Dagur - 09.03.1918, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur úl tvisvar í mán-
uði og kostar 2 kr. árg.
Gjaldd. 1. júlí.
SáGUK
AFGREIÐSLU-
og innheimtumaður:
Lárus J. Rist. Talsími31.
Ráðhússtíg 4.
Riístjóri: Ingimar Eydal.
I.
ár.
Akureyri 9. mars 1918.
3. blað.
Eðlileg flokkaskipun.
Gömlu flokkarnir og flokkanöfn-
in eru að hverfa úr sögunni. Allar
horfur eru á, að flokkaskiftingin
verði framvegis hjer í landi svipuð
og í öðrum þingræðislöndum álf-
unnar: Framsóknarflokkur eða frjáls-
lyndur flokkur, íhaldsmenn og jafn-
aðarmenn.
Þegar svo er kornið, má telja að
flokkaskipunin sje orðin eðlileg og
eins og hún á að vera. Pá skip-
ast menn í flokka eftir afstöðunni
til innanlandsmála. Sú afstaða er
ætíð, og hlýtur að vera, mismun-
andi, af því að menn eru svo ólíkt
skapi farnir.
Báðar stefnurnar, framsókn og
íhald, eru nauðsynlegar og mega hvor
án annarar vera. Báðar saman geta
myndað heilbrigt stjórnmálalíf, sje
rjett á haldið.
F*ó að framsóknarhugurinn sje í
eðli sínu góður og ómissandi, þá
getur hann þó orðið viðsjálsgrip-
ur, ef engar hömlur eru á hann
lagðar. Hann getur siglt svo djarft,
að hætfa sje á ferðum, ef seglfest-
an er ekki í lagi. Framsóknin er
knýjandi afl, sem neyðir íhaldið til
að teygja sig svo langt í umbóta-
áttina, sem því sýnist fært, en íhald-
ið á að vera trygging fyrir því, að
þjóðarskútunni verði ekki kollsiglt.
íhald þarf ekki að vera hið sama
og kyrstaða, þó það sje það oft um
stundarsakir. Aðaleinkenni þess er:
Annaðhvort engar breytingar frá
ríkjandi skipulagi, eða þá mjög smá-
stígar breytingar.
F’egar íhaldið nær yfirtökunum í
þjóðmálunum, þá er hætta á ferð-
um. Afleiðing þess verður, að
unað er við úrelt og óhafandi fyr-
irkomulag á flestum eða öllum svið-
um jDjóðlífsins.
Sú mun reyndin á verða, að kjarni
alþýðunnar, bændalýðurinn, og
frjálslyndir borgarar í kaupstöðum,
skipast undir merki framsóknarinn-
ar. íhaldsmegin verða kaupmenn,
stóreignamenn og þjónar þeirra.
Að menn skipast þannig í flokka
hefir sínar eðlilegu orsakir, og verð-
ur ekki frekar farið út í það að
sinni, og að sjálfsögðu verða á þessu
ýmsar undantekningar.
í flokki jafnaðarmanna verða að-
allega verkamenn í kaupstöðum.
Frjálslyndi flokkurinn telur hugsjónir
jafnaðarmanna fagrar en óframkvæm-
anlegar að ýmsu leyti enn sem komið
er. Þessir tveir flokkareiga þó oft
samleið.
Einn þessara flokka, jafnaðarmenn,
hefir hlotið viðurkent nafn; hinir
ekki.
Óheppilegt væri, að hver þess-
ara flokka veldi sjer íburðarmikil
nöfn, er bæru vott um sjálfselsku og
köstuðu óbeinlínis skugga á and-
stæðingana. Gömlu flokkanöfnin,
sem kendu sig við heimastjórn og
sjálfstæði, voru illa valin að þessu
leyti. Bæði gáfu þau í skyn, að
hvor flokkurinn um sig væri sjer-
staklega föðurlandskær, en and-
stæðinga flokkurinn óvinveittur land-
inu. Af orðinu heimastjórn mátti
ráða, að sjálfstæðismenn vildu stjórn-
ina út úr landinu, en orðið sjálf-
stæði gaf aftur til kynna, að heima-
stjórnarmenn vildu, að þjóðin væri
ósjálfslæð undirlægja annara. Að
þessu leyti voru bæði nöfnin jafn-
ósönn og jafnröng.
Að kenna flokkana við framsókn
og íhald hefir og sína galla. Pótt orð-
ið íhald sje í sjálfu sjer ekkert lastyrði,
þá er þó mörgum mjður um að
láta bendla sig við það. Langeðli-
Iegast og óbrotnast væri að kalla
flokkana hinum einföldu og íburð-
arlitlu nöfnum: »Hægrimenn« og
»Vinstrimenn«, og semja okkur á
þannvegað háttum frændþjóða vorra
á Norðurlöndum. Pessi nöfn hafa
þá kosti, að bæði eru jafngóð og
kasta engri rýrð á andstæðingana.
Pað álit, sem þau vinna sjer, fer
eftir breytni mannanna, sem flokk-
ana mynda. Almenningur mundi
fljótt átta sig á nöfnunum og þýð-
ingu þeirra og sætta sig vel við þau.
Frá útlöndum.
Pess var getið í síðasta blaði, að
eftir símfregnum að dæma, væri
rússneski herinn leystur upp, og því
allar horfur á, að Rússar væru hættir
að berjast út á við. Reyndin hefir
þó orðið önnur, því síðari fregnir
segja frá miklum bardögum milli
Rússa og Pjóðverja, og fara Rússar
hverja hrakförina annari verri. Hafa
Þjóðverjar tekið nokkrar borgir í
Rússlandi, náð miklu af hergögnum
og tekið fjölda til fanga. Er jafnvel
sagt að þeir sjeu í þann veginn að
setjast um Petrograd og vilji engum
friðarskilmálum sinna, fyr en borgin
gefist upp. Eru þeir hinir kröfu-
hörðustu og heimta bæði Finnland