Dagur - 05.03.1921, Blaðsíða 3

10. tbL
DAOUR
39
vík geta notað þenna skóla. En þeir,
sem þekkja Guðmund frá Arnstapa,
vita—og hann veit það Hklega , sjálfur,
að efnilegir menn geta komiðxfrá fá-
tækum heimilum. Fyrirkomulag skól-
ans má því ekki vera neinn hirtingar-
vöndur á fátæklingana. Skólinn verður
þá ekki þjóðskóli, heldur ríkismanna-
skóli.
Þegar nefndin fer að rannsaka á-
stand skólans, verður sú leið opnust
og fljótförnust, að rannsaka frammi-
stöðu nemenda við prófin, sfðan skipu-
lagi skólans var breytt. Þó Dagur
lfti svo á, að prófseinkunnir séu ein-
hverjar óábyggilegustu tölur, sem til
muni vera f þessum heimi, verður hann
að álfta, að þetta sé réttmæt rann-
sóknarleið, eða öllu heldur, hliðargata
á þeirri ieið. Enn honum virðist nefnd-
in hafa verið um of örugg á þessari
leið. Hún kafar djúpt f ógurlegum
tölum og dregur úr því djúpi álykt-
anir sfnar. Hún virðist ekki afreka
annað, en að taka skólann úr þeirri
tvöíöldu bóndabeygju, sem hann er í
og skorða hann aftur í stirðnuðu móti,
sem hann var áður í. Það bólar ekki
á neinum veigamiklum nýmælum, sem
ættu að geta hafið skólann upp úr
þvf, að verða sffelt ábyggjuefni og
þrætuepli manna.
Nefndin hefir leitað umsagna há-
skólakennaranna um málið. Svör þeirra
eru mismunandi veigamikil. Mest kveð-
ur að svari próf. Guðm. Hannessonar.
Það er raunar eini Ijósi bletturinn í
nefndarálitinu. Hann vill fá róttækar
skipulagsbreytingar, telur margt í nú-
verandi skipulagi úrelt, — einskonar
menjar frá liðnum tfmum. Hann vill
færa skólann f meira lffvænt horf;
hrffa hann úr spennitökum eldgam-
allar skólastefnu. Hann vill gera kensl-
una meir hagnýta, sem hafi það mark-
mið að gera menn þroskaðri og fær-
ari, en látá ekki ait miðast við frammi-
stöðu við próf í meira og minna
óhagnýtum þululærdómi. Sérstaka á-
herzlu leggur hann á það, hversu
mikið skorti á íélagslegan þroska
stúdenta. Um það farast honum svo
orð: »Stúdentar cru framúrskarandi
ófélagslyndir. Stúdentafélag Rvíkur er
Htið annað en félag ýmsra embættis-
manna og gamalla stúdenta, hangir
auk þess á horriminni. Stúdentafélag
' Háskólans hefir ætíð átt erfitt upp-
dráttar og andlegt Hf þar miklu minna
en skyldi. Lestrarfélag háskólans berst
við dauðann. Það, sem ýmsum stú-
dentum væri ailra kærast, er að geta
lagt undir sig lestrarstofuna, til þess
að spila og reykja. E( auðið á að
vera, , að ráða bót á þessum megin-
galla f fari stúdenta, þarf að leggja
betri grundvöll f Mentaskólanum.
Heimavistir, vel úr garði ger’ar, með
lestrarstofu, söngstofu og samkomusal,
ættu þar að vera. Félagslíf meðal pilta
þyrfti að hvetja og styðja ((þróttafélag,
söngfélag, hljóðfæraflokkur, náttur-
fræðifélag, umræðufélag).« . . . »Að
nokkru leyti sprettur alt þetta af
(indlegn deyfð og áhugaleysi. Student-
arnir miða flest við prófið, skeyta
Htið um annað en það, sem einhvern-
veginn má láta í þann ask, þó ýmsar
séu undantekningar. Vlðtækari lestur
f skóla, góðar lestrarstoíur með góðum

tfmaritum, meira félagslff milli nem-
enda sjálfra og milli kennara og nem-
enda sýnast mér helztu ráðin, til að
bæta úr þessu og mætti þó telja
margt fleira.*
Ennfremur vikur hann að því, hvf-
Hkt áhyggjuefni það sé að verða, með
hverjum hætti skólafólk á að komast
af f Reykjavík f litlum, dreifðum og
óhollum húsakynnum. Telur að báðir
skólarnir verði að gera kröfu til þess,
að bygðar verði fbúðir handa náms-
fólki.
Eins og áður er tekið fram, er
sennilegt, að nefndin hafi ekki séð sér
fært, gera ákveðnar tillögur í frum-
varpinu um heimavistir f sambandi við
skólann, vegna þess að ætlast mun
hafa verið til, að álitið yrði lagt fyrir
þing í vetur. En hér er um svo mik-
ilsvert atriði að ræða, að óhæfa er, að
f álitsgerð nefndarinnar komi hvergi
neitt fram, sem þrýstir á þenna punkt.
Það er engin ástæða, ti! þess að
að hrapa að þessu máli. Hér er um þáð
ræða, að koma skólanum f gott, lífrænt
horf til frambúðar, en ekki að sarga
með hann aftur á bak og áfram f sömu
sporum. Dagur verður þvf að vera á
móti þvf, að nokkurt flausturaverk sé
unnið á skólanum.
Hinsvegar er Dagur á sama máli
og nefndin um það, að nauðsyn beri
til að aðskilja alþýðumentun og lærða
mentun. Hefir áður verið lýst afstöðu
blaðsins til þess máls og skat ekki
fjölyrt um það að sinni. Síðar verður
minst á gagnfræðaskólann okkar hér
nyrðra.
Sigurherrann.
Hann stóð þar með þyrnikórónuna,
Þrár óleystar, kveðju-minninguna,
Áformanna’ er ekki til hann vanst.
Stóð þar nú — þar næst þú bráðum
stendur —
Naglaför í vinnuslitnar hendur
Alls, sem ljós og lækning honum fanst.
Hsnn stóð einn, við yzta myrkrið svarta,
Og með síðu stungna inn að hjarta—
Stungna blindni sinnar samtfðar.
Hæddur fyrir hjálpræðin að skilja,
Hataður fyrir góðfúsasta vilja.
Lygari, að sjá hvað sannleikurinn var.
Var ei raun, f vanþökk sinnar þjóðar
Við að skilja? og allar vildir góðar
Taka launa-lök þauf Honum sfzt!
Takmark ásett, tilraun sfna að gera
Týnst þó gæti hún, stærstu sælu vera
Guðs og manna, vissi hann fyrir víst.
Lánið mikla, Hfsins gjöf að skilja,
Látið geta djásn á bezta vilja
Verða að lokum þennan þyrnikrans,
Gerði myrkrið sjálft að leiðar-ljósi —
Lækkuð voru hvorki af þökk né hrósi
Einu launin verðug verki hans.
Dýpstu fró og íylling allra vona
Fann hann þar, að mega hverfa svona,
Jafnvel hnfga úr minni guðs og manns,
Sælu líf, Bem fór um andann eldi —
Eins og ljóð, sem birtist skáldi að kveldi
Eftir þyngsta þreytudaginn hans.
Heimskr. (17.—10. — ’20.)
Si. G. Stephansson.
Ritstjóri: JÓNAS PORBERGSSON~S
Prentari: Oddur Björnsson P
Opið bréf
til hr. Björns Líndal, lögmanns.
Herra lögmaður.
Þér hafið í opnu bréfi til mfn í 12.
tbl. ísi., lýst óánægju yðar yfir tveim-
ur yfirlýsingum frá minni hálfu f sam-
bandi við útdráttinn úr fyrirlestri yðar.
Mig furðar raunar ekki á þessu og
þykir ástæða, til þess að gera yður
fyllri grein fyrir þeirri afstöðti, sem
eg hefi tekið f þessu efni. Eg vonast
til, að þér séuð mér sammála um það,
að vitnaleiðslu-leiðin til að skera úr
því, hvað þér hafið sagt og ekki sagt,
sé ófær leið og á þann hátt munum
við ekki komast að viðunanlegri nið-
urstöðu. Eftirtekt og minni manna er
misjafnlega gott og þar sem á milli
bæri, eruð þér ekki óvilhallur dómari
fremur en eg. Penni þess manns, sem
þér völduð ti! að skrifa eftir yður,
ætti að vera óvilhallasti dómarinn.
Mér er ókunnugt um, hversu mikið
hann hefir skrifað (E. J. Reynis), en
þar sem þér nefnið yðar skrifara f
sambandi við mfna, finst mér að eg
geti ekki boðið betur, en að láta það
skera úr f málinu. Eg skoða yður
ekki sem persónulegan óvin minn,
enda þótt mjög skerist nú odda með
okkur í stjórnmálum. Eg vil því vin-
samlegast bjóða yður heira á heimili
mitt, hvenær sem hentugleikar yðar
leyfa, til þess að gera samanburð á
staðfestum útdrætti hr. E. J. Reynis
og útdrætti mínum og gögnum þeim,
sem eg hefi f höndum. Skal þá sam-
stundis leiðrétt það, sem ranghermt
kann að vera. Eg nefni hr. E. J.
Reynis, vegna þess að hann var sá
eini maður, sem sat við skrifaraborð-
ið og skrifaði, svo séð yrði.
Um hitt atriðið er það að segja, að
Degi hefði orðið það gersamlegt ofur-
efli, að taka á móti andsvörum yðar,
án þess að blaðið yrði stækkað f því
skyni. Við erum báðir langorðir mcnn,
svo annar hvor okkar varð að vfkja.
Eg vona, að þér Iáið mér það ekki, að
eg læt sjálfan mig sitja íyrir. Auk þess
finst mér fara bezt á því, þar sem svo
gffurlega mikið ber á milli, að hvor
sæki úr sínu vfgi.
Yðar einl.
Jóncts Porbergsson.
Símskeyti
Reykjavík 4. marz.
Sydon landshöfðingi myndar
ráðuneyti í Svíþjóð. — Norð-
menn taka 50 miljóna ríkislán
innanlands með 6>/2o/o vöxtum.
Petta eru hæstu vextir af norsk-
um ríkislánum. — Grikkjakon-
ungur hygst að sigraTyrki inn-
an priggja mánaða og fá Smyrija.
— Bretastjórn neitar að hegna
hermönnum, sem fremja rán á
írlandi. — Frakkar ráðgera að
setja setulið í Suður-Þýzkalandi,
til þess að fá greiða götu til
Póllands.— Finnar fá ekkert lán
f Ameríku. — Danskir alvinnu-
rekendur útiloka 40 þús. múr-
ara í marzbyrjun.
Allir togarar Reykjavíkur hætta
veiðum 2—3 vikur. Útgerðar-
menn biðja Alfiingi um hjálp
með útvegun á rekstursfé hjá er-
lendum lánardrotnum. Vilja lækka
kaup um priðjung og afnema
innflutningshöftin. Útlitið fyrir
sjávarútveginn sunnanlands hef-
ir aldrei verið ískyggilegra en nú.
Fréttaritari Dags, Rvfk.
Pingfréttir.
Bankamálanefnd neðri deildar: Eirfk-
ur Ein., Jakob Möller, Jón Auðunn,
Þorst. Jónsson, Pétur Þórðarson. Sama
nefnd í efri deild: Björn Kr., Sig. Kvar-
an, Halldór Steinsson. Sig. Eggerz,
Einar Árnason. í efri deild hefir þessi
nefnd einnig viðskiftamálin til meðferð-
ar. Ágizkanir hafa heyrst, um að við-
skiftanefnd mundi verða látin hætta
störfum, en Landsverzlun mundi halda
áfram f líku sniði. Tóbakseinkasala
muní ná fram að ganga. Kornvöru
einkasölumálinu muni verða vísað til
sýslunefndar. Ennfremur að vantrausts-
yfirlýsing mundi vera á leiðinni, að
stjórnin mundi máske segja af sér, og
að ef til vill verði ómögulegt að mynda
stjórn og þá verði þingrof og nýjar
kosningar. En alt eru þetta flugufregnir
og ágizkanir, sem bezt er að trúa
ekki eins og nýu neti.
Aðrar fréttir:
Landsverzlunit) skuidaði rfkissjóð
árið 1918 9,1 milljónir kr., árið 1919
var skuld þessi komin niður f 6 mill-
jónir, 1920 niður í 2,7 milljónir. Halli
á koluro 1,5 milljón, sem tekin er með
kolatolli smátt og smátt. Varasjóður
Landsverzlunar er 2 milljónir. Arður
af rekstrinum s. 1. ár lli milljón. Nú
kemur nýtt kolatap til sögunnar, sem
óvfst er hvernig verður bætt.
Tíðarfariö hefir nú snúist til harð-
neskju. Þriðjudaginn gerði norðan
snúning. Birti upp á miðvikud., en
rauk upp með norðan stórhríð á. fimtu-
daginn. Síðan bjartara en haraveður
og nokkurt frost.
Taugave'lHi gengur í Húsavík í
Þingeyjarsýslu. Nú liggja 5 eða 6.
Einn maður hefir dáið, Hallgr. ísaks-
son, sem áður var getið. Veikin er þó
ekki mjög svæsin. Brynja, ddttir Sig.
Ein. Hlfðar, dýralæknis kom heim fyrir
nokkru síðan þaðan að austan og lagð-
ist í veikinni, en er nú úr allri hættu.
Molar.
Eigingirni eða flónsKa heitir grein
sem birtist f 11. tbl. ísl. Vegna þess
að grein þessi er að meslu leyti upp-
tugga eftir herra Birni Líndal, órök-
studdar dylgjur og getsakir i garð S.
í. S. verður henni ekki svarað sérstak-
lega, en svarið til hr. B. L,, sem birt-
ist hér f blaðinu, látið nægja.
Hr. B. Ii. sendir ritstj. Dags opið
bréf f 15. tbl. ísl. í upphafinu farast
honum svo orð, að ritstj. Dags hafi
ekki tekist að skýra nokkurn veginn*
* Leturbr. mfn, Ritstj.
/