Dagur - 14.07.1922, Blaðsíða 4

84
DAQUR
24. tbl.
Samband Isí
Sam vinn ufélaga
útvegar beint frá verksmiðjunni
hið viðurkenda, ágæta
Mc. Dougall’s
BAÐLYF.
Vottorð.
áttu samkvæmt samningi, en sem
togaraeigendur vildu kaupa sjálfir fyrir
það verð, sem þeim sýndisí sjál/um.
Sjálfsagt mun Jónas, eins og allir
sannsýnir menn bafa litið svo á, að
hásetunum bæri réttur til að ráðstafa
eftir vild réttmætri eign þeirra sjálfra.
En aðdróttun um þátt í verkfallinu
hefir Jónas hrundið eftirminnilega.
Hann hefir lýst að henni opinberan
ósannindamann ekki minni pólitfska
persónu en Einar Arnórsson var um
eitt skeið, (áður en hann slíðraði
sverðið fyrir Jónasi) og skorað á hann
að höfða mál og sanna ummælin. En
Einar þagði. — Þátttaka Jónasar í
félagsskap jafnaðarmanna var ekki
meiri en það, að hann var með þeim
fyrir löngu sfðan ár eða part úr ári
og flutti þar einkum fyrirlestra um
samvinnumál. Til samanburðar má lfta
yfir sögu sumra stóru Ijósanna á fest-
ingu Mbl. Þ. G. orti mjög magnaða
drápu til lofs og dýrðar jafnaðarmönnum
Sigurður ráðunautur var einn af stofn-
endum og styrktarmönnum kaupkröfu-
fél. í Reykjavfk og Jón E. Bergsveins-
son sem nú gengur upp í samkynja
stærðum í Rvík þykist vfst enn vera
í Verkamannafél. Akureyrar og var
formaður þess um langt skeið. Von-
andi hrspa þessar stjörnur ekki niður
af festingunni þó að á þær sé bent.
Samvinna í stiórnmálum. Mbl.
segir að D.-listinn sé borinn fram sem
metki víðsýnis og samvinnu í stjórn-
málum. Með Sigurði ráðunaut er settur
falskur stimpill á listann, en áð vísu
stimpill, sem fáir munu láta ginnast
af, vegna pólitískrar æfisögu Sigurðar
og þeirrar almennu vitneskju, að hann
þráir það eitt, að komast til hærri
mannvirðinga. Langt um heldur kaus
hann að komast á B.-listann. Þar var
meiri sigurvon. En prófkjósendur höfðu
meiri trú á öðrum mönnum. Þegar sú
von brást Sigurði, vildi hann freista
gæfunnar á gersamlega andstæðum
lista. Af þessum ástæðum verður Sig-
urður ekki hættulegt agn á listanum,
heldur fremur hræða, þvf bændur trúa
því ekki, að kaupmenn í Reykjavík og
stórspekúlantar beri hann fram af um-
hyggju fyrir bændastétt landsins,
heldur til þess að veiða atkvæði
bændanna handa Jóni Magnússyni. En
yfir þessi óheilindi er nú Mbl. að
breiða með slagorðum um samvinnu í
stjórnmálum. Þessi samviana á að
vera I því fólgin, að þingmenn komi
sér bróðurlega saman um það, að
standa á verði um hagsmuni fjárafla-
mannanna í Reýkjavík, svo að þeir
geti hér eítir sem hingað til notað
sparifé þjóðarinnar og fé bankanna
og lánstraust landsins óhindrað sér
til fjárafla. Að þegar næst verði tekið
io milljóna krónalán, þá verði því eins
og sfðast, varið til að greiða aðkall-
andi skuldir þessara manna og úr þvf
hlaðinn skjólgarður áhættumegin f
braski þeirra. Áð legátar verði kost-
aðir af landsins fé til bjáfpar stór-
gróðamönnunum að græða á fiski, að
stjórnin geti róleg setið á veðbanka-
málinu og að vandlega verði passað
að stórlán, sem tekin eru, bæti ekki
úr neinni bráðri nauðsyn bænda og
aamvianumanna, heldur kaupmanna og
stórbraskara f Rvfk; að íslandsbanka
verði leyft að færa sig upp á skaftið
o. s. frv. Þetta er það, sem Mbl. á
við með pólitfskri sasnvinnu. Um þessi
mál á ekki að vera neinn ágreiningur
heldur i að kjósa á þing þæga vilca-
pilta kaupmannavaldsins f Rvfk,
Búskapur Jónasar. Andstæðingar
Jónasar frá Hriflu grípa til margra
vopna og varnarráða á undanhaldinu
fyrir penna hans. Eitt þeirra eru lítils-
virðandi dylgjur um búskap hans f
Hriflu. Nú nýlega hefir hlaupasnáði
kaupmanna hér nyrðra lotið að þessu.
Má virða honum til vorkunnar, að
hann er ekki fær um að valda þyngri
vopnum. Sagan um búskap Jónasar
er ekki löng, því hann hefir aldrei
búið. En árið, sem skólum landsins
var lokað í sparnaðarskyni, dvaldi
hann á æskuheimili sfnu mikinn hluta
ársins, en að mestu við önnur störf
en búsksp. Annað gerði Jónas, sem
þessar smásálir þefja vandlega um.
Honum hugkvæmdist, það sem engum
hafði áður hugkvæmst, að veita Skjálf-
andafljóti á Hrifluengi og lagði frani
fé til þeirrar tilraunar. Góður árangur
er þegar kominn í Ijós og nýtur ná-
býlisjörð Hriflu ,Holtakot, einnig góðs
af áveitunni. Með þessu fékst og
reynsla fyrir því að stóráveita ein,
sem menn hafa lengi haft f huga þar
meðfram Skjálfandaflj, muni vera fær.
í málinu liggur þá svona: Af ræktar-
semi við æskuheimilið og af fórníýsi
og framfaralöngun Iagði Jónas fram
fé, til þess að bæta jörðina ef unt
væri og fá reynslu fyrir þesskonar
áveitu, ekki vegna þess að hönn ætti
jörðina, né byggist við að njóta góðs
af, heldur af þeirri mannslund, sem
fáir eiga slíka sem Jónas. Það má
óhikað skjóta þvf undir dóm þeirra
manna, sem eru þessu máli jafnkunn-
ugir og sá, sem þetta ritar, — sveit-
unga Jónasar, hvort það sé ekki meira
en meðalskömm, er slfkt pólitískt vesal-
menni, sem Gunnl. Tr. Jónsson óneitan-
lega er, stendur æpandi að Jónasi f
þessu máli.
Kaupmenn og úfgeröarmenn.
»Útgerðarmaður« ritar grein, sem hann
kallar »Otsök og afleiðing* f 22. tbl.
ísl. þ. á. Fyrsti kafli greinarinnar eru
hugleiðingar og getgátur um það, á
hvern hátt kaupfélög landsins vinni að
útbreiðslu samvinnublaðanns, en spilli
fyrir kaupum á þeim blöðuro, »sem
stcku sinnum taki svari útgerðarmanna
og kaupmanna, — Morgunbl. og ísl.«
þessar getgátur eru bygðar á tómum
heilaspuna og ofsjónum yfir gengi
samvinnublaðanna. Ef eigendum Mbl.
og fsl. gengur illa að útbreiða þau
blöð f sveitum landsins, væri þeim
hollara, að skygnast eftir öðrum or-
sökum en þeim, sem »Útgerðarmaður«
bendir á f getsökum sfnum og eru
ummæli hans um þetta ekki frekari
svara verð.
Næst veitist höf. að tveim mönnum,
sem skrifað hafa f Tfmann greinar, er
ganga, — önnur — til þess að sýna
fram á, að framtfð fslands byggist á
landbúnaði fremur en á sjávarútvegi, —
hin—tii þess að gera grein fyrir tekjum
þjóðarinnar af hvorum atvionuveginum
fyrir sig. Einkum veitist hann þó að
höf. sfðartaldrar greinar, alþm. Sigurj.
Friðjónssyni og telur hann hafa farið
með »rangfærslu fleipur.* Dagur telur
ekki ástæðu til að taka svari þessara
manna, enda engu að svara, því >Út-
gerðarmaður* ber hvergi við, að rök-
styðja neitt af þvf, sem hann segir,
heldur byggir alt á fullyrðingum og
má hann óhætt leggja sig betur fram
til þess að ráða niðurlögum þeirra
Helga Valtýssonar og Sigurj. Friðjóns-
sonar í málum þeim, sem hér ræðir
um.
En auðsæilega á það að vera kjarn-
inn f þessari grein, að rægja sam-
vinnublöðin og bændur f augum út-
garðarmánna »fyrir fjandsamiega fram-
komu blaðanna f garð þeirra.« Þau
hafi orsakað krit þann, sem sé milli
»sjávar og sveita.« Áuðvitað færir
höf. engin rök fyrir þessu; bendir ekki
á neitt máli sfnu til stuðnings og þó
grein þessi sé iélegt umræðuefni, vill
Dagur f þessu sambandi benda út-
gerðarmönnum á misskilning nokkurn
bjá þeim sjálfum, sem er aðalorsökin
til þeirrar úlfúðar, er þeir sumir hverjir
virðast bera f brjósti til samvinnu-
manna og bænda — misskilning, sem
getur jafnvel orðið »orsök« til þeirrar
»afleiðingar,« sem áðurnefnd ritsmfð er.
Margir útgerðarmenn eru jafnframt
kaupmenn; hafa verið það áður en
þeir snerust að sjávarútgerð og halda
þeirri atvinnu áfram f stærri eða
smærri stfl. Margir þeirra eru Ifka
fiskkaupmenn, þ. é. kaupa fisk af
smærri útgerðarmönnum og selja hann
svo ásamt sfnum eigin fiski. Þessir
menn stunda tvo gagnóllka atvinnu-
vegi samhliða. Nú finst þessum mönn-
um, sumum, að alt, sem talað er til
kaupmanna, sé jafnframt talað til út-
gcrðarmanna, af því að þeirra breiða
persóna nœr út yfir hvorttveggja. En
þetta ér misskilningur, sprottinn af
þvf, að þeir kunna ekki að greina á
milli tveggja ólfkra atvinnuvega. Séu
hörð orð látin falla um þá, sem fisk-
eða sfldarspekúlanta, þegar þeir f
heimsku sinni spiila hver fyrir öðrum,
eins og sannanlegt er og á vitund
þeirra sjálfra, að þeir gerðu í sfldar-
sölunni 1919, * þá taka þeir slfkar
ákúrur að sér sem útgerða/menn. En
Hér með votta eg undirr. að herra
kennari Brynjólfur Sigtryggsson að Ósi,
hefir aldrei bent mér á nokkurn mann,
hvorki Þórhall Ásgrímsson frá Þrastarhóli
eða annan, scm mundi borga skuldir
fyrir sig.
Akureyri 26. mar 1922,
Björn Orímsson.
Vottar:
Sveinn Frímannsson.
jakob Lilliendal.
Eg undirritaður hefi beðið hr. Jcaup-
mann Björn Grímsáon um ofanskráð vott-
orð, végna þeirrar sögu, er gengið hefir
um það, að eg hafi vísað til og bent
kaupmanninum á hr. bónda Þórhall Ás-
grímsson á Þrastarhóli, sem mundi borga
fyrir mig skuld' mína við kaupmanninn
er var að upphaeð kr. 40,00. En eins og
vottorð kaupm. sýnir, eru þetta tilhæfu-
laus ósannindi.
B/ynj. Sigtryggsson.
fisk og sfldarsalan heyiir undir annan
atvinnuveg en sjálfa útgerðina. Það er
komið undir útgerðinni, hvað mikið
afla8t, en undir kaupmenskunni, hvað
fyrir afiann fæst. Misskilningurinn
kemur glögt fram f áðurnefndri grein.
Höf. hefir altaf í sama númeri »út-
gerðarmenn og kaupmenn,« eins og
það séu e.nskonar samgróningar, óað-
skiljanlegir pislarvottar árasanna frá
samvinnumönnum og bændum. Á milli
þessa þyrftu útgerðarmenn að greina og
alls engin þörf er á þvf, að klína
kaupmannsstiplinum á hina smærri
útgerðarmenn, sem selja fiskkaup-
mönnunum aflaJ sinn oft með vafa-
sömum hagnaði.
Dagur leyflr sér að mótmæla þvf,
sem ósönnu og órökstuddu fleipri, að
stefna samvinnublaðanna sé sjávarúl-
veginum andvfg, enda þótt þeim kunni
að sýnast annan veg um ýms atriði
honum viðkomandi, en útgerðarmenn
sumir telja rétt. Einkum sýnist þeim
annan veg en fisk- og síldarkaup-
mönnum um söluaðferðiynar, en þar
sem samvinnumenn leggja til, að sömu
aðferðum sé beitt þar, sem þeir telja
reynast sjálfum sér bejnt, ætti það ekki
að vera vottur þess, að þeir geri það
af fjandsamlegum hug.