Dagur - 08.01.1921, Side 2

2
DAGUR
1. tbl.

í kapphlaupi dýrtíðarinnar. Flest
verðhlutföll hafa þrí- og fjórfaldast.
Hér er um það að ræða, hvort
lesendurnir vilja leggja af mörkum
þessar fáu krónur til stuðnings þjóð-
nýtum málefnum og hvort þeir
treysta Degi, til þess að verja þeim
réttilega. Stefna hans verður sú sama
og hefir verið. Hann vill vera mál-
svari göfugrar lífsstefnu, þar sem
samvinnuhugsjónin er. Hann vill
styðja hóflega framsókn í þjóð-
nytjamálum. Hann vill bera frétta-
bréf úr einni sýslu í aðra og vera
vakandi fyrir öllum heillavænlegum
nýungum í þjóðlífinu. Hann vill,
eins og hefir verið, Ieggja kapp á
að flytja innlendar og útlendar frétt-
ir og meira kapp á að birta yfirlit
þess, sem er efst á baugi í heims-
pólitíkinni, eftir beztu heimildum.
Dagur vill flytja öðrum þræði
greinar um hugræn efni, eins
og hann hefir gert. Góð kvæði
langar hann og til að flytja, en vill
vera vandur að þeirri vöru. Hann
heitir nú sem fyr á góða menn til
stuðnings. Pó fjárhagslegur stuðn-
ingur sé mikiis verður, er hitt þó
mest um vert, að sál blaðsins standi
víða fótum undir. Blaðið þarf að
eiga andlega aðstandendur. Pað
verður skuggsjá áhugans, fórnfýs-
innar, gáfna og ritleikni, en alt
þetta þarf til þess að skapa sterkt
blað, stefnufast, vinsælt og þjóð-
nýtt.
Pað, sem á hefir skort, að Dag-
ur hafi verið gott blað, verður nú
reynt að bæta, eftir því sem aldur
og reynsla færist yfir og með hjálp
Guðs og góðra manna.
Upphlaupsfundur.
Óánægjualda mikil er risin hér í
bænum meða! símanotenda, út af
viðskiftum þeirra við landsímastjórn-
ina, eins og getið er um annars-
staðar í blaðinu. Siðastliðið fimtu-
dagskvöld var fundur haldinn um
málið í Samkomuhúsinu, og fer hér
á eftir ágrip af fundargerðinni:
Ár 1921, fimtud. 6. jan. var hald-
inn almennur fundur símanotenda
á Akureyri, út af ágreiningi, er ris-
ið hefir milli þeirra og símastjórn-
arinnar. Höfðu allflestir símanot-
endur bæjarins tilkynt símastjórn-
inni það hinn 31. f. m., að þeir
segðu upp leigu á símatækjum sín-
um, nema því að eins, að síma-
Ieigan yrði ekki hækkuð frá því,
sem verið héfir, fyrri en nýtt skifti-
borð hefir verið útvegað í síma-
stöðina. Hefir símastjórnin eigi enn
gefið endanlegt svar um það, hvort
kröfur símanotenda verði teknar til
greina og er efni fundarins að taka
ákvörðun um það, hvað gera skuli
hér eftir í máli þessu af hálfu síma-
notenda.
Fundarstjóri var kosinn Rágnar
Ólafsson kaupm. og hann nefndi
til fundarskrifara Jakob Karlsson
kaupm. Framsögu í málinu hafði
Böðvar Bjarkan lögfr. Eftir alihvass-
ar umræður voru samþyktar eftir-
farandi tillögur, því nær í einu
hljóði:
1. Fundurinn er sámmála um, að
afnot símatœkja í bœnum, bœði inn-
an bœjar og við aðra landshluta
se'u orðin svo ófullkomin og stór-
gölluð, að eigi sé við unandi. Sam-
band við stöðina og aðra simanot-
endur jœst einátt eigi fyrri en eftir
margendurteknar hringingar og mikla
fyrirhöfn. Simasambandi, eftir lokið
simtal, eigi slitið fyrri en eftir ó-
hœfilega langa bið og öll afnot
simatœkjanna yfir höfuð svo ógreið
og þreytandi, að siminn fyrir þá
sök kemur eigi að fullum notum og
er mönnum oft fremur til skapraun-
ar en ánœgju.
2. Með því að ólag það, sem
verið hefir á starfrœkslu simans he'r
á Akureyri er kent þvi, að skiftiborð
i stöðinni sé ónothœft, ályktar fund-
urinn, að halda fast við þá ákvörð-
un simanotenda, samkvœmt tilkynn-
ingu til simastjórnarinnar 31. f. m.
að leigja ekki simatœki i bœnum
fyrir hcerri leigu, en hingað til hefir
verið greidd, að minsta kosti ekki*
fyrri en nýtt skifiiborð hefir verið
útvegáð á simastöðina, sem sima-
stjórnin á undanförnum árurn hefir
marg lofað, að gert skyldi, en ekki
er orðið enn.
3. Par sem samningar milli sima-
stjórnar og símanotenda út af ágrein-
ingi þeim, sem hér er um að rœða,
hljóta að verða miklum erjiðleikum
bundnir, ef allir simanotendur í bæn-
um þurfa að taka þátt i þeim sjálf-
ir og fullvissa sig um það, hvort
skilmálum simanotenda sé fullnœgt
af slmastjórninni, ályktar fundurinn
að kjósa 5 manna nefnd, er fari
með fult umboð allra símanotenda
bœjarins í þessu máli og skuldbinda
þeir sig til, að hlita öllum fyrirmœl-
um nefndar þessarar og samningum
þeim, er hún kann að gera við
simastjörnina.
4. Á meðan þessum ágreiningi
við simastjórnina er ekki lokið með
samningum, er hin kjörna 5 manna
nefnd undirgengst, skuldbinda síma-
notendur sig til, að slita gersamlega
öllu simasambandi við hús sín, svo
að hvorki sé símastöðin kölluð upp
þaðan né gengt kalli frá stöðinni.
5. Verði ekkert samkomulag um
málið fyrst um sinn, svo að sima-
leigu verði slitið til fulls um tima,
skuldbinda simanotendur sig til að
taka ekki simatœki á leigu á ný
með þeim skilmálum, að þeir borgi
það gjald, sem ákveðið er fyrir upp-
setning nýrra simatœkja, nema sima-
tœkin hafi verið tekin burt úr hús-
inu og af húsinu og öll tœki og
umbúnaður, er símasambandinu til-
heyra. Að öðrum kosti borgist ekk-
ert sérstakt gjald jyrir uppsetning
sima, þegar leiga simatœkjanna
kann að hefjast á ný.
6. Fundurinn felur áður nefndri
5 manna nefnd, að annast um, að
auglýst verði í blöðum i Reykjavík,
ísafirði, Siglufirði og Seyðisfirði,
að simasambandi innanbœjar á Ak-
* Leturbreytingin mín. Ritstj,
ureyri sé slitið fyrst um sinn og af
hvaða ástœðum, og sé jafnjramt
skorað á þá, er telja sér nauðsyn-
legt, að eiga símtal við menn hér i
bœnum, að kveðja þá með símskeyti
til að rnœta til símtalsins. Kostnaði
við auglýsingar þessar og öðrum
útgjöldum, er nefndin getur ekki
komist hjá, skal jafna niður á sima-
notendur.
7. Pá fór fram nefndarkosning
og hlutu þessir kosningu: Ásgeir
Pétursson, Böðvar Bjarkan, Pétur
Pétursson, Ragnar Ólafsson, og
Steinþór Guðmundsson, en til vara:
Carl Schiöth, Erlingur Friðjónsson
og Hallgrimur Davtðsson.
8. Ofanrituð fundargerð staðfest-
ist með undirskriftum fundarmanna
og sé jundargerðin siðan borin um
til undirskriftar meðal þeirra síma-
notenda í bœnum, sem eigi skrifa
undir hana á fundinum.
Síðan var fundargerðin þegar
undirskrifnð af 75 simanotendum.
Svo mörg eru þessi orð. Nú
erum við komin á það stig menn-
ingarinnar, að við getum gert skrúfu
(strike) með því einfalda ráði, að
þegja. Pó þurftu mörg orð að falla
á þessum fundi, til þess að undir-
búa og tryggja þessa máttugu þögn.
Bráðabirgðarnefnd sú, sem hafði
verið falið að undirbúa málið til
fundarins, lagði fram tillögurnar
hér að framan og sem voru sam-
þyktar því nær óbreyttar. Um skeið
voru þó horfur á því, að ekki
mundi nást samkomulag um 2. til-
löguna. Einstakir fundarmenn vildu
fordæma gjaldhækkunina, án allra
skilorða og töldu afgreiðslu og
símatækin hér á stöðinni ekki lakari
en annarsstaðar á Iandinu eða jafn-
vel betri. Nefndin hélt við tillögur
sínar, þar sem þær væru reistar á
þeim grundvelli, sem þegar hafði
verið lagður í málinu með undir-
skriftarskjalinu 31; f. m. En svo ó-
gæfusamlega vildi til, að skjal það
var ekki á fundinum.
Ágreiningurinn var þá um það,
að sumir vildu mótmæla hækkun-
inni og halda því fram til streitu,
en nefndin vildi sækja málið á áð-
urnefndum grundvelli. Þegar sem
óvænlegast horfði, bar Steinþór
Guðmundssou, skólastjóri gæfu til
þess að miðla málum, með því að
bæta fjóruin orðum inn í tillöguna.
Pau orð eru auðkend með Ietur-
breytingu hér að framan. Varð þá
tillagan samþykt með þessum breyt-
ingum ásamt öllum hinum tilögun-
um.
Hér skai að lokum farið fáeinum
orðum um atriði, sem aldrei kom
nógu skýrt fram á fundinum, þó á
það væri drepið. Á fundinum komu
fram tvær meginstefnur. Annars
vegar var ill afgreiðsla og afnot
símatækjanna gert að aðalástæðu.
Hins vegar var hækkun símagjald-
anna gerð að aðalástæðu. Á þessu
tvennu er, ef til vill, meiri munur,
en menn gera sér Ijóst í fljótu
bragði. Setjum nú svo, að kvartanir
um ílla afgreiðslu séu á rökum
bygðar, sem ekki mun vera ástæðu-
laust að ætla, þegar það er borið
saman við samskonar afgreiðslu t.
d. í Ameríku. Á það þá ekki að
vera meginástæðan? Munu ekki
flestir menn kjósa að borga hærra
gjald og eiga fullri kurteisi og fyrir-
greiðslu að mæta, heldur en að
láta sér lynda lægra gjald, en fara
hins á mis? Sé hækkun gjaldanna
gerð að aðalatriði, en illræmd af-
greiðsla talin viðunandi, vegna þess
að hún sé ekki lakari en annar-
staðar á landinu, þá er verið ívilna
og halda hlífiskildi yfir vanrækslu
og sleifarlagi í opinberri starfrækslu,
sem vissulega á ekki að þolast. Sé
litið á þetta frá þjóðfélagslegu sjón-
armiði, þá á það að vera forgangs-
atriði, að eignast gott og vel not-
hæft símakerfi, en ekki eitthvert
skrifli, sem veldur mönnum óend-
anlegra skaprauna og skaða* Þess
vegna verða gjöldin ekki aðalatriði
í mínum augum, þó hækkun gjalda
samfara óbreyttu sleifarlagi á af-
greiðslunni sé óverjandi.
Margt var sagt vel og þó mis-
jafnlega á fundinum. Yfir honum
var hálfgerður ógæfublær eins og
flestum slíkum uppþots fundum.
Og vel mætti háttvirt nefnd hafa
það í huga, að því hærra sem
vindurinn ber loftbelgi, áður en
þeir springa, því meira verður fallið.
ftsksfrar/æJti
,}(auks í horni'.
Sfðastliðið vor Iét eg búa til
„rakstrartæki" á sláttuvél, eftir fyrir-
sögn Hauks Ingjaldssonar í Garðs-
horni, sem hefir fundið þau upp.
Er fyrirsögn þessi prentuð í XVII.
árg. „Freys", 7. tbl. Rakstrartækin
notaði eg síðan við engjasláttinn s.
1. sumar, og gafst mjög vel. Var
sláttuvélin ekkert notuð án þeirra,
svo augljós virtist mér ávinningur-
inn.
Sláttulandiö var mestmegnis hálf-
deigjur, þurrar og votar, sumpart
með keldudrögum. Einnig mýrlendi
nokkurt. Ávalt hafði eg tvo menn
við sláttinn. Stýrði sá hestum og
vél, er á henni sat, og gat eg not-
að til þess 11 ára dreng, þar sem
slægjulandiö var gott. Hinn rakaði
af Ijánum, og losaði úr heyskúff-
unni. Gekk hægra megin við hana.
Til þessa þurfti fullgildan mann,
einkum þar sem venjulega þótti
hentara, að fylla skúffuna vel, og
hún sem oftast losuð, án þess að
hestarnir stönzuðu. Með þessari til-
högun get eg eigi talið, að rakstr-
artækin seinkuðu slættinum að nokkr-
um mun.
Sjálfsagt þyngja tæki þessi ætíð
lítils háttar, en eiginlega gat eg ekki
séð það á hestunum, nema þegar
drátturinn var í fangið og skúffan
orðin full. Á sléttu landi gat eg
engan mun séð á sláttugæðum
vélarinnar með rakstrartækjunum
eða án þeirra, en sé landið óslétt,
getur wgreiðan" eigi ætíð lagað sig