Alþýðublaðið - 16.05.1968, Blaðsíða 2

( Rltstjórar. Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og BenediKt Gröndal. Símar: 14900
!■ Í49“3: 7, Auglýsingasími: 14906- — Aðsetur: Alþýöuhúsið við Hverfisgötu,
; Reykjavik. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Askriftargjald kr.
» 120*00' *“ * lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið hf.
BANKAR, SEM AUGLÝSA
Álþýðublaðið hefur í ivetur birt
brefaskipti tveggja rithöfunda ís-
ienzkra, og er annar þeirra í
JRéykjavík en hinn í Gautaborg.
Héfur margt fróðlegt komið fram
í þeim skrifum og lesendur haft
gahian af.
í Gautaborgarbréfi, sem birt
var í blaðinu í gær, segir svo frá,
að auðvelt sé að fá lán í bönkum í
Svíþjóð. Auglýsi bankarnir þar
oft í blöðum til að spyrja fólk,
hvort það vilji nú ekki koma og
fá lánað fé. Segist bréfritari vilja
skjóta þessum fréttum að íslenzk
um bönkum.
Stjórnarandstæðingar skrifa
mikið um skort á lánsfé, sem hef
ur verið með mesta móti. Hælast
þeir yfir biðröðum fólks, sem leit
ar á fund bankastjóra, rétt eins
Og þær séu nýjung. Og kæmust
framsóknarmenn tiltvalda, mundu
það verða hrein svik á margyfir-
lýstri stefnu þeirra, ef ekki væru
stóraukin útlán til allra 'aðila í
landi'nu, einstaklinga jafnt sem
fyrirtækja.
Hitt er önnur saga, hvar Fram
sókn ætlar að fá fé til að lána.
Oft hefur verið upplýst, að ekk-
ert fé liggi ónotað í Seðlabankan
um, heldur sé 'allt í umferð, sem
þar hefur komið intn. Eru þá
varla önnur úrræði en að prenta
nýja seðla, og er líklegt, að Fram
sókn kæmist ekki af með minna
en nokkur þúsund milljónir.
Allir, sem eitthvað hafa hugs-
að um efnahagsmál, gera sér
grein fyrir þeirri staðreynd, að
peningar eru ekki sjálfir nein
verðmæti, heldur eru þeir tákn
fyrir afrakstur vinnu þjóðarinn-
ar gefnir út til að auðvelda við-
skipti. Þess vegna þýðir ekki að
prenta meira og meira af seðlum
verðgildi þeirra jafnóðum, svo
farmarlega sem framleiðsla þjóð
arinnar ekki eykst að sama skapi.
Ástæðan fyrir lánavandræðun-
um um þessar mundir er fyrst og
fremst sú, að minni peningar hafa
komið inn í kassann okkar fyrir
Útflutningítafulrðir l 2-t tæþlega 2.
000 milljónum minna í fyrra en
árið á undan. Þetta fé vantar í
veltuna og segir það til sín um
gervallt • viðskiptalíf þjóðarinn-
ar. Hins vegar hafa óskir manna
um lán frekar aukizt en minnkað,
af því að margir þurfa að fleyta
sér yfir tekjutap. Þannig leiðir
eitt af öðru.
Svíar eru rík þjóð. Það kemur
fram á þann hátt, að þeir hafa
safnað gífurlegu sparifé, ágóða
fyrirtækja og tekjuafgangi hjá
hinu opinbera. Þeir eiga fé til
þeirra framkvæmda og þess
reksturs, sem þeir vilja standa í.
fslendingar hafa verið tekju-
háir en eru mun fátækari þjóð en
Svíar. Þeir eiga ekki nægilegt
sparifé, ágóða eða tekjuafgang til
að standa straum af öllum þeim
framkvæmdum, sem bíða í hálf-
numdu landi. Þess (vegna skortir
hér lánsfé og mun skorta lengi
enn, hverjir sem stjórna og
hversu vel sem stjórnað er.
og setja í umferð. Þá minnkar
Landspróf í lesinni íslenzku 1968
1. a) Finnið fallvalda undir-
strikuðu orðanna í þess-
um málsgreinum: Nú
gengur jarlinn til hests
Þiðriks og tekur af það
klæði, er yfir var lagt
bans söðul. Þiðrekur
konungur biður hann
hafa fyrir mikla þökk.
b) Búið til tvær setningar,
þar sem orðið hátt kem-
ur fyrir. í fyrri setning-
unni skal það vera lýs-
ingarorð, í hinni síðari
atviksorð. Færið rök fyr
ir úrlausn ykkar.
c) Greinið tölu þessara
nafnorða: fólk, skæri.
2. a) 1) Búið til tvær setning
ar. í fyrri setning-
unni skal umsögnin
vera áhrifssögn, en
áhrifsslaus og ósjálf-
stæð í hinni síðari.
2) Hvaða setningarhtuti
fylgir hvorri tegund
umsagnar?
b) Greinið hætti undir-
strikuðu sagnanna í eft-
irfarandi málsgrein:
Koinið hingað inn, áður
en þeir eru farnir út.
c) Beygið þessar sagnir í
kennimyndum: dýfa,
geisa.
3. a) Beygið sögnina að grafa
x kennimyndum og sýn-
ið, hvernig orðin gröf,
græfur og greftra eru
skyld einstökum kenni-
myndum hennar. Nefn-
ið nöfn hljóðbreyting-
anna.
b) Greinið frá skyldleika
stofnsérhljóðanna í orð-
unum stingur — stunga.
c) Finnið' stofn orðanna
Baldur, örmagna.
4. a) Greinið í setningar-
hluta: Fagur þykir mér
fótur þinn.
b) (Bækur Björns Guð-
finnssonar og Halldórs
Halldórssonar).
Greinið í setningar-
hluta: Öllu að trúa ekld <
er gott.
(Bók Haralds Malthías-
sonar).
Snúið eftirfarandi máls-
grein í tvær málsgrein-
ar með skýringartengsl-
um: Vegna þess að ég
vildi ekki sofa yfir mig,
lét ég klukkuna hringja.
5; a) Skrifið upp eftirfar-
andi málSgrein, afrnark-
ið setningarnar með lóð-
réttum strikum og seg-
ið hvort þær eru aðal-
setningar eða aukasetn-
ingar:
Síðan fórum við upp
með ánni til þess að
skoða fossinn og héldnm
hópinn svo að enginn
yrði viðskila vegna þok-
unnar sem grúfði yfir
jörðinni eins og vot
slæða.
b) Skýrið eftirfarandi
orðasambönd: Að le£gja
fé til höfuðs einhverjum.
Djákninn á Myrká ætl-
aði, að áin mundi enn
liggja sem fyrr. Stjörnu
skininn s t r i t a r. (Alþing
hið nýja).
6. a) 1) Fyrir Limfirði liggja
langskip fagurlega
búin.
2) Þín oft ættin þelta
mátti sanna,
þraut og yndi lífs á
víxl að kanna.
Eru ofangreind vísubrot
rétt eða rangt stuðluð?
Færið rök fyrir svörun-
um.
b) Hvert er einkenni hring
hendu?
gref ég á minn von-
arskjöld
rúnir þær, sem ráð-
ast hinum megin.
Lýsið meginhugsun
Bólu-Hjálmars í þessúm
ljóðlínum (þarf ekki að
skýra einstök orð).
b) Hvaða þált eiga breyt-
ingar á umhverfi Fljóts-
hlíðar í yrkisefni Jónas-
ar í kvæðinu Gunnars-
hólma?
8. Matthías Jochumsson
segir:
Eitt er landið, ein
vor þjóð,
auðnan sama beggja.
Síðar í sama kvæði á-
varpar hann ísland þess
um orðum:
Þú ert allt, sem eig-
um vér,
ábyrgð vorri falið.
Gerið í einu lagi grein
fyrir þeirri hugsun, sem
felst í báðum þessum
visubrotum. Lýsið henni
með eigin orðum.
9. a) Hvað varanleg áhrif
Frh. á bls. 9.
VIÐ
M0T—
MJELUB
ElirheimiBiBH @g
ungmenrlafélögin
DALAMENN hafa nýlega lok-
ið við byggingu elliheimilís að
Fellsenda í Miðdölum. Þetta er
gott framtak af fámennasta
sýslufélagi landsins og mætti
verða öðrum til fyrirmyndar.
Þörfin fyrir elliheimili úti um
land er mikil og krefst skjótrar
úrlausnar. Til skamms tíma hef-
ur lítill skilningur verið fyrir
hendi í þessum málum, fólk
virðist ekki hafa gert sér grein
fyrir nauðsyn elliheimilia í dreif-
býlinu, eldast menn þó ekki síð-
ur þar en annars staðar. Afleið-
ingin hefur orðið sú, að fólk hef-
ur flutzt á mölina, þegar það
gat ekki lengur haldið í horf-
inu með búskapinn íyrir aldurs
sakir, það hefur ekki átt 1 önn-
ur hús að venda, hefðu þó ef-
laust sumir fremur kosið að
dvelja áfram í heimabyggð
sinni, ef kostur hefði verið, t. d.
á elliheimili.
★
Ýmislegt bendir til, að skiln-
ingur á þessum málum fari vax-
andf og innan skamms rísi upp
myndarleg heimili fyrir aldrað
fólk víðs vegar um landið, ekki
aðeins í kaupstöðum, heldur
einnig fyrir fólkið í dreifbýlinu
úti um sveitir Iandsins. Kann þá
að verða nauðsynlegt að finna
þessari starfrækslu öruggarí
fjárhagsgrundvöll en nú er fyrir
hendi og setja elliheimilum ein-
hverja skipulagsumgjörð af opin-
berri hálfu.
Margt kemur til álita og athug-
unar, þegar byggja skal elliheim-
ili í sveitum. En eitt hið þýð-
ingarmesta er staðarvalið. Taka
þarf m. a. tillit til samgangna,
starfsskilyrða við hæfi aldraðs
fólks, sem er að einhverju leyti
vinnufært, aðstöðu til likamlegr-
ar og andlegrar heilsuræktar,
svo sem sunds, félagsstarfs og
menningarlegs samneytis við
annað fólk, sem öllum er þörf
á, gömlum sem ungum.
★
Ég er ekki viss um, að Dala-
menn hafi tekið nægil. 'tillit til
allra þessara atriða við stofnun
elliheimilisins að Fellsenda, —
enda var jörðin gefin í þessu
augnamiði og hefur það eflaust
ráðið mestu um staðarvalið.
Fljótt á litið sýnist mér, að Laug-
ar í Hvammssveit hefðu upþfyllt
betur þau skilyrði, sem gera
verður til staðar fyrir dvalar-
heimili aldraðra og kannski vcr-
ið ákjósanlegasti staðurinn í hér-
aðinu fyrir slíka stofnun. Þar er
t. d. ágætis sundlaug og Laugar
Frh. á bls. 14. j
|g 16. maí 1968 - AIÞÝÐUBLAÐIÖ