Dagur - 23.06.1920, Blaðsíða 3

9
DAGUR.
35
En á þetta hefir ekki verið hægt að
færa neinar sönnur. Mannkynið hefir
verið ófáanlegt til að reyna þetta. í nf-
tján aldir hefir þetta .verið barið inn í
hausinn á mönnum, og þeim hótað
helvíti og öllu illu, ef þeir tækju sér
ekki strax fram og bættu ráð sitt. En
þrátt fyrir allar hugsanlegar aðferðir
hefir ekki tekist, að fá mannkynið ti!
þess að sameina sig um þessa miklu
hugsjón.
Mér væri það ekkért undrunarefni,
þó til kynnu að vera menn, sem létu
sér hugkvæmast, að öll bókagerð og
blaða og allar siðferðisprédikanir sé
aðeins til bölvunar. Að framleiðsla allra
þessara skrafskrjóða og skriffínna, sem
þeir hauga á póstinn, stuðli mestmegnis
að því, að gera fólkið enn vitlausara,
heldur en það var áður. ÖUum meðal-
mönnum sé það ofvaxið, að Iesa þetta
alt sér til gagns. Ein hugsun hafi ekki
fyr staðnæmst í hugum manna, en hún
sé rekin þaðan öfug út af annari næsta
fjarskyldri. Menn verði því líkastir aum-
kvunarverðum rellum, sem snúast fyrir
öllum vindum, hvaðan sem blæs. Éftir-
tekt manna sé stórlega ofboðið. Skiln-
ingnum misboðið. Um minnið sé naum-
ast að tala. Hugmyndir blandist og heim-
ildir ruglist og 'menn viti loksins hvorki
upp né niður.
Eg er að nokkru Ieyti á sama máli
og þeir menn, sem svona kyntiu að
hugsa. Eg hygg, að mörgum væri holl-
ura að lesa minna, og lesa sér meira til
gagns. Og eg hygg, að flest af því sem
sagl er, og á að vcra mönnum til sið-
ferðisbetrunar, veki litlu meiri eftirtekt
og festi litlu dýpri ræíur, heldur en
gnauðið í vindinum úti á þekju.
Aftur á móti get eg ekki verið þeim
mönnum sammála, sem líta svo á, að
fólkið sé svona athyglislaust og kald-
sinna aðeins til þess að móðga þá per-
sónulega. Pað eru til misþroskaðar sálir,
sem álíta það vera af fjandsamlegum
ástæðum í sinn garð, ef fólkið fellur
ekki í stafi við það, sem þeir segja,
ari fræðslu-umsjón, eftirlitsmenn, sem
ferðist árlega um svo stór svæði af
Iandinu, sem þeim er fært að komast
yfir meðan á kenslunni stendur. Næsta
ár ætti éftirlitsmaðurinn að ferðast um
annað svæði, og svo koll af kolli, uns
hann hefir farið um landið alt. En til
þess að ekki líði of langt á milli þess,
sem eftirlitsmaður ferðast um hvert
svæði, verða þeir að vera fleiri en einn.
Geri eg ráð fyrir að skifta mætti land-
inu í sex ettirliíssvæði, svo að eftirlits-
maður færi um hvert svæði þriðja hvert
ár, ef mennirnir væru tveir, en annað-
hvort ár ef þeir væru þrír, og væri það
æskilegt. Með því móti fengist full-
komin þekking á fræðslumálaástandinu
í hverri einustu sveit á latidinu, og þá
fyrst er hægt að semja fræðslulög, setn
eru, að svo miklu leyti sem unt er, við
allra hæfi. Aðstæður og skilyrði til að
halda uppi barnafræðslu eru svo afar-
misjöfn, eftir staðháttum og sveitabrag,
svo að illldeift er, ef ekki ókleift, að
gera sér fulla grein fyrir því, hvernig
ástandið er, fyr en sami maðutinn hefir
rannsakað skilyrðin og framkvæmdirnar
með eigin augum í öllum sveitnm og
kauptúnum Iandsins. Og þegar tveir
eða þrír skilgóðir og athugulir menn
eru búnir að fara sömu slóðina, þá ætti
eða ef einhver finnur því eitthvað til
foráttu. Peir hafa þá í heitingum ann-
aðhvort að þagna alveg, ellegar að
stökkVa af Iandi burt og tala við þær
þjóðir, sem kunna að tneta slíka ntenn.
Reim mönnum vildi eg glaður fylgja til
hafnar, og óska þeim góðrar ferðar.
(Meira.)
Skeytasendingar,
þann 17. Júní voru hátíðahöld í Suð-
ur-Jótlandi og Danmörku í tilefni af
sameiningu landanna. Sýslumaðurinn í
Eyjafjarðarsýslu og bæjarstjórinn á Akur-
eyri sendu þann dag konuugi svohljóð-
andi skeyti á íslenzku :
»Til hans hátignar konungsins yfir
íslandi og Danmörku, Kaupm.höfn.
Sýslubúar Eyjafjarðarsýslu og íbúar
Akureyrar senda yðar hátign þegnlega
kveðju og hugheilar hamingjuóskir í
í tilefni af sameiningu Suðurjótlands
við móðurlandið.
Sýslumaðurinn. Bæjarstjórinn.«
Næsta morgun kom svohljóðandi
skeyti frá konungi á dönsku:
»Hjartanlega þökk mína fyrir sam-
úðarskeytið.
Krisíján R.«
LJr öllum áttum.
Síðast liðna
sunnudagsnótt druknaði í Norðurá í
Norðurárdal Pétur Magnússon hrossa-
kaupmaður frá Krossanesi í Skagafirði.
Hann lætur eftir sig ekkju og sjö börn,
öll nema eitt ófermd.
Sprettutíð
hér norðan lands hefir verið hin
bezta undaníarna viku. Grasið hér í
grendinni við Akureyri hefir þotið upp.
Ef ekki kólnar í tíð, er spáð góðu
grasári.
að mega fá fullkomið yfiriit yfir alt,
sem vita þarf, við samanburð á skýrsl-
um þeirra allra.
En starfi þéssara manna á ekki að
vera lokið, þó þeir séu búnir að fara
eina umferð, til þess að kynna sér á-
standið. Reir eiga að halda áfram að
ferðast um til eftirlits, gefa bendingar,
leiðbeina, áminna og hvetja, eftir því
sem við þarf. Þeir eiga að gegna svip-
uðum störfum og námsstjórarnir, sem
Steingrímur Arason kennari talar um í
Andvara 24. árg., sem hann kallar:
»Stjórnarbylting á skólasviðinu«. En
auðvitað gætu þeir ekki orðið eins ná-
tengdir hverjum skóla eins Steingrímur
gerir ráð fyrir, vegna þess að þeir verða
um leið að hafa eftirlit á stærra svæði.
Skólarnir okkar etu hvort sem er flestir
of smáir, til þess að þeir geti haft sinn
námsstjórann hver. Hugsast gæti að
það þætti hentugra, að hver umsjónar-
tnaður væri eitlhvað fastari við sitt svæði.
þegar fyrstu rannsóknunum er lokið, en
frá því væri þó varla víkjandi, að helld-
aryfirlit fengist yfir allar kenslufram-
kvæmdir í landitiu, að minsta kosti við
og við.
Auk þess sem eftirlitsmenn þessir
væru kennurunum til leiðbeiningar við
kensluna, muudu þeir veita ýmsu eftir-
Dauður sjór
má heita fyrir öllu Norðurlandi nema
lítilsháttar reitingur innan fjarí'a. Eru
útvegshorfur hitiar verstu sem stendur.
Viðbúnaður er hafður ef síldin skyldi
konta á miðin hér norðan lands. Þó
hefir ekki frézt um vænlegri sö'uhorfur.
Skípaferðir.
Sterling kom í gærkvöldi og fór
aftur í nótt áleiðis til Reykjavíkur.
Gullfoss fór frá Reykjavík kl. 3 í dag.
Kemur hingað laugardagskvöld í fyrsta
lagi. Sjá auglýsingu hér í blaðiun.
Aðfaranótt
þess 19. þ. m. andaðist á heimili
sínu hér í bænum Jakob Valdemar Hav-
steen. Verður hans minst nánar síðar.
tekt á ferðum sínum, sem gæfi tilefni
til opinberrar umræðu meðal kennar-
anna. Mætti því telja víst, að þeir boð-
uðu til kennarafundar fyrir stærri eða
minni svæði á hverju vori að lokinni
kenslu. Getur það varla orkað tvítnæl-
is, að fundir meða! kennaranna yrðu til
mikils gagns. Einangrunin, sem kenn-
ararnir eiga nú við að búa hér á landi,
verður [aess valdandi, að þeir geta lítið
til málanna lagt, þegar ræða er um
reynslu á skólasviðinu. Fæstir hafa frá
neinu öðru að segja en sinni eigin
frammistöðu, og verður þá erfitt um
tungutak, þegar ekki er neitt annað við
að styðjast. Alt öðru máli er að gegna,
þegar eftirlitsmaðurinn er búir.n að und-
irbúa jarðveginn með leiðbeiningum
sínum, og með því að leggja fyrir
kennarana ný viðfangsefni til yfirvegun-
ar og tilrauna, og þegar hann getur
leitt umræðurnar með samanburði og
hollum bendingum, bygðum á eigin
sjón og raun.
Eg held mér sé óhætt að fullyrða
það, að engin sétt manna á landi hér
uni eins illa einangruninni, eins og
kennarastéttin. Mér er það minnisstætt
frá námsárum mínum í Reykjavík, að
jafnskjótt og barnakenslunni var lokið
úti um sveitir og kauptún landsins, tóku
kcnnarnir að streyma til höfuðstaðarins,
og dvöldu þar lengri eða skemri tíma
að vorinu, til þess að lesa og leita sér
víðsýnis eftir vetrarkreppuna. Einkum
voru það ungir og einhleypir kennarar,
sem gátu veitt sér slík ferðalög, og var
mér þó kunnugt um, að ýmsir sóttu
þessar ferðir meir af kappi en forsjá,
efnalega scð, eins og við er að búast,
þegar kennaralaunin voru 6 kr. á viku.
Eg vissi að þessar Reykjavíkurferðir
ungra kennara var engin ný bóla. Þráin
efiir að sjá og heyra eitthvað nýtt hafði
jafnan orðið öllu öðru yfirsterkari hjá
mörgum kennaranum um skeið, uns
aðrar kröfur gerðust ennlaá háværari, og
ferðalögin urðu að lúta í lægra haldi.
Upp frá því varð einangruniu einráð í
lífi keunarans, og fátt til að lyfta undir
vængina. Svona er sagan þeirra flestra.
Pótt launabæturnar, sem nú eru fengn-
ar, geri kennurunum færara en áður að
lyfta sér upp í sumarleyfinu, til að afla
sér víðsýnis og nýrra strauma, þákem-
ur það ekki að hálfum notum, jíegar
ekki er neitt ákveðið að að stefna með
þessum ferðalögum. Reglubundnir kenn-
arafundir, undir stjórn manna, sem
kunnugir eru öllum fræðsluskilyrðum,
eru vafalaust besta lyftistöngin fyrir
kennarana. Og til þess að þeir mæti
þar ekki óviðbúnir, er heimsókn eftir-
litsrnannsins nauðsynleg.
óska eg að fá á heimili í Bárðar-
dal og Mývatnssveit. P*ur engi.
Semja skal við undirritaðan kl.
2—4 e. h. á morgun á Caro-
line Rest.
p. t. Akureyri 23. júní 1920.
Pórður Flóventsson.
Nýkomið í
bókaverzlun Kr. Guðmundssonar
Tímarit Þjóðræknisfélags íslendinga.
Hulda: sSegðu mér að sunnan,« kvæði.
Breda: Við veginn.
Pirsonne: Skilniugsþraut.
Minningarrit um Sigurjón frá Laxamýri.
Fíflar.
Jónas Hallgrímsson: Ljóðmæli.
Kr. Jónsson: Ljóðmæli.
Jak. Thor.: Snæljós o. fl.
Úrval af nýjustu ísl. bókum.
*_______________^
Eitt er það enn, sem bendirtil þess,
að kennararnir hafi fullan vilja á, og
sterka löngun til að kynnast fræðslu-
skilyrðum víðar en í einu fræðsluhéraði;
það er það, hve oft ungir kennarar skifta
um staði, þótt hvorki sé fyrir launa-
hækkun að gangast, né heldur nein óá-
nægja sé þess valdandi. Kennararnir
skifta um staði til þess að kynfiast fleiru
en einu. Vafalaust er það til mikils tjóns
fyrir fræðslu barnanna, að þau verði
mjög oft fyrir kennaraskiftum. Sé það
rétt til getið, að brevtigirni kennarana
stafi að mestu leyti af víðsýnisþrá, ætti
að draga úr henni, þegar áhrifin berast
utan að með eftirlitsmanrtinum og á
kennarafundum, og væri þá vel.
Eins og ráða má af því, sem sagt er
hér að framan, er það álit mitt, að var-
anlegt fræðslumálekerfi fyrír alt landið
verði varla unt að byggja, fyr en feng-
ið er glögt og áreiðanlegt yfirlit yfir
ástandið eins og það er. Ef til vill er
hægt að fá það á annan veg og með
minni fyrirhöfn, en eg hefi bent á. En
með þeirri aðferð finst mér að grund-
völlurinn gæti orðið traustur. Ef eftir-
litið með framkvæmd núgildandifræðslu-
laga hefði verið eitthvað í þá átt, get
eg búist við að árangurinn hefði orðið
betri en enn er, og vafasamt er þá,
hvort mönnum hefði nú þegar fundist
brýn nauðsyn gagngerðra breytinga. Eg
fæ ekki betur séð, en að samkvæmt
fræðslulögunum gæti barnafræðslan ver-
ið í góðu lagi, ef í engu skorti á um
framkvæmdirnar og fullnæging þess, sem
af heimilunum er heimtað.
En nú er svo komið, að svo brýna
.nauðsyn þykir til breytinga á fræðslu-
lögunum þegar á næsta þingi. Hafa tveir
háskólakennarar verið skipaðir til að
ratinsaka málið og koma fram með til-
lögur. Þeir hafa beint nokkrum spurri-
ingum til kennara og fræðslunefnda, og
óska svars fyrir lok þessa mánaðar.
Flestir munu nú vera búuir að senda
svör við þessum spurningum, en mig
latigar samt til að dvelja svolítið við
þær helztu þeirra, og svara þeim að
nokkru frá tnínu sjónarmiði, ef ske
kynni að það yrði til að vekja almenna
eftirtekt og umhugsun um málið en
fyr.irspurnir meniamálanefndarinnar hafa
gert.
Ritstjóri:
Jónas Þorbergsson.
Prentsmiðja Björns Jóussonar.