í 1. tbl. Evrópu-
frétta.