Dagur - 02.07.1921, Blaðsíða 2

102
DAQUR
26. tbl.
Dalvíkurlæknirinn.
I 33. tbl. íslendings, 24. f. m.,
gæðir hann lesendum blaðsins á ná-
lega 5 dálka grein um sfðasta aðal-
fund Kaupfél. Eyfirðinga, sem Sigurjón
var svo frægur að vera fulltrúi á, í
fyrsta og að lfkindum sfðasta sinn.
Ætlar lækninum að vérða nokkuð
skrafdrjúgt um þann fund. í þessari
langloku sinni skýrir iæknirinn meðal
annars frá því, að hann hafi vítt »til-
raunir varaformanns til að bæla niður
með harðneskju allar raddir, sem ekki
létu f ljósi eintómt lof og þakkargerð
til stjórnar og framkvæmdarstjóra.«
Það þarf ekki skarpskygni til þess
að sjá það, að þessi ummæli læknisim
eru ekkert annað en eintóm Sigurjóns-
ósannindi. Þau bera það svo greini-
lega með sér. Það gefur að skilja, að
megnið af þeim umræðum, er fram
fara á kaupfélagsfundum, eru hvorki
lofræður eða lastmæli um stjórn og
framkvæmdarstjóra, heldur umræður
um félagsmál, sem fyrir liggja. Sam-
kvæmt þessum ummælum Sigurjóns
hefði eg því aem varaformaður orðið
að standa síopinn, til þess að reyna
að varna fulltrúunum máls, af því að
ræður þeirra voru ekki eintómt lof
og þakkargerð til stjórnar og fram-
kvæmdarstjóra. Og hver trúir því, að
eg hefði verið endurkosinn með miklu
atkvæðamagni f stjórnina, eftir slfka
íramkomu, sem Sigurjón lýsirf Hann
getur að lfkindum ekki gert aðra
grein fyrir því en þá, að meiri hluti
fulltrúanna séu rolur og heybrækur,
sem láti bjóða sér alt. En þorir hann
að segja það um þáí
Eg býst við, að Sigurjón átti sig á
þvf, að honum hefir tekist klaufalega
að skrökva í þetta sinn.
En það broslegasta f grein læknis-
ins er þetta, að hann gerir sig sjálfan
að siðameistara á umræddum fundi
og vítir mig fyrir framkomuna. Þarna
tókst Sigurjóni upp. Þetta er svo
smellin fyndni hjá honum, að það
lætur nærri að eg virði hann fyrir
hana. Sigurjón læknir orðinn siða-
meistari með tyftunarsvipu f hendi —
hann Sigurjón I Það hefði setið vel á
honum, manninum þeim, sem réðist
með ósvffinni frekju á félagið og fund-
inn og þverbraut alviðurkendar fundar-
reglur hvað eftir annað.
Neiti Sigurjón þessu, má minna
hann á ofanfgjöfina, er hann fékk
hjá Stefáni á Varðgjá. Steíán hafði
fengið orðið, en í miðri ræðu hans
fór Sigurjón að halda ræðu leyfislaust,
gerði þá Stefán sig reiðan og skipaði
honum að þegja, því að hann vildi
hafa frið að tala út. Má segja Sigur-
jóni það til verðugs heiðurs, að f það
skifti hlýddi hann og þagnaði, en þó
mun hann hafa tekið sér það nærri
að verða að fáta f minni pokann, þvf
eg tók eftir því, að blóðið hljóp
allmikið út í kinnar snáðanum. Tel
eg vafalaust, að Sigurjón muni mjög
vel eftir þessu. Er það, sem nú er
sagt, lítið sýnishorn af framkomu hans
á kaupfélagsfundinum og verður það
Gitllnól með grænum
U 1111 ö 1 steini töpuð.
Finnandi vinsamlega beðinn að skila í
prentsmiðjn Odds Björnssonar.
látið nægja. Er mér engin launung á
því, að mig íurðaði á því umburðar-
lyndi, eg vil segja ástæðulausa mein-
Ieysi fundarstjóra, að setja ekki ofaní
við Sigurjóri á fundinum.
Ingimar Eydal.
Símskeyti.
Reykjavík, 30. júní.
Sá hluti brezkra kolanámu-
manna, er samþykti tillögur
stjórnarinnar, hóf vinnu. Verk-
faílinu lokið.
Kínverjar biðja Harding forseta
að hlutast til um yfirgang Jap-
ana í Kína. Miklar viðsjár með
Bandaríkjamönnum og Japönum.
Japanir vilja treysta samband
sitt við Breta. Bandaríkjamenn
andstæðir pví sambandi; vilja
fá hlutleysisyfirlýsingu Breta, ef
til stríðs dragi í Kyrrahafi.
Pjóðasambandsráðið hefirsam-
pykt, að Álandseyjar skuli til-
heyra Finnlandi, en vera hlut-
lausar í ófriði. Sænska stjórnin
mótmælir.
Horfurnar með samninga við
Spán, út af fisktolli, ískyggileg-
ar.
Meira gætir forvitni en fagn-
aðar almennings við konungs-
móttökuna. Konungshjónin vinna
almenningshylli í framkomu.
Drotningin klæðist í látlausan
búning, en skipstjórafrúr og
kaupmanna hlaða á sig skrauti.
Fagnaður á Pingvöllum tókst
ágætlega. Veður ákjósanlegt.
Konungur hrifinn af glímunni.
Sæmdi Guðm. Kr. Guðmunds-
son heiðursbikar fyrir fegurðar-
glímu. Hermann Jónasson hlaut
medalíu að kappglímuverðlaun-
um. Frá Pingvöllum ferðast
konungur til Geysis og Gull-
foss.
Eimskipafélag íslands gefur
10 pús. krónur til Heilsuhælis
Norðurlands. Úthlutaður arður
10%.
Sýningarnar pykja merkilegar.
Hagur Sís glæsilegri en fulltrú-
ar bjuggust við. Almennánægja
yfir frammistöðu framkvæmdar-
stjóra og stjórnar*
Afskaplegur mannfjöldi í Rvík
pessa daga.
Sterlingsferð frestað til priðju-
dags, vegua funda og sýninga.
Húnvetningar!
Greiðið áskriftargjöld yðar fyrir Dag
til kaupfélagsstj. Péturs Theódórs,
Blönduósi.
Kolbeinn ungi og
raflýsingarmálið.
Samhliða »Micui íslands*, útg. iS.
þ. m., flytur blaðið »Dagur« tveggja
dálka grein eftir einhvern mælsku
kappann, sem berst fyrir »raflýsing-
armáli< bæjarins, en leynir almenning
hver hann er.
Greinarhöf. hvetur bæjarbúa til að
gæta varhuga við þeim mönnum, sem
andmæla þvf að byrjað sé nú þegar
að byggja rafstöð við neðsta Glerár-
fossinn. Þá, er ekki vilja það, kallar
hann »mannrolur« og »hjassa« og þá,
sem ráðist á málið, eigi að »svelta
innr.n grjótveggja*, eins og »föður-
landssvikara«.
Leitt þykir höf. mjög, að blaðið
»íslendingur« hefir við og við birt
athugasemdir við ályktanir raforku-
nefndarinnar, einkum að blaðið hafi
flutt greinarkorn eftir mig, sem hafi
fullyrt að nefnd raforkustöð, þó bygð,
gæti ekki gefið hér í bænum meir en
250 hestöfl rafmagns, ekki 300 h.öfl,
hvað þá 450 h.öfl til jafnaðar á vetr-
um, e* sé áætluð af verkfræðingum
bæjarins að kosta, til að byrja með,
370,000 kr., en þegar fullger, 420
þúsund krónur. Það segir höf. að sé
»ósannindi og blekkingar*, sem styðj-
ist við »bandvitlausa útreikninga*.
Sem betur fer, er blaðið íslending-
ur í margra bæjarbúa höndum, svo
að þeir, sem vilja, geta séð, hvað eg
hefi ritað þar um rafveitu bæjarins,
t. d. greinarkornið »Sfðasta snjallræð-
ið«' 8. þ. m. og »Opið bréf« 13. f.
m.; einnig geta þeir, Sem vilja, kynt
sér álitsgerð þeirra Bille & Wijkmark,
sem er birt í 6. hefti Fylkis. í nefndri
álitsgerð má lesa (sbr. 18 og 19 bls.
6. heíti Fylkis) eftirfylgjandi orð:
»Aflið, sem fæst úr vatninu: E(
raunveruleg aflgjöf vatnshjólanna er
75°/o af afli vatnsins, en svo mikið
mun að minsta kosti fást af því, þá
geíur aflstöðin það afl, sem hér segir:
= 10x3X15= 450 túrbínu hest-
öfl«.
Við mælum með að jafna þessari
aflframleiðslu niður á þrjár vélasam-
stæður, sem hver hefir 150 hestöfl og
verði aðeins tvær þeirra settar upp í
fyrstu, en hin þriðja komi við tæki-
færi sfðar.«
Lesendur sjá að það er aðeins
300 túrbfnu hestöfl, sem gert er ráð
fyrir að stöðin framleiði til að byrja
með, en því fer fjarri að öil vatns-
hjóla-orkan komi að notum sem raf-
magn. Þeir B. & W. gera ráð fyrir
(sjá 20. og 21. bls. Fylkis) »að 8%
tapist við aflbreytinguna í rafmagn,
2% í leiðslur og að 6% tapist við
spennubreytinguna, einnig í lágspennu-
leiðslunum verður nokkurt afltap . . .,
10%«. Það er alls um 25%.
Af 300 túrbínu hestöflum koma þvf
aðeins 75/ioo X 300 = 225 hestöfl að
notum, sem rafmagn hér í bænum.
Ekki einu sinni 250 hestöfl. En 225
hestöfl nægja ekki öilum bæjarbúum,
nema til Ijósa og lftillega til iðju,
hvorki vetur né sumar. Og þó atöðin
geti gefið hér, bænum 250 h.öfl raf-
magns til afnota, þá nægir hún samt
ekki til matsuðu handá meir en 300
manns, ef svo mikið sem 50 hestöfl
raímagns eru notuð til iðju, en 100
hestöfl til ijósa. — Þeir B. & W.
gera ráð fyrir að 90 kw. (d: 120 h.öfl)
séu notuð til lýsingar, þegar stöðin
er fullger.
Fyrir svona iitla stöð er áætlað að
bærinn borgi 370 þúsund krónur dansk-
ar (sbr. álitsgerð þeirra B. & W.), en
það er 1500—1600 kr. á hvert hest-
afl rafmagns, eru þó leiðslur inn í
hús ekki reiknaðar með, en þær
mundu með pcrum og mælum kosta
um 40 kr. á hverja peru. Og þó
stöðin verði fullger og geti, á meðan
vöxtur er í ánni, vor og sumar, gefið
450 túrbfnu hestöfl, þá gefur hún
ekki hér í bænum nema 340 hestöfl
rafmagns til afnota. Sé svo mikið sem
40 hestöfl af því notað til iðju, þá
nægir afgangurinn, 300 h.öfl. rafmagns,
ekki til matsuðu handa meir en 900
manns, ef allir elda f senn. Þetta afl
getur stöðin þvíaðeins gefið, að áin
flytji ekki minna en 3m3 á sekúndu.
En svo mikið flytur hún ekki til jafn-
aðar yfir sumar missirið, ef »vanalegt«
(meðal) rensli hennar er aðeins i,6m3
á sek. um alt árið, en i,im3 á sek.
á vetrum, eins og þeir B. & W. gera
ráð fyrir (sjá álitsgerð þeirra). Sam-
kvæmt því ætti meðal rensli árinnar
á sumrum að vera 2.2 m3 á sek. Svoria
lítil rafstöð á, samkvæmt áætlun, að
kosta 370 til 400 þús. krónur!
Á þessa leið hefi eg ritað um raf-
veitu bæjarins f greinum, sem höf.
harmar að hafí komið á prent. Enn-
fremur hefi eg getið þeís til, að 1200
h afla rafstöð, er notaði Glerá stfflaða
hjá Tröllhyl, mundi ekki þurfa að
kosta meir en 600,000 til 3U million
króna. Öil raíorkutæki til hennar
hefðu ekki kostað sl. vetur meir en
40 000 dollara. fob. New York. Séu
þessir útreikningar mtnir rangir, þá
sanni Kolbeinn ungi það. En séu þeir
réttir, þá sýni hann það drenglyndi,
að játa opinberlega í blaðinu Dagur,
að hann sjálfur hafi farið með ósann-
indi og blekkingar. Að öðrum kosti
mun hann álftast minni maður fyrir
að bera rangar sakargiftir á aðra og
leyna þá, er hann ásakar og eins al-
menning, sfnu rétta nafni.
Sfðasta málsgreinin f 2ja dálka
greininni, er f fullu samræmi við orð,
er hr. J. S. bæjarstjóri sagði við mig
á skrifstofu sinni, Mánudaginn 12. þ.
m. kl. 2 — 3 í tveggja manna viður-
vist — en ólíklegt þykir mér að hann
hafi ritað greinina. — Er því óskandi
að almenningur fái að vita, áður langt
líður, hver þessi »Kolbeinn ungi« er.
Akureyri, 25. júní 1921.
Frímann B. Arngrímsson.
Akureyri.
Norskur fimleikaflokkur kom með
Sirius á laugardaginn var. Voru fimleika-
mennirnir 14 að tölu að meðtöldum
fimleikastjóranum, Sverre Grönner lauti-
nant, og þar að auk foringi fararinnar,
Nielsen stórkaupmaður. Ungmenna-
félagar gengust fyrir því að Aust-
mönnum þessum vár fagnað með