Alþýðublaðið - 24.12.1968, Blaðsíða 3

24. desember 1968 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 3
Tveir menn, sem Ulbricht læfur ofsækja, en
Æskulýður Austur-Þýzkalands hefur staðið að ýms
um mótmælaaðgerðum, eins og æskulýður ánnarra
landa. En valdhafarnir þar í landi segja, að ungling
arnir séu ekki að mótmæla af eigin hvöt, heldur séu
þeir æstir upp af óhlutvöldum mönnum. Og síðustu
vikurnar og mánuði hafa tveir menn einkum verið
stimplaðir sem afvegaleiðarar æskimnar og fjand-
menn kommúnistaríkis Ulbrichts. Annar þessara
tveggja manna er prófessor Robert Havemann.
fremsti raunvísindaanaður Austur-Þýzkalands,
kjarnorkueðlisfræðingur og heimspekingur með
frjálslyndar skoðanir. Hinn er ádeiluskáld, lagasmið
ur og söngvari, Wolf Biermann.
Valdhafarnir halda því fram
að þessir tveir menn beri eink-
um ábyrgð á mótþróa æsku-
lýðsins í landinu. Nýlega voru
sjö ungmenni dæmd til fangels-
isvistar við leynileg réttarhöld
Í Austur-Þýzkalandi, og við rétt-
arhöldin voru þeir Havemann
og Biermann úthrópaðir sem ill-
virkjar, sem ynnu kerfisbundið
að því að spilla æskulýð lands-
ins.
Meðal þeirra ungmenna, sem
þarna voru dæmd, eru tveir syn-
ir prófessors Havemanns. Sá
yngri, Florian, sem er aðeins
16 ára gamall, var dæmdur í
14 mánaða fangelsi fyrir að hafa
fjölritað allmörg af ljóðum Bier-
manns og dreift þeim á götun-
um í ágúst í sumar. Bróðir hans,
Frank, sem er 19 ára hlaut sama
dóm fyrir að skrifa nafn Dubc-
ecks á húsveggi.
I ■ !'
HAVEMANN.
r
Robert Havemann, faðir drengj
anna, fæddist 11. marz 1910 í
Miinchen. Hann stundaði nám í
efnafræði í Berlín og Munchen
á árunum 1929 — 33 og lauk
doktorsprófi fyrir verkefni, sem
hann vann að við Efnafræði-
stofnun Vilhjálms keisara í Berl-
ín. Þegar nazistar komust til
valda 1933 létu þeir hann hætta
störfum við stofnunina, en síð-
ar hlaut hann aðstoðarmanns-
stöðu við Berlínarháskóla. Allt
frá 1933 var Havemann félagí í
andspyrnuhreyfingunni „Neu Be-
ginnen”, og á' styrjaldarárun-
um var hann þátttakandi í and-
spyrnuhópnum „Europaische Un.
ion”. Hann var tekinn höndum
1943 og dæmdur til dauða, en
vegna þess að hann starfaði að
þýðingarmiklum rannsóknarstörf
um í fangelsinu, var framkvæmd
dómsíns frestað, og hann var
enn á lífi í stríðslok 1945.
Eftir styrjöldina varð Have-
mann forstöðumaður sinnar
gömlu stofnunar, Stofnunar Vil
hjálms keisara á Dahlem i Berl-
ín, en 1950 varð hann að láta þar
aftur af störfum, að þessu sinni
fyrir grein er hann rjtaði um
vetnissprengju Bandaríkja-
manna.
Havemann gekk í þýzka komm
únistaflokkinn 1932, og 1960 var
hann kjörinn þingmaður í Aust-
ur-Þýzkalandi og því starff
gegndi hann til 1963. En hann
liefur alltaf þótt fara sínu fram
og verið sjálfstæður í skoðunum,
og þess vegna hefur pólitískur
frami hans ekki orðið mikill. Á
Iiinn bóginn nýtur hann mikils
álits sem vísindamaður í öðrum
Austur-Evrópulöndum, og meðal
persónulegra vina hans er Keld-
ish, forseti Vísindaakademíu Sov
étríkjanna. Austur-Þjóðverjar
hafa lieldur ekki gtetað með
öllu sniðgengið hann sem vísinda
mann; 1959 var hann sæmdur
heiðursmerki og gerður að fél-
aga í Vísindaakademíu landsins
og forstöðumaður eðlis- og efna-
fræðistofnunarinnar í Austur-
Berlín.
En þrátt fyrir þennan heið-
ur hélt Havemann áfram að
syndga, og veturinn 1963 - 4 hélt
hann fyrirlestraflokk, þar sem
hann fjallaði um það, hvort
heimspekin hefði orðið raunvís-
indamönnum til stuðnings. Þá
fannst flokksforingjunum of
langt gengið. Þeirra sjónar-
mið var það að hin svokall-
aða „díalektiska efnishyggja”
innihéldi allar vísindalegar nið-
urstöður, og rannsóknarniður--
stöður í einstökum greinum yrðu
að vera í samræmi við kommún-
istíska heimspeki .til þess að
vera teknar gildar. Havemann
sagði að þetta hefði verið drag-
bítur á vísindin og vísindamenn-
irnir fyrjr bragðið ekki notið
rannsóknafrelsis.
Afleiðingin af þessu fyrirlestra
haldi varð sú, að Havemann
var sviptur rétti til að flytja
fyrirlestra við háskólann og rit
hans um vísindaleg og heim-
spekileg efni fengust ekkí birt.
Havemann sendi fyrirlestra sína
þá til Vestur-Þýzkalands, þar
sem þeir voru prentaðir. Þessir
fyrirlestrar fengu góðar undir.
tektir sovézkra vísindamanna og
aðalmálgagn ítalska kommún-
istaflokksins h'kti Havemann við
Galileo Galilei.
Með þessu þótti mælirinn vera
fullur. 1964 var Havemann rék-
inn úr „Austur - þýzka einingar-
flokknum” sem svo heitir; hairn
var einnig sviptur stöðu sinni
við Humboldt-háskóla, og eftir
að hann hafði átt viðtal við
vestur-þýzkt vikublað var hann
einnig sviptur rannsóknarstöðu
sinni við akademíuna í Alders-
hof.
Rússar hafa lengi verið ó-
ánægðir með það, hvemig austur.
þýzk stjórnarvöld haf.a farið með
Havemann, og honum hafa boð-
izt störf í öðrum austantjalds-
löndum. En nú fær Kavemann
ekki lengur leyfi til að ferðast
úr landi og gæti því ekki farið
til Moskvu, þótt hann vildi. Síð-
asta trúnaðarstarfinu í vísinda-
h.eiminum var hann sviptur í
vor, en þá var hann rekinn úr
austur-þýzku vísindaakademí-
unni. Sá brottrekstur stafaði af
því að liann hafði fagnað umbóta
tilraunum Dubceks og fylgis-
manna hans í Tékkóslóvakíu og
sagði að þær væru „heimssögu
Ifegur viðburður, sem getur haft
ófyrirsjáanlegar afleiðingar,
verði aðeins hægt að koma í veg
fyrir árásir stalínista úr öðrum
löndum”. Sú árás varð að veru-
leika, og 21. ágúst iýsti Have-
mann því yfir, að innrásin í
Tékkóslóvakíu væri „stórkostleg
pólitísk mistök” og hann spáði
því að Rússar neyddust til að
viðurkenna það fyrr eða siðar.
Það hcfur aldrei hvarflað að
Havemann að flytja til Vestur
Þýzkalands, jafnvel þótt hann
sé fæddur þar. Og nú getur hann
ekkert annað gert en beðið og
séð hverju fram vindur. Hann
fær smávægileg eftirlaun, bætur
vegna þess sem hann mátti þola
HAVEMANN.
í fangabúðum nazista á stríðs
árunum.
BIERMANN.
„Þeir sem fyrrum stóðu óskelfd
ir frammi fyrjr vélbyssukjöftum
óttast nú gítar minn”, segir í
einni af vísum Wolfs Biermanns,
en hann var við réttarhöldin
yfjr unglingunum sjö nefndur
ásamt Havemann sem helzti
skaðvaldur æskunnar. Biermann
er nú 32 ára gamall og af komm
únistum kominn. Hann fæddist
í Hamborg, faðir hans var flokks
bundinn kommúnisti, tók þátt í
andspyrnuhre.vfingunni gegn Hitl
er og var tekinn af líf; 1943.
17 ára gamall flutti Biermann
frá heimaborg sinni, Hamborg,
til Austur.Berlínar, en hann
trúði því að í Austur-Þýzka-
landi væri betra og réttlátara
þjóðfélag að fæðast en vestra.
Hann lauk stúdentsprófi í Aust
ur-Berlín, las þar síðan heim-
speki og stærðfræði og starfaði
um skeið við Brechtleikhúsið.
Og síðan fór hann að yrkja, og
þá gagnaði honum ekkert að
hann var af kommúnistum kom-
inn og sjálfur sannfærður komm
únisti.
Biermann varð fljótt vinsæll
vísnasöngvari ,og áður en Berlín-
armúrinn var reistur söng liann
jafnt í báðum borgarhlutum. Vin
sældir sínar hlaut Biermann
kannski fyrst og fremst hjá æsk
unni; hann orti alþýðlega og um
einfalda hluti, sem öllum lá nærri
hjarta; hann átti orð til að lýsa
því, sem allir hugsuðu, og hann
lét í ljós éfasemdir um stárfs-
aðferðir komúnistaleiðtoganna,
BIERMANN.
án þess þó að hafna kommúnism
anum sem slíkum.
Meðal annars ferðaðist Bier-
mann til fæðingarborgar sinnar,
Hamborgar, og sú ferð varð hon
um að yrkisefni. í kvæði sení
hann ort.i um ferðina fjállar
háhn um tilfinningar sínar að
svífa í þægilegu sæti í flugvél
hátt uppi yfir gaddavírnum og
blóðhundunum og hugsa til fél-
aga sinna sem voru skotnir til
bana, af því að þeir ætluðú að
fara sömu leið fótgangandi. Þetta
kvæði fékkst aldrei prentkð í
Austur-Þýzkalandi, en því var
samt sem áður dreift. Og ef til
vill var það einmitt fyrir að
dreifa þessu kvæði, sem Flörian.
litli Havemann var dæmdhr í
14 mánaða fangelsi. Bierrhann
getur heldur ekki látið gefa
kvæði sín út á löglegan hátt í
öðrum lönditm, því að austur-
þýzk lög fyrirskipa að liöfuhdar
þurfi leyfi yfirvaldanna til þess
að fá verk sín útgefin anhars
staðar. Engu að síður hafa bóka
forlög í Mílanó og. New York
gefið út verk hans í þýðingu.
1965 var Biermann bannáð að
syngja vísur sínar opinberlega,
og í Austur-Berlín var hafin
skipuleg áróðursherferð gegn
honum, en það varð til þess að
auka vinsældir lians enn, og nii
varð hann frægur um alla álf-
una. Hljómplötur, sem hann
hafði sungið inn á, fenguSt að
vísu ekki fluttar úr landi, en
nokkrum var smyglað til Véstur-
Þýzkalands og þar voru kvæðin
Framháld á 5. síðu.