Dagur - 30.12.1921, Blaðsíða 1

DAGUR
keniur út á hverjum laugard.
Kostar kr. 8.00 árgangurinn.
Gjalddagi fyrir 1. ágúst.
AFOREIÐSLAN
er hjá Jóni I>. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112,
Innheimtuna annast ritstjórinn.
IV. ár.
Akureyri, 30. desember 1921.
52. blað.
E-L-D-F-Æ-R-A-V-E-R-Z-L-U-N.
Miklar birgðir af allskonar ofnum, elda-
vélum, þvotfapoífum, ofnrörum, rörþnjám,
eldheldum leir o. fl. þessh. ávalt fyrirliggj-
andi og selt með verksmiðjuverði.
Panfanir afgreiddar ú f u m 1 a n d.
Jón Stefánsson.
Talsími 94. Akureyri.
yjirlæknirmn á Vifilsstöðum
og
Jíeilsuhæli Jlorðurlands.
Pað er orðið þjóðkunnugt, að yfir-
Iæknir Sigurður Magnússon var sá
í berklaveikisnefndinni, sem fastast
lagðist á móti hreyfingunni fyrir
berklahæli á Norðurlandi og taldi
hana firrur einar og óráð. Mönnum
gengur afar illa að skilja, af hvaða
toga afstaða yfirlæknisins til þessa
máls geti verið spunnin. Hann hlýtur
að vera allra manna kunnugastur
þörfinni fyrir heilsuhæli í landinu.
Til hans streyma hvaðanæfa umsóknir
um hælisvist. Telji hann ekki þörf
á meira hælisrými, en nú er kostur
á, er hægt að skiija afstöðu hans til
þessa heilsuhælismáls á Norðurlandi.
En nú vill svo til, að fleiri vita
nokkuð um þetta mál en háttvirtur
yfirlæknir Sig. Magnússon. Það eru
Iæknar þeir, sem þurft hafa að koma
fyrir sjúklingum á Vífiisstöðum og
það eru sjálfir sjúklingarnir.
Dagur hefir gert sér far um að
kynnast þessu máli á þann hátt aö
tala við ýmsa norölenzka sjúklinga,
sem hafa verið á Vífilsstöðum. Spurn-
ingar blaðsins hafa þá einkum verið
þessar: ,/Hvernig gekk þér að fá
sjúkrarúm í hælinu?" »Álítur þú, að
þú hafir verið nógu lengi á Vffils-
stöðum?" „Varðst þú var við, að
þér eða öörum sjúklingum væri ýtt
burt úr hælinu of snemma vegna
bráðrar nauösynjar að koma þar
fyrir öðrum sjúklingum enn Iakar á
vegi stöddum?"
Svörin við fyrstu spurningunni
hafa því nær öll hnigið í þá átt, að
mjög erfitt reynist alloft að komast
að á Vífilsstöðum vegna þrengsla.
Yfirlæknirinn gæti auövitað jafn-
réttsins og svör hans verði: „Nú
liggja fyrir 10—20 umsóknir og að
öðru jöfnu verður röðin að ráða."
Svörin við annari spurningunni
hafa því miður alloft verið þau aö
sjúklingarnir þykjast hafa farið of
snemma úr hæiinu og einmitt þess-
vegna farið á mis við það, sem
þeim hafi iöið mest á, að fylgt vœri
eftir batanum til fulirar tryggingar.
Qera má ráð fyrir, aö slíkt álit og
ummæli sjúklinga verði létt á metun
um hjá yfirlækninum og öðrum
skoðanabræðrum hans í heilsuhælis-
málinu. En hvorttveggja er, að
sjúklingarnir fá í viðureigninni við
sjúkdóminn, undir hendi sérfræðings,
ekki litla þekkingu á sjúkdóminum
og þeir vita allra manna bezt, hvernig
þeim líður og hvað þeim verður
fyrir beztu. Petta styður og sú óþægi-
Iega reynsla, að sjúkdómurinn tekur
sig alloft upp f þeim mðnnum, sem
úr hælinu koma og taldir eru á
góðum batavegi eða slopnir.
Svörin við þriðju spurningunni
eru þó aivarlegust og sorglegust.
Sumir sjúklingarnir staðhæfa að sér
og öðrum hafi verið ýtt burtu vegna
bráðrar nauðsynjar annara sjúklinga
einmitt þegar þeir hafi verið orðr.ir
rólfærir, en um leið, þegar nauðsynin
var sem mest, að fylgja eflir batanum.
Yfirlæknirinn segi: „Jú, þú ert nú
að verða góður og þér er nú bezt
að fara" og svo gefur hann sjúkl-
ingunum reglur að lifa eftir: drekka
mikið af nýmjólk, sofa í góðura
húsakynnum, viuna létta vinnu o.
s. frv. Petta getur nú alt verið gott
og blessað og alt gæti farið vel
jafnan, ef allir sjúklingarnir œtiu alls
kosti. En því miður er nú allmikill
misbrestur á því um allan fjöldann
af sjúklingum. Pað er óskiljanlegt,
ef yfirlæknirinn getur með köldu
blóði afgreitt umkomulausa sjúklinga
með slíkum allsherjarreglum í bata
stað og sent þá út í óvissu, skilnings-
leysi almennings á berklamálinu;
sent þá út á hrakhóla almennings-
fordómanna gegn slíkum sjúklingum,
sem of fáir vilja rétta hjálparhönd
af hræðslu um sitt auma líf. Það er
óskiljanlegt segi eg urn þann mann,
sem hefir sagt, það sem bezt hefir
verið sagt í þessu máli, þar sem hann
sagði: „Framkoma almennings í
málinu snýst upp í baráttu gegn
berklaveikum en ekki berklunum
sjálfum." Yfirlækniíinn veit ef til vill
ekki um það sem skyldi, við hvað
sjúklingar hans eiga að strfða, þegar
hann sleppir af þeim hendinni,
hversu margir veikjast að nýju og
hversu margir deyja eftir tiltölulegan
stuttan tíma.
Yfirlækninum er að sjálfsögðu
vorkunn, stór vorkunn, þó hann vilji
rýma til eftir föngum, þegar bráð
þörf kallar, að bjarga strax og lff
getur Iegið við. En slíkt getur
dregiö á eftir sér alvarlega' dilka.
Fyrst og iremst getur það orðiö til
þess að margur maðurinn deyi fyrir
hreina og beina handvömm þjóð-
félagsins og i öðru lagi til þess, að
almenningur fær falska hugmynd
um gagnsemi Vífilsstaða, álítur hana
minni en hún er eða gæti verið og
fær ef til vill ótrú á öllutn heilsu-
hælum.
Dagur Ieyfir sér að vekja athygli
allra fyrverandi sjúklinga Vífilsstaða
og annara sem bera skyn og kunn-
Ieik á þetta mál. Ef svo er að sjúkl-
ingar geta oft og einatt ekki fengið
nógu langa hælisvist vegna aðkall-
andi þarfa að bjarga öðrum, liggur
þar f sterk röksemd fyrir þörf á
auknu hælisrúmi, en um leið verður
afstaða yfirlæknisins til heilsuhælis-
máls Norðurlands hin mesta ráðgáta.
Að sjálfsögðu er ýmislegt ótalið og
órannsakað, sem eykur þessa ráðgátu
og sýnir þörfina fyrir heilsuhæli á
Noröurlandi. Hversu margir skyldu
þeir sjúklingar til dæmis vera, sem
hætta við að fara til Vífilsstaða,
vegna þess hve tregt gengur að
komast þar inn? Hversu margir
hafa engin tök á að komast þangað
í tíma úr fjarlægustu og sýktustu
héruðunum? o. s. frv.
Enginn vafi er á því að hugur
almennings á Norðurlandi rís önd-
verður gegn gerðum berklaveikis-
nefndarinnar og geræði hennar
Norður- og Austurlandi til handa í
þessu máli. Menn vilja yfir höfuð
fá að skilja hug þeirra trúnaðarmanna,
sem falin eru slík þjóðheillastörf, sem
það er, að ráða fram úr betklavarna-
málinu ekki einungis í bráð, heldur
fyrir óbornar kynsióðir. Mönnum
virðist að enn hafi ekki komið fram
í þessu máli annað en falsrök og
vitlausar, óframkvæmanlegar tillögur
að viðbættum óframkvæmanlegum
lögum, sem hljóti að verða þjóðinni
til hneykslis og minkunar. Pörfin
fyrir heilsuhæli á Norðurlandi er
svo augljós norðlenzkum læknum
og öllum almenningi, að menn sætta
sig ekki við það, að málið verði
afgreitt með tillögum um byggingu
geymslukumbalda fyrir berklaveikt
fólk, sem sé öliu og undir öllum
kringumstæðum stefnt til Vífilsstaða.
Oft vill það verða þegar mönnum
gengur illa að skilja hlutina aö menn
geta sér ýmislegs til og þá ekki
ætíð þess bezta. Svo er og hér.
Menn geta sér þess tii um yfirlækn-
inn, að hann óttist um framtíð
Vífilsstaða, óltist samkepni trá norð-
lenzku heilsuhæli. Afsakanlegt er að
menn geti sér þessa til, þegar alt
virðist mæla á móti því, að afstaöa
hans til málsins geti verið á viti
bygð og skilningi á þörfum þjóðar
innar í þessu efni. Margir munu
þeir menn vera, sem líta svo á að
Jaröarför okkar ástkæru eigin-
konu og móður Valgerðar
Arinbjarnardóttur, sem
andaðist 25. þ. m., er ákveðin
miðvikud. 4. janúar næstkomandi
og hefst með húskveðju frá heim-
ili okkar, Brekkugötu 19, kl. 1 eftir
hádegi.
Akuréyri 29. des. 1921.
Daniel Gunnarsson.
Guðrún Danielsdóttir.
Helga Daníelsdöttir.
Magnea Danielsdóttir.
heilsuhæli á Norðurlandi mundi auka
gagnsemi Vífilsstaða auk þess sem
það veitti húsrúm einhverjum af
þeim berklasjúku mönnum, sem
lögum samkvœmt á að taka burt af
heimilunum tafarlaust!
Þessari tilgátu er slegið hér fram
til þess að yfirlækninum gefist kostur
á að verja sig og um leið, að færa
gildari rök fyrir afstöðu sinni í mál-
inu, heldur en enn eru fram komin.
>
A Vesturvegum.
x.
1
A akri.
Því var lofað seinast, að segja eitt-
hvað frá verkbrögðum bænda vestra.
Það er alkunnugt að hér heima
hafa menn gengið í skóla meðal annars
til þess, að læra að plægja. Margt
ber til þess, að við ólikt er að eiga
hér heima og vestra í því efni, enda
kunna menn ekki verkið, þrátt fyrir
skólagöngu, sem ekki er heldur von,
þar sem rétt aðferð hefir enn ekki
verið tekin upp f skólunum sjálfum,
eins og 3fðar skal á vikið.
Nú kemur maður vestur ungur og
ókunnandi öll verkbrögð, sem að land-
búnaði lúta. Ekki kemur til mála fyrir
hann að ganga í neinskonar verknáms-
skóla, til þess að læra jafn algeng
störf, sem landbúnaðarstörf eru Hann
ræðst til einhvers bónda og tekur
upp algeng störf fyrir fult eða því sem
næst fult kaupgjald. Bóndi skipar hon-
um fyrir um verk. Plæging er algeng-
ust. Til hennar gengur lengstur tími
eða því nær jafnlangur og til allrar
annarar akurvinnu til samans, þó gert
sé ráð fyrir einni plægingu árlega.
Bóndi sýnir honum fyrstu handtökin
við að leggja aktýgi á hesta og beita
þeim fyrir plóginn. Hann sýnir honum
hvernig plógnum er stjórnað með 2^-3
vogstöngum: plógfarið grynt éða