Dagur - 04.08.1920, Blaðsíða 1

DAGUR
kt mur út á hverjum miðvikud.
Kosiar kr. 4.50 til áramóta.
Gjalddagi fyrir 1. ágúsi.
III. ár.
Akureyri,
4. ágúst 1920.
U*n viðskifti innan lands.
v.
Verðlagning eftir á.
Áður hefir töluvert verið rætt hér í
blaðinu urn þessi viðskifti. Hefir verið
gerð tilraun, til að benda á færa leið í
viðskiftunum með það fyrir augum, að
á þann hátt ýrði kveðinn niður sá ulf-
úðardraugur, sem gengið hefir milli
manna. t*að hefir verið bent á þá leið,
að báðir aðilar kæmu sér saman um
fast ákvæðisverð á þeim vörum, sem
koma til greina,„og að skiftin færu síðan
fram gegnum einhverja samvinnuverzlun.
Sú aðferð hefði tvímælalaust mesta sam-
vinnuþroskun í för rneð sér. Kaupmensku-
hyggja einstaklinganna næði sér ekki
niðri. Menn yrðu þess umkomnir að
verzia bróðurlega við sína eigin sam-
þegna, án þess að pranga eða prútta
í blóra við erlendar markaðshorfur og
verðsveiflur.
Eins og áður er miust á, er ýmislegt
þessari aðferð til fyrirstöðu, svo sem
skipulagsleysi sjávarútvegsmgnna o. j|.
Nú er um aðra leið að ræða á vegum
samvinnunnar. Hún er sú, að bændur
og sjómenn Ieggi vörur sínar inn í kaup-
félagsverzlunina án þess að verðið sé
ákveðið fyr en sala innlendra afurða er
um garð gengin, og jafnaðarverð á
hverri vöru er komið í Ijós. Á sama
hátt yrði hver, sem kaupa vildi innlend-
ar afurðir, að taka þær út úr kaupfé-
lagsverzluninni með óákveðnu verði.
þetta er það sem kallað er verðlagning
eftir á.
Þessi aðferð útheimtir eigi síður en
hin fyrnefnda, að samvinnufélagsskapur-
inn nái einnig til sjómanna, og að sam-
vinnuverzlanirnar gefi sig einnig við sölu
sjávarútvegsvara, enda mun það meir
og meir fara í vöxt. Og hún útheimtir
einnig að kaupfélögin sjái sér fært f ná-
inni framtíð, að varðveita afurðir lands
og sjávar frá skemdum, á þann hátt að
geyma þær í íshúsum, svo við getum
gert meira af því f framtíðinni að halda
vörum okkar í fullu gildi og neyta
þeirra sjálfir, en minna af því að skemma
þær, og senda þær svo burt úr landinu.
En þessi aðferð er að því leyti ólík
hinni, að minna reynir á þroska einslakl-
inganna við kaup og sölu. Danskurinn
eða Enskurinn ákveða verðið síðar meir,
og úrskurði þeirra og annara, sem vör-
ur okkar kaupa, verður hvcr að hlýta.
Aflur á móti heirníar hún af mönnum,
að þeir leggi r.iður prang sitt í blóra
við erlendar markaðshorfur, uppsprengt
verð innan lands, sem er bundið við
stað og sluud, og knýjandi þörf eða
aðstöðumuii viðskiflaaðila,
Nú er þessari aðferð beitt í Kaup-
félagi Pingeyinga og þykir gefast vel.
Pó hún kunni að vera ekki með öllu
ágnúalaus, er hún bygð á hreinum sam-
vinnugrundvelli og mun vera framkvæm-
anleg alstaðar, þar sem kaupfélagsskap-
urinn nær einnig ti! sjávarútvegsmanna.
Næst verður rætt um kjötsöluna inn-
an lands og kaupfélögin.
Til gleðinnar.
Gleði vor er sú rauða rós,
er rjóðar veikan og bleikan.
Það er hún, sem leiðir i Ijós
lífið og ódauðleikan.
Hvort sem eg legst með logandi vin
i laut — eða á hinsta beðinn.
„Svœfillinn minn og sœngin mina
sértu mér blessuð gleðin.
Jón Þorsteinsson.
Avarp.
í næst síðasta tbl.birtist ávarp frá prestin-
um í Salzkammergut, Griinan í Austurríki
til íslendinga, þar sem hann með átakan-
legum orðum hrópar á hjálp til handa
nauðstöddum börnum í héraði sínu.
Mönnum kann að virðast sem hróp-
in á hjálp og fjárframlög til almenn-
ingsheilla gerist nú svo tíð, að þollyndi
manna og gjaldþoli sé ofboðið. Pegar
sjóndeildarhringur einstaklingsins víkkar
út fyrir hatis eigið umhverfi, — út fyrir
hans eigið hagsmuna svið, skilur hann
fljótt, að hrópin samsvara ekki nándar
nærri þörfinni fyrir allskonar samhjálp
allra manna. Þau eru aðeins rödd
hrópandans í eyðimörkinni, ákall ein-
stakra manna, sem skilja það, sem ö!l-
um þarf að verða ljóst.
Þegar stjórnarvöld þjóðanna hafa att
þeim saman í grimmasta stríð og steypt
þeim í glötun. Pegar fagurmæli þa*i
og loforð, sem höfð ýoru á takteinum
til ginningar blindum almenningi, um
að láta leiðast til slátrunar og þola
raunir og þunga hernaðarins, hafa nú
við friðarsamnigana reynst svívirðileg-
asta tál, þá fer trú tnauna að lamasl
um, að endurreisn og endurlausn lieims-
ius komi frá svokölluðum hærri stöð-
um.
Eins og siðfágun einstaklingsins verð-
ur að koma úr Iians eigin brjósti, ailið
að verka innan frá, eins verður um-
bótastarf heimsins að koma neðan frá.
Trénu berst næring frá hverjum rótar-
anga. Mannfélaginu þarf að berast
næring frá hverjum einstaklingi. Sú
næring er samúðarkendin í hvers manns
brjósti.
Mönnum fer að verða það Ijósara
og Ijósara, að það afl, sem orkar öllu,
er sameinað átak fjöldans. Pess vegna
munu hróp þau, sem áður voru nefnd,
fara stöðugt vaxandi.
bfú hrópar presturinn í Salzkatnmer-
gut á okkur til hjálpar nauðstöddum
börnum. Engar verur á guðs grænni
jörðu er eins sárt að sjá líða eins og
börnin. Pau hafa ekki að neinu leyti
leitt þjáningarnar yfir sig sjálf. Kröfur
þeirra og þörf fyrir áhyggjulausa æsku-
gleði er svo mikil, en þollyndi ^aeirra
og skilningur svo lítill.
Getum við hugsað okkur, að nokkuð
jafn raunalegt gæti komið yfir okkur
sjálf eins og það, ef barnahlátrarnir í
kringum okkur breyttust í kveinstafi ?
Getum við ekki orðið samhuga um, að
leggja öl! fram einhvern lítinn skerf,
til að létta því böli af meðbræðrunum,
hvar sem þeir eru í heiminum ?
Það er jafnan mikilsvert að hjálpa
mikið^gfe vel. Hitt er stundum jafnvel
meira vert að hjálpa fljótt. Neyðin
dokar ekki við, hvar sem hún er. Hún
lætur greypar sópa. Biðlundin er henn
ósamrýmanleg. Hjálpin kann að grípa í
tómt, ef hún er sein í förum.
Það er jafnan mikils vert að gefa
stórar fjárhæðir, þar sem þörfin er mikil
annarsvegar, en af miklu að taka hins
vegar. Hitt er jafnvel stundum meira
vert, að almennt sé gefið, þó gjafirnar
verði smærri. Almennar gjafir, þó
smáar sé, geínar af hjartans þörf, bera
vott um samstiltau bróðurhug. Þær
göfga mannshjartað og eru sameigin-
legur sjóður allra, sem mölur og ryð
fær eigi grandað. Að gefa, er að græða.
Það er ef til vill eini gróðinn okkar.
í Salzkammergut er þörfin mikil fyrir
hjálp. Hún er sár og hún er brýn.
Bændur! Biðjið deildarstjóra ykkar,
kaupfélagsstjóra eða kaupmann, sem þið
verzlið við, að ávísa fáeinuin krónuin
tír reikningum ykkar til barnanna í
Salzkammergut. Verkamenri! Vinnið
liálfan dag fyrir börnin í Salzkamtner-
gut. Efiiamenn ! Fórnið öilitlu af lífs-
AFGREIÐSLAN
er hjá Jó n i P. Pó r.
Norðurgötu 3. Talsfmi 112.
Innheimtuna annast ritstjórinn.
15. blað.
þægindum yðar vegna barnanna í Salz-
kammergut. Allir pér sem njótið barna-
hlátra umhverfis yður, gefið börnunum
i Salzkammergut aftur œskugleði slna!
Dagur veitir móttöku gjöfum smáum
og stórum, kvittar fyrir þær og sendir
jafnharðan áleiðis.
Fór betur en áhorfðist.
Slysför Sigurðar Sigfússonar kaup-
félagsstjóra, veikindi hans og bati hefir
vakið mikla athygli meðal almennings.
F*að mnn ekki vera laust við, að sum-
um finnist, sem læknarnir hafi gert á
honum kraftaverk. Töluvert af misskiln-
ingi, missögnum, getgátum og jafnvel
hreinni lýgi hefir verið á sveimi um
þenna atburð. Til dæmis gekk sú saga
um aðfarir læknanna við Sigurð, að þeir
hefðu tekið sitt gatið hvoru megin á
höfuðkúpu hans og sagað svo sundur
á milli þvert yfir!
Með því að almenning'urhefiríylgt þess-
um atburði með miklum áhuga, en hug-
myndir manna um hann eru -mjög á
reiki, sem von er, hefir Dagur leitað
sér upplýsinga læknanna um hann, og
fer hér á eftir frásögn, sem getur svar-
að mörgum af þeim spurningum, sem
menn mundi vilja spyrja um þetta af-
rek læknanna, sem óhætt má telja með
þeitn mestu, sem gerð hafa verið hér
um slóðir.
Áður hefir verið skýrt frá því, hvernig
slysið bar að höndum, og að sjúkling-
urinn var fluttur heim að Syðra-Fjalli.
Öllum sögum ber saman um það, að
hann hafi þá haft rænu, hafi t.J d.
haft orð á því, að hann mundi sjálfur
geta fært sig úr fötum. En um það
leyti, sem honum var komið í sængina,
misti hann meðvitundina, og litlu síðar
hvarf aflið úr hægri handlegg.
Sigurmundur læknir Sigurðsson stund-
aði sjúklinginn mest og fylgdist vel
með ástandi hans og öllum atvikum.
Honum varð ljóst. að æð hafði brostið
innan á höfuðkúpunni, og blóð safnast
fyrir sem þrýsti á heilan og orsakaði
meðvitundarleysið. Máttleysið í hand-
leggnum gaf bendingu um hvar þrýst-
ingin væri. Honutn var Ijóst, að þótt
ske kynni að sjúklingurinn Iifði mundi
hann, ef ekkí væri aðgert, Iifa við ör-
kuml og verða óstarfhæfur, og þá var
dauðinn betri þvílíkum manni, sem Sig-
urður er.
Læknar í sveitum landsins hafa ekki
aðstöðu til þess að verða æfðir skurð-
læknar, þó þeir í ítrustu nauðsyn leggi
út í að gera vandasama skurði. Hér
var ekki ástæða til að tefla á tvær hætt-