Alþýðublaðið - 17.01.1969, Blaðsíða 7

17. janúar 1969 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
T íðindi i vændum
Konstantín Pástovskí:
MANNSÆVI
Jicrnska og skólaár
Halltlór Stefánsson íslenzkaði
Revkjavík, Heimskringla 1968.
287 bls.
MF.Ð þessari bók er Heims-
kringla að hcfja nýtt stórvirki í
þýðingum: ævisaga Konstantins
Pástovskís er fimni bintla verk, seg-
ir sögu sem hefst fyrir aldamót og
nær minnsta kosti fram yfir bylt-
ingu og fram á millistríðsár. Um
Pástovskí, sem fæddur var 1893,
má lesa í handbókum að hann hafi
verið í hópi helztu og mest metnu
rithöfunda í Scn’étríkjunum af sinni
kynslóð og hafizt til virðingar eftir
seinni heimsstvrjöld, einkum og
sér í lagi fvrir ævisögu sína sein
þessi bók er upphaf að, en hún
kom fyrst út árið 1947. Þar fyrir
utan og áður nnin Pástovskí hafa
samið jöfnum höndum sögur og
ritgerðir, verk, sem einnig eru í
hávegutn höfð, en ævisagan er lang-
samlega statrsta verk hans, og á
henni bvggist frægð höfundarins í
seinni tíð, heima fyrir og erlendis.
Það cr ennfremur að skilja, að Pá-
stovskí hafi að mestu komizt und-
an ánauð sovézkra rithöfunda und-
ir stalínismann sem múlbatt bók-
menntirnar um langt skeið og allt
fram á þennan dag, og gert hefur
frægasta rithöfund Sovétríkjanna,
Sjólókoff sjálfan, að 'hreinu og
beinu skrípi að lokum. A seinni
árum hefur það alls ekki farið dult
að Pástovskí, sem lézt á árinu sem
leið, hefði mjög frjálslynda af-
stöðu í málefnum rithöfunda, og
gerðist hann jafnvel málsvari
llöfunda. sem sættu • skoðanakúgun
af hálfu ríkisvaldsins eða rithöf-
undasambandsins. Virðist honum ■
hafa tekizt að koma sér áfram eftir
einhverju persónulegu einstigi á
.milli þeirra leiða sem aðrir höf-
undar fóru, t.a.m. Pasternak og
F.renbúrg. Ritstörf hans hafa ekki*-
verið tafin né hindruð eins og
Pasternaks um langt skeið —. hvað
þá hann sætti-opinberu ,,-banni“ að
lokum eins og Pasternak fyrir Sí-
vagó la’kni. A hinn bóginn, hcfur
hann ekki nevðzt til hentistefnu
slíkrar sem talin er hafa lýtt og
- spillt ferli Erenbúrgs ■ til að halda
Iífi og ritfrelsi. Hjá hinu fer ekki
að þau kjör sem höfundurinn hefur
lifað og skrifað við hafs með ein-
hverjum -hætti. mótað rit líans, og
verður fróðlegt að kvnnast því nán-
ar þegar meira kemur út af sögu
hans.
F.n þó höftindurinn sé merkur
og bókin góð er óneitanlega tor-
skilið hvaða rök ráði því, að ein-
mitt Mannsævi veljist til útgáfu hér
hjá ökkur þar sent þýðingar góðra
bókmennta, úr rússnesku eins og
oðrum málum, eru af svo skorn-
tim skammti. Hefði ekki verið for-
vitnilegra að 'fá ævisögu llja F.ren-
búrgs, sem alla sína tjð hefur lifað
og starfað í miðjuin straumí al'-
' htirðanna, útgefna á íslcnzku? En
' af' nýjunt' sovézkúm bókmenntum
beinist mestur áhugi og forvitni að
verkum Alexanders Solsjenitsíns
sem nú mun með rökum talinn
mesti og merkasti höfundur í So\’-
étríkjunum. Eftir hann hafa að
minnsta kosti komið tvær skáldsög-
ur eftir Dag í lífi Ivans Deniso-
vits, sem var þýdd á íslenzku fyrir
nokkrum árum og Almenna bóka-
félagið gaf út, og síðasta saga hans
er nú þýdd og lesin og ra>dd út
um lönd og álfur — nema hér og
í Sovét þar sem forboð vofir yfir
höfundinum. Ennfremur virðist það
einkennilegt að bók eins og þcssi,
sem tvímælalaust á mikið undir
«/jr/v/jr/jr/jr /«
bækur
stílnum komið, skuli ekki vera
þýtld beint af frummálinu. En
þess er ekki getið úr bvaða máli
Halldúr Stefánsson þýði bókina,
líklega ensku eða dönsku, en
minnsta kosti ekki rússnesku.
Ekki svo að skilja: upphaf Manns-
ævi er mjög svo viðfelldin bók
viðkynningar í þýðingu Halldórs
Stefánssonar, minnsta kosti við
fljótlegan lestur. En engin svör
veitir sá lestur hvað það sé sem
geri útgáfu hennar á íslenzku
tlmabæra umfram aðrar góðar bé>k-
menntir á rússnesku.
Saga Konstantíns Pástovskís hefst
í Kænugarði fyrir aldamót. Hann
er af mi'llistéttarfólki, alinn upp
við tiltölulega góðan efnahag, þó
fjölskyldan rati í fátækt að lokuin,
og í frjálslyndu umhverfi. Það fer
ckki milli mála.að samúð höfund-
arins er frá fyrsta fari „réttum meg-
in“ í þeim átökum sem framundan
eru þegar frásögn hans lýkur
skömmu fvrir fyrri heimsstyrjöld.
I>á er Pástovskí orðinn stúdent og
fullveðia maður, skilinn að skipt-
um við fjölskyldu sína sem er að
komast á tvist og bast, faðir hans
látinn eftir dapurlega ævi. En það
eru ekki sjálfir atburðirnir, sagan
sem hann segir sem hugtækast
verður lesanda við lestur Manns-
ævi, öllu heldur stíll bókarinnar,
hughlær frásagnarinnar sem óve-
fengjanlega cr af ætt og eðli klass-
ískra rússneskra bókmennta, und-
ur-næmlegar og ljóslifandi náttúru-
lvsingnr hennar, sundurleita'r svip-
mvndir af mannlífi og þjúðlífi í
Rússlandi fvrir byltingu. Bókin lýs-
ir af mikilli og látlausri Iistfengi
lífi, hug og tilfinningum ungs
manns sem er að vaxa unp i heimi
sem nú er með öllu horfinn, heimi,
þar sem mikil tíðindi eru í vænd-
um. Og ósjálfrátt kemur manni í
hng við lesturinn að óvíða muni
rithöfundar nú á dögunt vaxa upp
við annað eins sögusvið og sögu-
efni og Konstnntín Pástovskí í sinni
friðsömu, skjólgúðu æsku — en það
hefur hiin verið þrátt fyrir alit.
Nema ef vera skyldi í Rómönsku
Ameríku þar sem þióðfélagsöfgarn-
ar virðast vera að fa-rast í viðlika
horf og í Rússlandi hinu forna. Allt
nm það hfður maður með áhuga
b'úrra tíðinda sem taka að gerast
að þessari sögu sagðri.
Nokkrar skýringargreinar fvlgja
hókinni í þýðingu, fáorðar og ein-
faldar og virðist raunar af handa-
hófi hvað skýrt er og hvað ekki.
Hún er látlaust og snyrtilega út
gefin, en hefur orðið síðbúin fyrir
jól og ekki fcngið langa stund til
að þorna og jafna sig í bandi frek-
nr en aðrar bækur Heimskringlu
og Máls og menningar í þetta
sinn. — O. J.
DREGIÐ I HAPPDRÆTTI
HÁSKÓLA (SLANDS
Miðvikudaginn 15. janúar var
dregið í 1. flokki Happdrættis Há-
skóla Islands. Dregnir voru 1,400
viimingar að fjárhæð 5,200,000 kr.
Elæsti vinningurinn, 500.000 kr.,
korn á heilmiða númer 50624. Voru
háðir heilmiðarnir seklir i umboði
Guðrúnar Olafsdóttur, Austurstræti
18.
100.000 krónur komu á hálfmiða
númer 19844. Voru tveir hálfmiðar
selclir í umboðinu á Patreksfirði,
einn á Fáskrúðsfirði og sá fjúrði í
umboði Guðrúnar Olafsdóttur,
Austúrstræti 18.
10.000 krónur:
306 — 2522 — 5581 — 7850 —
8000 — 8033 — 19381 — 20499 —
20856 — 22130 — 23131 — 24391
_ 25759 — 26287 — 26426 —
27714 — 28103 — 30506 — 30895
— 31249 — 32274 — .33453 — 33798
— 33858 — 34236 — 34414 — 36096
— 36134 — 36642 — 39020 —
39727 —. 40777 — 40898 — 42217
— 42694 — 46730 — 49086 — 49580
— 50623 — 50625 — 51008 — 51750
— 53387 — 53435 — 55874 — 56568
— 57613.
SNYRTING
Hárgreiðslustofan
VALHÖLL
Kjörgarðl. Sími 19216
Laugavegi 25.
Sími 22138 - 14662.
ONDULA
Skólavörðust. 18
III. hæð. Sími 13852.
Skólavörðustíg 21a- — Sími 17762-
Andlitsböð, hand- og fótsnyrtingar, dag- og kvöldsnyrtingar
Snyrtivörusala: Garmain Monteil — Max Factor — Milopa.
BLÓM
Komið og sjáið blómaúrvalið, eða hringið.
Við sendum.
GRÓÐRARSTÖÐIN
v/MIKLATORG
SÍMAR 22-8.22 og 1.97-75
Símanúrrter okkar er
83800
ÁrmúEa 5.
ANDRÉS auglýsir:
VerzEunin er flutt af Laugavegi 3
í Ármúia 5.
Fatamarkaður í fullum gangi.
ÁNDRÉS, ÁrnrtúEa 5.
Símanúmer okkar er
18251
ANDRÉS, Skólavörðustíg 22b
Símanúmer okkar er
18252