Dagur - 21.07.1920, Blaðsíða 3

DAQUR.
51
unum Iíður mjög illa. Fjalladrotning
hjálpaðu fjallabörnum þínum.
O, að hver fjáreigandi vildi gefa ofur-
lítinn ullarlagð af hverri kind til vesl-
ings barnanna minna, sem flest eru af
verkamannastétt. En ekki er hægt að
senda ullina eða ullarföt. Of langt er á
milli og of mikil áhætta. En hægt væri
að senda peninga með ávísunum á
Kaupmannahafnarbanka.
Eg yildi vera kominn í fjallagöngur
og mega draga í dilk minn og marka
kindurnar »Salzkammergut«. Eg mundi
vera góður hirðir og heimta vel af fjalli
og fara í eftirleitir í októbermánuði.
Eg mundi gæta kindanna vel, einkum
Kollu og Hníflu og forustu-Hníflu með
græna spottann í eyranu (sbr. Pilt og
stúlku Jóns Thoroddsens), enginn skyldi
fá mig afvega, heldur skyldi eg syngja
altaf með Jónasi:
ísland farsælda frón ....
Eg bið ykkur, kennið í brjósti um
veslings börnin mín og gefið þeim. Rau
tnunu þakka ykkur æfinlega.* . . .
»Eg bið yður gera svo vel og birta
þetta í íslenzkum blöðura og koma orð-
sendingu þessari til presta, bænda, verzl-
unarmanna og annara. Allar gjafir eru
vel þegnar, hveisu litlar sem þær eru.
100 kr. danskar eru nú 2400 ausíur-
riskar krónur. Ef til vill myndu íslenzk-
ir menn eða konur vilja velja sér eitt-
hvert barn, er þau héldu sinni verndar-
hendi yfir t. d. 1, 2, 3 mánuði eða
lengur, og gæti eg þá keypt mat og
föt handa þeim. Reir geta valið um
drengi eða stúlkur, ákveðið aldur og
beðið um Ijóshært eða dökkhært barn,
bláeygt eða dökkeygt. Skal eg þá velja
barnið úr, senda rnynd af því og koma
á bréfaviðskiftum við foreldra þess eða
umráðamenn. Prátt fyrir fjarlægðina
mætti á þennan hátt tengja bönd mílli
bamsins og velgerðamanns þess, er
lengi mundu haldast.«
Dr. Alexanderjóhannesson getur þess,
að íslenzka nefndin, er skipuð var síð-
astl. vetur til þess að taka á móti og
undirbúa komu 100 fátækra barna frá
Vínarborg, hafi nú lokið starfi sínu og
sent álitlega fjárupphæð, er verði varið
til styrktar fátækum börnum í Vínarborg.
Hér er farið fram á að styrkja svöng
og klæðlíti! -börn í sveitahéruðum Aust-
urríkis upp til fjalla, og er neyðin þar,
einkurn í héraðinu Salzkammergut, engu
minni.
Prír prestar í Reykjavík, þeir síra
Bjarni Jónsson dómkirkjuprestur, síra
Meulenberg í Landakoti og síra Ólafur
Ólafsson fríkirkjuprestur veita því mót-
töku, er menn kunna að vilja láta af
hendi rakna til hjálpar austurrísku börn-
unum.
* *
*
Minnumst nú orða meistarans frá
Nasaret: Hungraður var eg og þér gáf-
uð mér að eta. Pað sem þér gerið mín-
um minstu bræðrum það gerið þér mér.
Litlu, hutigruðu og klæðlitlu börnin í
Salzkammergut eru »bræðurnir«, sem
einna bágast eiga nú og helzt þnrfa
hjálpar við. Og þá hjálp, er við veitum
þeim, telur Kristur sér sjálfum veitta.
Vill nokkur skerast úr leik?
Peir menn hér á Akureyii, sétn hæga
aðstöðu eiga til þess að taka á móti
gjöfum frá almenningi til hjálpar aust-
urrísku börnunum, ættu að gefa sig
fram. Pað er þægilegra fyrirkomulag
fyrir menn hér um slóðir, heldur en
hver einstaklingur sé að senda smá-
upphæðir til preslanna í Reykjavík.
»k *
*
Eftir að þetta var ritað hefir Páll Ár-
dal kennari stutt þessa málaleitun drengi-
lega í »íslendingi« og getið þess jafn-
tramt, að Akureyringar og nærsveita-
menn, sem vildu gefa austurrísku börn-
unum eitthvað, gætu snúið sér til hans,
því hann veiti gjöfunum móttöku.
Smáþættir.
i.
Motlo: Söngmenn skilur skáldið bezt,
hann skilur andann,
eygir lijartans leynilindir
lífsins gegnum skuggamyndir.
Hvað er skáld? Hvað er þjóðskáld?
Hvað er höfuðskáld?
Skáld er sá, sem skilur andann o.s.frv.
Hvað sé þjóðskáld, kann eg ekki við
á voru máli. Á dönsku heitir það Folke-
digter. Svo heita með réttu þjóðskáld
hjá Dönum, alþýðuskáld þeirra, sem
kveða fyrir fólkið, og af þeim höfufti
við átta allan fjöldann og höfutn vana-
Iega kallað þá hagyrðinga eða rímna-
skáld, og efstan í röðinni má óhætt nefna
Sig. Breiðfjörð, enda mátti telja hann
Ijóðskáld með afbrigðum og svo er um
marga aðra.
En svo kemur höfuðskáld. En hver er
höfuðskáld? Pað nafn, sem Haraldur
Sigurðsson gaf helzta hirðskáldi sínu,
Þjóðólfi. Höfuðskáld er sá, sem í ein-
hverja stefnu ber af öðrum skáldum, en
stefnurnar eru ótal, og jeg get ekki un-
að því, að nokkur íslendingur beri nafn-
ið þjóðskáld, því að það getur orðið á
kostnað margra annara. Skal eg nú leyfa
mér að nefna nokkur höfuðskáld, sem
hér hafa verið á mínutn dögum, en
nefni þó ekki alla, enda fjölgar þeim
daglega svo enginn veit tölu þeirra.
Skal eg leyfa mér að nefna: Bjarna og
Jónas, hvorn á sinn hátt; Jón Thorodd-
sen, Grím Thomsen, Sveinbjörn Egils-
son, Benedikt Gröndal, Bólu-Hjálmar,
Steingrím Thorsteinsson, Porstein Er-
lingsson, Guðmund Magttússon og
Guðmund Guðmundsson, hvern á sinn
hátt.
Af þeim, sem enn lifa, vil eg benda
á Hannes Hafstein, Einar Benediktsson,
Stephán G. Stephánsson, Gtiðtnund á
Sandi, Pál Árdal. Svo koma enn fleiri,
sem eg ekki nefni í þetta sinn, svo sem
Ameríkuskáldin. Hér á íslandi mætti
enn nefna mann éins og Davíð í Fagra-
skógi, Jakob Thorarensen og Hannes
Blöndal.
Sumir af þessum mönnum, eða þeir
yngri, hafa ekki enn sýnt hvað í þeim
býr, enda má segja að enginn vcit að
hvaða barni gagn verður, en það fylgir
hver sinni stefnu. Einnig gæti eg nefnt
nokkrar konur, eins og Huldu, Ólöfu á
Hlöðum, frú Thoroddsen og Hallfr. á
Laugabóli, þó ekki nefni fleiri, sem hafa
enn ekki gefið ljóð sín út. En tnein-
ing mín með öllu þessu er sú að benda
á, að sá sem er höfuðskáld, er og á
að vera Vater. En hvað er Vater?
Vater er spámaður og sjáarinn eins
og lijá ísraelsmönnum, hann á að hafa
sérgáfu og sjáaragáftt líkt og Grikkir og
Rótnverjar.
Pví að vera skáld er v'ðáttumeira
huggrip en nokkurn mann grunar. En
þó að einn maður eða eitt skáld skari
fram úr á einu sviði, er hann ekki Vater
á öðrum sviðum, og læt eg svo úttal-
að um það mál að sinni.
M. J.
Úr ölíum áttum.
Vestur-íslendingar
32að tölu, komu á »íslandi« til Reykja-
víkur 3. þ. m. Fara hér á eftir nöfn
þessara landa vorra:
A. S. Bardal, ættaður frá Svartárkoti
í Bárðardal. Jón Porvarðsson frá Djúpa-
vogi. Gísli Jónsson frá Eskifirði. Ár-
mann Jónasson, ættaður úr Eýjafirði.
Marteinn Porgrímsson frá Húsavík. Met-
húsalem Ólason, ættaður af Seyðisfirði.
Jónas Helgason ættaður úr Mývatnssveit.
Einar Stefánsson frá Möðrudal á Fjöll-
um. Einar Eyvindsson. Ólöf Eyvindsson,
fædd í Westbourne. Anna Einarsson,
ættuð af Akureyri. Guðrún Anderson,
ættuð af Akureyri. Guðm. Guðmunds-
son, ættaður úr Borgarnesi. Sveinbjörn
Sveinsson, æltaður úr Norðfirði. Mar-
grét dóttir hans. Guðbr. Jörundsson,
ættaður úr Dalasýslu. Sig. Ó. Gíslason,
ættaður af Sauðárkrók. Guðrún Magnús-
son, ættuð úr Reykjavík. Júlíana Fred-
rick hjúkrunarkona, frá Húsavík. Guð-
rún Jónsson frá Lundum í Borgarfirði.
Ingibjörg Guðmundsson, ættuð af Blönd-
uósi. Valgerðttr Steinssen, úr Reykjavík.
Jakob Benediktsson úr Vestmannaeyjum.
Porbjörg Jónasson og dóttir hennarGuð-
rún að nafni úr Reykjavík. Björn Jóns-
son af Hvítársíðu. Sígurgeir Pétursson
frá Reykjahlíð. Jónína Jónsdóttir úr
Vestrnannaeyjum. Bjarni Pórðarson af
Akranesi, Jón Jónsson, frá ísafjarðardjúpi.
Ætla allir þessir iandar að dveljast
hér fram eftir sumri og ef til vill ílend-
ast sumir þeirra hér. Hefir aldrei fyr
jafnstór hópur Vestur-íslendinga komið
hingað í einu.
Berklaveikisfundurinn
í Stokkhólmi, sem þeir Guðmundur
landlæknir og Magnús læknir Pétursson
ætluðu að sækja, hefir farist fyrir vegna
Álandseyjadeilunnar. Peir landlæknir og
Magnús Pétursson héldu þó förinni á-
fram til Stokkhólms, því Ragnar Lund-
borg hafði tjáð þeim, að þeir myndu
geta fengið ýmsar gagnlegar upplýsing-
ar hjá frægum berklaveikislæknum sænsk-
um.
Af sömu ástæðum hefir fundur blaða-
rnanna á Norðurlöndum, er ákveðið var
að halda í Helsingfors í júní í sumar,
farist fyrir.
Halldór Hermannsson
bókavörður í íthaca í Bandaríkjunum
hefir verið skipaóur prófessor í norræn-
um inálutn við Cornell-háskólann. Býst
hann þó við að halda jafnframt áfram
bókavarðarstarfanum.
Dýrt naut og mikið,
Nýlega keypti stórt og mikið naut-
gripafélag í Ameríku naut til undaneldis
er nefnist Kong Sylvía. Verðið var
hvorki meira eða minna en hálf miljón
krónur. Sagt er að nautið sé einkar
vel ættað. Móðir þess komst í 76 kg.
nyt á dag, sem er talið tneira en nokk-
ur kýr önnur hefir mjólkað. Á einni
viku mjólkaði hún 502,5 kg. og eftir
mánuð eða 20 daga hafði hún mjólkað
2098 kg. Pessi kýr hefir þannig á
einum mánuð mjólkað tvöfalda þyngd
sína eða rúmlega það. En nú er mark-
mið í þessu nautgripafélagi, sem keypti
Kong Sylvia, að ala upp undan hon-
um kýr, sem mjólki þrisvar sinnum
þyngd sína á mánuði.
Amma nautsins var afar smjörgóð.
Smjörið úr henni var 73,20 kg. yfir
mánuðinn, er bezt lét.
Kynið er einnig mjög frjótt. Latig-
afi langafa nautsins átti eða var faðir að
244 kvígukálfum og 153 nautkálfum
sem alt reyndust beztu gripir.
Á leiðinni þangað, sem nautinu var
ætlaður samistaður, var leigður sérstak-
ur járnbrautarvagn, og annar fyrir fóðrið
á leiðinni. Prír tnenn hirtu hann í senn,
gáfu honum, bryntu, kembu o. s. frv.
En alls voru það 12 menn, er skyldu
annast um hann til skiftis, 3 í senn, og
ekki nema 6 stundir hverjir þessara
þriggja í senn. Ferðin hafði gengið
vel, en orðið ærið kostnaðarsöm. (Freyr.)
Ellistyrktarsjóðlrnir.
Eiríkur Briem prófessor hefit gefið
skýrslu um þá í Andvara. Árið 1910
voru sjóðirnir að upphæð kr. 151848,;.i>
en 1918 var upphæð þeirra orðin kr.
413090,77.
Um ellistyrktarsjóðina segir Eiríkur
Briem:
»Með tímanum munu ellistyrktarsjóð-
irnir vaxa svo, að þeir geta veitt hverju
þurfandi gamaltnenni nægilegan styrk til
framfæris, og þess utan, ef svo sýnist,
geta greitt hverjum manni yfir sextugt
fult iðgjald þess, sem hann hefir til
þeirra goldið.«
Sámkvæmt núgildandi lögum er styrkt-
arsjóðsgjaldíð 2 kr. fyrir hvern karl-
tnann á aldrinutn frá 18—60 ára og
1 kr. fyrir hvern kvenmann. Auk þess
eru sjóðirnir styrktir úr ríkissjóði árlcga
og nemur sá styrkur 1 kr. fyrir hvern
gjaldskyldan mann.
Akureyri.
f Siefán Jónasson
aldraður maður, er lengi bjó á Kotá,
andaðist hér í bænum í fyrra dag. Hann
var stakur elju og dugnaðarmaður.
Vatnsþró,
til brynningar heslum, er byrjað að
byggja austan Hafnarstrætis. fast norðan
við Torfunefslækinn, suður af Hamborg.
Er langt síðan vakið var máls á nauð-
syn slíkrar vatnsþrór, þó að ekki hafi
komist í framkvæmd fyr en nú.
Nýit ættarnafn.
Hannes O. Magnússon verzlunarmaður
hefir fyrir nokkru lögfest sér ættar-
nafnið Bergland.
Ullartaka
er nú að mestu um garð gengin. Þv
miður eru ullarsöluhorfur alt annað en
góðar nú sem stendur.
Oddur B/örnsson
prentsmiðjueigandi er nýkominn heim
úr Reykjavíkurför. Hann kom með
»Snorra goða«.