Alþýðublaðið - 06.10.1967, Síða 5

ÞAÐ varð mikið háreisti í
dönslcum stjórnmálum um síð-
ustu helgi, er Jens Otto Krag
forsætisráðherra rak einn af
ráðherrum sínum, Thyge Dahl-
g&rd, sem fór með viðskipta-
og markaðsmál. Orsök þess,
að Krag beitti þvílíkri hörku
við góðan vin sinn og góðan
ráðherra, var, að Dahlgárd
hafði á umræðufundi stúdenta
látið í ljósi efasemdir um
stefnu Dana gagnvart núver-
andi stjórnvöldum í Grikk-
landi.
Þegar fréttir bárust af um-
mælum Dahlgárds við stúd-
enta, hófst mótmælaalda inn-
an raða danska Sósíaldemó-
krataflokksins, aðallega meðal
yngri og róttækari manna. —
Krag var staddur í Ameríku,
en kom heim rétt fyrir helgi.
Hóf hann þegar viðræður um
málið og var yfirleitt talið, að
það mundi verða leyst með
því, að Dahlgárd tæki aftur
ummæli sín eða fengi væga
áminningu. En það fór á aðra
lund. Fregnin um brottvikn-
ingu ráðherrans kom eins og
þruma úr heiðskíru lofti yfir
dönsku þjóðina og menn
spurðu: Hvað í óskönunum
hefur gerzt?
Von var, að spurt væri. Mál-
ið er miklu flóknara en í
fyrstu kann að virðast, enda
brást Dahlgárd iiia við, taldi
málfrelsi embættismanna stór-
lega skert í Danmörku og
kenndi um pólitískum skolla-
leik. Ilann lofaði yfirlýsingu,
sem síðar var birt. Fyrirsögn
eins blaðsins var þessi: Dahl-
gárd sakar Per Hækkerup um
pólitískt launmorð!
Danska stjórnin hefur und-
anfarin ár tekið róttæka stefnu
í ýmsum utanríkismálum, með
frelsishreyfingum blökku-
manna í Afríku, gegn apart-
heid, gegn grísku herforingja-
stjórninni. Hafa Danir oft tek-
ið forustu í þessum málum á
alþjóða vettvangi, ekki sízt í
Grikklandsmálinu.
Thyge Dahlgárd var til
skamms tíma einn af dugleg-
ustu mönnum dönsku utanríkis-
iþjónustunnar og síðast am-
gott dæmi um þetta. Svo og
liinn nýi utanríkisráðherra,
Hans Tabor, sem áður var
sendiherra hjá Sameinuðu
þjóðunum. Augljóst er, að þing-
menn danska Sósíaldemókrata-
flokksins eru ekki hrifnir af
þessu og vilja, að ráðherraefni
séu sótt í þeirra raðir, eins og
venja er. Þeim hefur því
mörgum verið jafn ósárt um
fall Dahlgárds og Hækkerup.
Þess vegna hrópaði Dahlgárd:
Póiitískt morð !
Að sjálfsögðu má deila um
skoðanir þær, sem Dahlgárd
setti fram á stúdentafundinum.
Enginn mun neita því, að hann
hafi nokkuð til síns máls. Hins
vegar var aðalatriði málsins
samstaða ríkisstjórnar. Ef
stefna einnar stjórnar á að
bera tilætlaðan árangur, verða
að minnsta kosti ráðherrarnir
að standa saman um hana, en
efna ekki til efasemda. Þetta
virðist embættismaðurinn
Dahlgárd ekki hafa skilið til
fulls, enda þótt hann hefði um
eins árs skeið gengið um sali
stjórnmálanna sem ráðherra.
Umræðufundur ráðherrans
og stúdentanna hefur haft
sögulegar afleiðingar. Krag er
sem forsætisráðherra sterkari
eftir en áður — fyrir að víkja
ráðherra úr embætti með
harðVi hendi, þerjjar stjórje-
málalegar aðstæður kröfðust
þess. Hækkerup, sem nú er
formaður þingfiokks sósíal-
demókrata, hefur séð á bak
andstæðing í ráðherrastóh Fyr-
irhuguð skipting utanríkisráðu-
neytisins milli Tabors og Dahl-
gárds er úr sögunni og Tabor
verður einn herra á þeirri
skútu. Nýir menn hafa sezt í
ráðherrastóla, aðrir fengið
breytt verkefni.
Það vekur athygli íslend-
inga, sem á þessa atburði
horfa, hversu völd forsætis-
ráðherra eru mikil í Danmörku
og virðast jafnvel svipuð og í
Englandi. Hann rekur einn
ráðherra, skipar annan og
breytir verkefniim margra án
þess að haldinn sé formlegur
Myndin var tekin er Krag forsætisráðlierra (í miði j) koma af konungsfundi og hafði fengið staðfesta skip _m tveggja nýrra ráðherra. Frá vinstri: Tyge Dahlgárd
fyrrv. viðskiptamálaráðherra, Hans Tabor hinn nýi utanríkisráðherra, Krag forsætisráðherra, Ove Ilansen h.nn nýi viðskiptamálaráðherra og Hans Sölvhöj fyrrv.
aðstoðarutanríkisráðherra.
bassador í Briissel, þar sem
er þungamiðja markaðsmál-
anna. Fyrir ári síðan gerði
Krag hann að viðskipta- og
markaðsmálaráðherra og tók
þarmeð markaðsmálin af Per
Hækkerup, sem þá var utan-
ríkisráðherra við mikinn orðs-
tír.
Á hinum sögulega stúdenta-
fundi, þar sem Dahlg&rd seg-
ist aðeins hafa viljað vekja um-
ræður, benti hann á, að Dan-
mörk væri smáríki, sem gæti
aldrei haft veruleg áhrif í
valdapólitik heimsmálanna. Það
ætti því ekki að reka hug-
sjónastefnu í utanríkismálum,
heldur hugsa um raunhæfa við-
skiptahagsmuni. Sagði hann og
síðar, að stefnan í Grikklands-
málinu mótaðist af kröfum van-
þroskaðra unglinga og öfga-
manna, og hefði valdið dönsk-
um viðskiptum milljónatjóni.
Þcgar nú deilur upphófust
út af ummælum Dahlgárds,
varð brátt Ijóst, að slíkar skoð-
anir áhrifamikils ráðherra
gætu vakið efasemdir um ein-
lægni eða styrk danskrar ut-
anríkisstefnu. Þetta taldi Krag
ekki viðunandi, og þessar efa-
semdir fjarlægði hann með því
að víkja Dahlgárd úr emb-
ætti.
Formleg ástæða þess, að Krag
greip til svo grimmilegra að-
gerða, var hins vegar ótti hans
við vantraust á Dahlg&rd, ef
hann sæti áfram. Talið var
víst, að slíkt vantraust mundi
koma fram og nokkurn veginn
víst, að ýmsir stuðningsmenn
rik'sstjórnarinnar mundu ekki
verja Dahlgárd falli, gæti svo
farið, að slíkt áfall felldi alla
stjórnina. Þess vegna sagði
Krag við Dahlgárd: Það er
betra að þú fallir einn, en að
stjórnin falli öll.
Ákæra hins vonsvikna Dahl-
gárds á hendur Per Hækker-
up byggist hins vegar á því,
sem var á almanna vitorði, að
Hækkerup var ekki hrifinn af
því að láta taka af sér mála-
flokka þá, er Dahlgárd fékk,
er hann varð ráðherra, og sam-
búð þeirra hefur alltaf verið
léleg.
Þá hefur. Krag forsætisráð-
herra sýnt mikla tilhneigingu
til að gera embættismenn, að-
allega úr utanríkisþjónustunni,
að ráðherrum. Dahlgárd var
Þessar myndir voru teknar 1.
okt. þegar þeir ræddust við
Krag forsætisráðherra og Dahl-
gárd og Dahlgárd var látinn
vita að hann yrði að víkja.
DAHLGÁRD.
fundur í stjórn eða þingflokki -
Sósíáldemókrata. Tveimur dög-
um síðar flytur hann stefnu-
ræðu á þingi, talar í þrjá stund-
arfjórðunga og nefnir þessar
breytingar á ráðuneyti ekki á
nafn, og á þó að heita, að þar
í landi ríki pingbundin
konungsstjórn.
En sinn er siður í landi
hverju. Þetta gæti ekki gerzt
hér á íslandi — en það þýðir
auðvitað ekki, að þetta geti
ekki verið bezt skipan mála hjá
Dönum og öðrum þjóðum. Að
minnsta kosti kvörtuðu dönsku
blöðin ekki um þetta, og eru
þau þó ekki þekkt að vægð við
stjórnendur landsins eða skort
á árvekni.
Oft veltir lítil þúfa rniklu
hlassi. Mikið hlýtur sá ágæti
maður Dahlgárd að sjá eftir
því, að hann skyldi slysast á
þennan stúdentafund! — B. Gr.
6. október 1967 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5