Dagur - 14.05.1921, Qupperneq 3

20í tbl.
DftOUR
þar síðastliðin 5 ár. Vegna leiðinda
íór hann burt af spitalanum í óleyfi
spítalalæknisins. Hefir mér ekki enn
tekist að fá hann suður aftur með
góðu, hvað sem verða kann.
Sullavéiki verður sjaldgæfari. Að-
eins i sjúkling haíði eg til meðferð-
ar á árinu.
Skýrslur um hundaiækningar hef
eg aðeins meðtekið úr Glæsibæjar-
hreppi og Hrafnagilshreppi, en eg
geri ráð fyrir að í hinum hreppunum
muni þó hundalækning hafa farið fram.
í þessum tveimur hreppum voru 67
hundar hreinsaðir og komu bandorm-
ar úr 15 þeirra. Senniiega hafa þó
flestir bandormarnir verið ósaknæmir
mönnum eins og venja er til, enda
sá saknæmi sullaveikisormur svo lftill
að ófróðum yfirsést.
Hundalækningamennirnir geta þess
f skýrstum sínum að flestir hundarnir
hafi verið ómerktir og er það gagn-
stætt því sem lögin fyrirsfcipa. Enn-
fremur geta þeir um marga hunda
sem ekki hafi verið komið með til
lækninganna. Þeir hafa lfklega verið
iöglega forfallaðir?
Krabbamein varð 14 sjúklingum að
bana. Er það óvenjulega mikið og
svo að sjá sem þessum meinum sé
að fjölga að minsta kosti á tfmabili.
' Botnlangabðlga er enn býsna al-
geng, 24 botnlangaskurði gjörði eg
þetta ár. 8 sjúklingar voru úr öðrum
héruðum. í eitt skifti gjörði eg skurð
á stúlku á bæ fram í Eyjafirði. Var
hún svo illa haldin að eg trcysti
henni ekki til flutnings en mátti ekki
fresta skurðinum stundinni lengur.
Hún dó þrátt fyrir aðgjörðina.
Slysfarir, sem vér læknar höfðum
til meðferðar voru þessar:
1 iiðhlaup f kjálkalið.
3 m.enn hlutu rifbrot.
2 — — fótleggsbrot.
3 — — framhandleggsbrot.
1 maður hlaut viðbeinsbrot.
1 — — brot á handarbaksbein-
um.
1 — — — - öklabeini.
Maður datt ofan af heyi og marðist
töluvert.
Barn datt ofan f pott með sjóð-
andi vatni og brendist töluvert um
bak og lendar.
Kona rak sig upp undir bita f búri
og hjó sundur höfuðleðrið. Var það
mikið sár. Jónas Rafnar saumaði sam-
an.
í júnímánuði var eg sóttur norður í
Aðalreykjadal til manns er hafði feng-
ið slæma byltu út úr bifreið. Lá hann
meðvitundarlítill, mállaus cg máttlaus
öðru megin vegna blóðrásar inn að
heilanum. Með hjáip héraðslæknanna
í Húsavíkur- og Reykdælahéraði tókst
mér að bjarga honum með þvf að
opna höfuðskelina og gjöra við meiðsl-
ið. Um þetta hef eg ritað nánar f
febrúarblaði Læknablaðsins 1921.
Kpnur í barnsnauð. 22 sinnum var
okkar læknanna leitað til sængur-
kvenna, en oftast var það fremur til
að deyfa sársauka en að veruleg hætta
væri á ferðum.
4 sinnum þurfti tangartak. I sinni
vendingu.
l kona dó úr barnsfararsótt. Qll
börnin komu lifandi, en eitt dó
skömmu eftir fæðingu.
Hér á Akureyri er yfirsetukonu-
umdæmið laust, en yfirsetukona Glæsi-
bæjarhrepps gegnir því fyrst um sinn
ásamt sínu. Þareð bæði umdæmin eru
fjölbyggð hefir þetta oft reynst ófullnægj-
andi, en úr þvf hefir bætst í bráðina
við að yfirsetukonan Jakobína Björns-
dóttir, sem áður var á Húsavfk hefir
setst að hér'í bænum.
Yfirsetukonur telja f skýrslum sfn-
um (nokkrar ókomnar enn), að af 131
börnum er þær tóku móti hafi 125
fæðst í hvirfilstöðu, tvö í framhöfuð-
stöðu eitt í fótastöðu og þrjú f
sitjandastöðu. Og þær geta þess, að
öll börnin að undanteknum 14 hafi
verið lögð á brjóst. Þetta mætti nú
gott heita ef ekki væru fleiri fráfærna-
lömbin. En að svo muni vera vaknar
grunur um, við að Iesa skýrslu yfir-
setukonunnar f Arnarneshreppi, sem
ein af öllum yfirsetukonum héraðsins
hefir fylgst með börnum umdæmis
sfns alt árið; hún getur þess að af
15 brjóstbörnum hafi 5 verið vanin af
strax eftir 3—4 fyrstu mánuðina og
gefinn peli.
Margt kvenfólk er tregt á að trúa
okkur læknunum um hollustu sinnar
eigin mjólkur. Það heldur kúamjólkina
fullgóða handa krökkunum, jafnvel
kostmeiri og kröftugri og skellir við
skolleyrum þó við fullyrðum að móð-
urbrjóstið verji smælingjana oftast
nær gegn hættulegum meltingarkvill-
um, beinkröm, krömpum og margs-
konar veiklun. En reynslan er sann-
leikur. Aonars er mér kunnugt, að
allar yfirsetukonur héraðsins gjöra sér
far um að innræta sængurkonum
þessar heilbrigðisreglur.
Bólusetningarskýrslur. Bólusetning
fór fram aðeins f Öngulstaðahrepp
og Öxnadalshrepp og hef eg því að-
eins fengið skýrslur úr þeim tveimur
hreppum. 43 börn voru bólusett og
kom út bólan á 16 börnum. — Ann-
arsstaðar fórst bólusetning fyrir
vegna vöntunar á 4>óluefni. Haíði eg
ítrekað beiðni um það en ekki fengið.
Niðurl.
Bardagi við rotturnar stendur yfir
hér í bænum um þessar mundir og
stýrir dýralæknir Sig. Ein. Hlfðar
hernaðinum. Rottueitur kom nýlega
frá útlöndum sem kostaði 4500 kr.
Er það nokkru meira en bærinn er
talinn þarfnast. En lfklegt er að
Glérárþorpið þurfi að eyða rottunum
eigi sfður en Akureyrarbær, enda er
það nauðsynlegt, svo hreinsunin hér
verði meira en til bráðabirgða. Hveiti-
brauð er skorið í mola og vætt í
eitrinu og molunum sfðan dreift um
allan bæ. Þessi aðferð hefir gefist vel
þar sem henni hefir verið er beitt og
er nauðsynjaverk, því rotturnar valda
óþrifnaði, húsaskemdum og margs-
konar skaða.
f Ritstjóri: JÓNAS Í>ORBERGSSOn"S
k Prentari: OdPUR BjÖRNSSON . r*
79
Samur við sig.
»Ö1I skepnan stynur,og
hefir fæðingarhríðir.«
Þessi orð Ritningarinnar duttu mér
f hug, þegar íslendingur 22. tbl., birti
athugasemdir sínar við yfirlýsingar
bankastjórnar Landsbankans og við-
skiftanefndarinnar. Tildrög þessara at-
hugasemda eru söguleg. Eins og kunn-
ugt er, hafa þeir formaður og fram-
kvæmdarstjóri S. í. S. birt í öllum
blöðum landsins áðurnefndar yfirlýsing-
ar, með tilhlýðilegum formála. Nú þótti
þeim hæfa, að hafa formálann til íal.
með öðrum hætti, en til annara blaða
landsins, vegna þess að hann hefir ver-
ið óhiutvandastur og lagst ailra blaða
lægst í því, að gera fjárhagsástæður
samvinnufélaganna tortryggilegar. Mun
slfk blaðamenska vera, þvf betur, eins
dæmi, að reynt sé á allar lundir, að
lama Iánstraust mikils hluta þjóðarinn-
ar á alvarlegum tímum. En betra er
tæpasl að vænta af sumum aðstand-
endum þessa óvirðulega málgagns.
Formálinn til ísl. var svo hljóðandi:
»TiI þess í eitt skifti fyrir öll að
hnekkja atvinnuspillandi dylgjum um
fjárhag Sambands ísl. Samvinnufélaga
og ásökunum í garð framkvæmdastjóra
þess við störf hans í viðskiftanefnd-
inni, sem bæði Iéynt og Ijóst hefir
verið reynt að breiða út meðal al-
mennings, utan lands og innan, und-
anfarandi mánuði, og blað yðar hefir
einnig tekið þátt f, þá krefjumst vér
þess, samkvæmt prentfrelsislögunum,
að þér, herra ritstjóri, takið upp í
fyrsta eða annað blað yðar, sem kem-
ur út eftir að þér meðtakið þessa
kröfu vora, eftir greindar yfirlýsingar*.
Einn af stjórnarnefndarmönnum Sam-
bandsins, hr. Sig. Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri, fór svo með skjalið til
ritstj. ísl., sem lofaði strax hátfðlega
að birta það. En aðstandendum blaðs-
ins mun hafa þótt skömm að þvf, að
láta kúgast á þenna hátt og kusu því
fremur, að láta ritstjórann svíkja gefið
loforð. Yfirlýsingarnar voru svo birtar
formálalausar. Þeir, sem kunna að vera
svo illa staddir, að hafa ekki veitt
sér annan blaðakost en ísl., hafa ekki
vitað, að hvers tilstuðlun yfirlýsingarn-
voru birtar í blaðinu.
En í 22. tbl., bætir blaðið úr skák.
P& eyðir það (alsverðu máli i það, að
gagnrýna og móimœla formálanum, sem
það hefir aldrei birt!
Svo fer blaðið að gagnrýna sjálfat
yfirlýsingarnar. Kemst að þeirri niður-
stöðu, að í yfirlýsingu bankastjórnar-
innar felist ckki annað en það, að
hagur Sambandsins sé svipaður ástand-
inu eða »bágborinn« — góður hjá
öðru verra, eða betri en hjá þeim,
sem nú eru að gefa sig upp. Sömu-
leiðis er það gefið í skyn, að í yfirl.
standi ekkert um skifti Samb. við aðra
»Creditora«, t. d. Landsverzlun, An-
delsbankann o. fl. Með því eru höfð
að engu þau ummæli bankastj., að
hún hefði athugað reikninga Sam-
bandsins og byggir á þeirri athugun
vottorð um, að hagur þess sé góður.
íslendingur tvístígur svo yfir þessu.
Býður auðsæilega við að éta ofan í
sig, það sem þeir hr. B. L. og »eigin-
gjarna flónið* o. fl. hafa spúð f blað-
ið. En þó verður að lokum úr, að það
segist trúa því og vita, að S. í. S. sé
í alla staði »so!id«.
t einum stað segist ísl. ekki minn-
ast þess, að hafa heyrt nokkuð f þá
átt nokkursstaðar, að Sambandið væri
»ósolid«. En 20. tbl, hans flytur í
grein eftir Björn Líndal, meðal ann-
ars þau ummæli, að heill og heiður
meginhluta fslenzkrar alþýðu, velti nú
orðið á því, að kaupfélögunum verði
forðað frá siðferðislegri og. fjárhags-
legri glötun.
Það fer mjög á milli mála, hvort
er meiri skömm, ritstjóranum, að Ijá
nafn sitt á þetta blað eða blaðinu að
bera nafn hans. Hitt fer ekki milli
mála, að íslendingur er, sem stendur,
íslenzkri blaðamensku til stórskammar.
Akureyri.
Hvanneyrarsveinar komu hingað
til bæjarins á miðvikudagsmorgun 9
saman og voru gangandi alla leið. 5
af þessum 9 voru úr Þingeyjarsýslu
en 4 úr Eyjafirði. Alls voru þeir 17
í hóp, þegar þeir lögðu af stað frá
Hvanneyri. Hvanneyringar létu vel
yfir sinni vist. Fæðið á Hvanneyri
kostaði s. 1. vetur rúmar 2 kr. fyrir
manninn á dag.
Sundþróin. Vinna er' hafin við
sundþróna. í fyrra var bygð þverstífla
í gilið og byrjun á hliðarveggjum. Nú
er gert ráð fyrir að byggja hliðar-
veggina f sumar að miklu leyti. Næsta
ár verður svo lokið við þá og botninn
steinlagður. Verður þróin þá góð og
sómasamleg fyrir bæinn. Ungmenna-
félagið vinnur þessa dagana kappsam-
lega f eftirvinnu að því að grafa fyrir
veggjunum. Það hefir og í vetur flutt
að grjót og steypuefni.
Svala, stórt seglskip með hjálpar-
vél kom hingað f vikunni. Það kom
frá Spáni með salt hingað á norður-
hafnirnar, Skip þetta er hið vandað-
asta og eiga sinn þriðjung hvert S. í.
S., Kaupfél. Borgfirðinga og Hluta-
félagið Völundur f Rvfk. Þegar skipið
fór í suðurferð sfðast liðinn vetur
hrepti það afskaplegt óveður, sem
stóð f tólf sólarhringa og var mjög
hætt komið, enda misti 2. stýrimann
útbyrðis. Nauðsynlegustu aðgerð fékk
skipið þá strax í Englandi. Nú fer
það héðan til Khafnar til álits og
aðgeiða. Talsvert bar á því að vfn
væri f skipinu. Var einn hásetinn
sektaður um 50 kr. fyrir drykkjulæti.
Skipstjórinn var og sektaður um 200
kr. fyrir að fara með 2—3 flöskur f
land sér og öðrum til glaðningar. Oft
hafa bæjarbúar haft meiri ástæðu til
að kvarta undan slælegri framgöngu
iögreglunnar f þesskonar málum. Mönn-
pm þykja sektirnar lágar. Þeim þykir sem
fyrir vfnaustur úr skipum mundi taka ef
skarið væri tekið af f nokkur skifti
og menn sektaðir svo sem lög mæla
frekast fyrir. En það er hvorttveggja
að almenningur kann Iftið til þess að