Dagur - 28.03.1923, Page 2

44
ÐAOUR
13. tbl.
herzlu á að íræðslan leiði sem mest
hug barnanna að heimilunum, bæði
með ræktun og teikningum, sem heyra
til heimilunum. Það er sérstök nauð.
syn á að glæða heimilisrækni á ís-
landi vegna þess að fiskiveiðar og
kauptún draga fólk tii sín frá sveit-
unum og gerir margt af því raunar
heimiíisleysingja. Og svo vofir stór-
iðnaðurinn yfir, með enn meira afii.
ef til vill. Þetta kennir dæmi Norð-
manna. Þegar eg las »Ný kynslóð*
— aögu eftir Jóta, — fanst mér til
um að ísland vantaði skáld, sem eins
vel innrætti ræktina til heimilis, á-
haínar, átthaga og ættar. (Meira.J
Fundargerð.
Ár 1923, laugardaginn 27. jan., var
þingmálafundur haldinn að Skóguin í
Fnjóskadal, .samkvæmt fuiidarboði frá
þingmanni Suður-Pingeyinga, ingólfi
Bjarnasyni, Fjósatungu.
• Fundarsfjóri var kosinn Stefán Krist-
jánsson, skógarvörður, Vöglum. Skrií-
arar Jóhahnes Laxdai, bóndi í Tungu
og Guðni Þorsteinsson, oddviti, Luiidi.
Gerðir fundarins voru:
1. Skýrði þingmaðurinn frá efni
stjórnarfrumvarpa all margra, er gert
er ráð íyrir, að lögð verði fyrir al-
þingi í vetur. Að því loknu fóru fram
umræður um frumvörpin og beiiidust
þær einkum að fjármálahorfum þjóð-
arinnar og ríkissjóðs.
2. Fjármálin. Eftir all jangar um-
ræður voru eftirfarandi tillögur bornar
tipp:
a. Fundurinn beinir þeirri kröfu til
þings og stjórnar, að ganga frá næstu
íjárlögum tekjuhallalausum, og sé
tekjubálkurinn varlega áætlaður. Jafn-
framt sé forðast að taka ný lán fyrir
ríkissjóðsins hönd.
b. Fundurinn lýsir átiægju sinni
yfir þeirri sparsemdarstefnu, er kemur
fram í hinum nýju stjórnarfrumvörp-
um um sameiningu embætta og fækk-
un. Telur, að meira mætti gera að
því. að draga úr kostnaði við em-
bætta- og starfsmannahald ríkisins,
ekki sfzt hinum mikla skrifstofnkostn-
aði, er farið hefir sivaxandi að undau-
förnu.
c. Fundurinn er því fylgjandi, að
alþing sé haldið annaðhvort ár, og
aíþingiskostnaðurinn minkaður svo sem
unt er.
Tillögurnar samþyktar með ölluni
greiddum atkvæðum.
3. Bankamál.
Svofeld tillaga borin fram og sam-
þykt með öllum greiddum atkvæðum:
Fundurinn skorar á alþingi, að hlut-
ast til um, að gerðar verði þegar í
stað nauðsynlegar umbætur á tslands
banka, skift um bankastjóra, ef það
er ekki þegar búið. Bankastjórarnir
settir á föst laun (þ. e. ágóðahluti
feldur niður), og eftirlitsmönnum laun-
að svo hóflega, að enginn bitlingur
sé í. —
Jafnframt vítir fundurinn seinlæti
það og drátt, sem orðið hefir á um-
bótum á stjórn bankans af landsstjórn-
arinmu hálfu.
4. Mentamál.
Eftir langar umræður var boriri upp
og samþykt í einu hljóði eftirfarandi
tillaga:
Fundurinn skorar á næsta alþingi,
að veita 35 þúsund krónur á næstu
fjárlögum, til þess að unt verði að
byggjá alþýðuskóla í Suður-Fingeyjar.
sýslu, og felur þingmanni kjördæmisins
að bera málið fram.
5. Vegamál.
Svo feld tillaga samþ. í einu liljóði:
í samræmi við áðurframkonma yfir-
lýsingu landsstjórnarinnar og vega-
málastjóra, til sýslunefndar Suður-f’ing-
eyinga, — að ætlast væri tii, að
byrjað yrði á akvegi yfir Vaðlaheiði á
þjóðveginum, þegar eftir byggingu
bruarinnar yfir Eyjafjarðará; skorar
fundurinn á þing og stjórn, að láta
framkvæma mælingu og ákvörðun
vegar þessa, þegar á næsta sumri, og
veita síðar nægilegt fé tii lagningar
brautarinnar.
6. Sveitfestismál.
í því máii kom fram þessi tillaga:
Fundurinn skorar á alþingi, að
breyta sveitfestisskilyrðum þeim, sem
nu gilda, í þá átt, að aínema fram-
færsluskyldu fæðingarhrepps, sem í
flestum tilfellum hefir við litla sann-
girni að styðjast. Hver sá, sein eigi
hefir unnið sér sveitfesti eftir 16 ára
aldur, ákveðinn árafjölda, eigi fram-
færslurétt í dvalarsveit.
7. Bannlögin.
Eftirfarendi tillögur samþ. i einu
hljóði:
a. Fundurinn er eindregíð mót-
fallinn því, að vínsölustaðir séu í
landinu, og skorar á þing og stjórn,
að leggja niður vínsölubúðir ríkisins;
en verði það talið nauðsynlegt vegna
Spánverja, þá sé hverjum lögráða
manni heimilt að panta Spánarvín
undir umsjón og eftirliti ríkisins.
b. Fundurinn skorar á þing og
stjóru að afnema frestun á fram-
kvæmd bannlaganna svo fljótt sem
verða má og tryggja þau sem allra
bezt, líkt og þær þjóðir, er iengst
ganga £ því efni.
Fieiri mál ekki tekin fyrir.
Fundargerð lesiu upp og samþykt.
Fundi slitið.
Sieján Kristjánsson.
Gudni Porsteinsson.
I
A víðavangi.
Verzlunarvifringurinn. Aðatbeiti
ás hinna »verðandi« manna (þeirra,
sem eru ekki neitt ennþá, en ætla sér
að verða eitthvað og kalla félag sitt
»Verðanda«) á pólitiska fundinum stð-
asta, var J. J. írá Flatey Hann þykir
nú eicna bezt kjörinn f þeim hópi,
til þeas að bera á borð fyrir þjóðina
verzlunarsteínnskrá þeirra »verðandí«
manna. Er það íyrir það tvent, að
hann er stórgáfaður maður borinn
saman við allan þorann af verzlunar-
liði þessa bæjar og er þó margur
greindur maður f þeim söfnuði, eins
og íslendingur ber vott um og í
öðru lagi íyrir það, að hann hefir al-
veg íramúrskarandi hæfileika, til þess
að reka vissa tegund af viðskiftum
(sem hinir »verðandi« menn telja
þjóðinni holl, þegar þau lánast) eins
og þau mörgu og miklu íyrirtæki,
sem þe3si ágæti maður hefir veitt
forstöðu I seinní tlð, munu bera vott
um. Þessi þjóðaraómi, J. J. frá Flatey,
gengur nú uin götur bæjarins hvern
dag með skjalaveski undir hendinni
og fara þeir, sem það vilja hugieiða,
nærri urn, að í þvf veski er fólgið
lausnarorð þessarar viðskiftalega hrjáðu
þjóðar, ef hún þekti sinn vitjunartíma
og kyr.ni að meta sllkann mann. Er
það eitt einkenni öfugstreymis þessara
tíma, að sú þjóð skuli vera að vafs-
ast með Landsverzlun, sem á völ á
trjálsri verzlun undir handleiðslu sllks
manns, sem J. J. frá Fiatey og ann-
ara, sem standa honum að baki.
^Í8hermi er það hjá J. J frá
Flatey að ritstj. Dags haíi verið
dæmdur >til að afturkslla persónu-
leg, meiðandi gifuryrði um heiðvirðnn
andstæðing sinn.« Til þess hefir blað
ið aldrei verið dæmt, enda hefir ckki
gert það, né haít ástæðu til þess.
Er það leitt, þegar svo góðir menn
eins og J J. frí Flatey fara með
svona augljós ósaunindi, cn cr þó
hægt að fyrirgefa það þeim, sem
mega ekki vera að því að gæta ssnn-
lcikans fyrir óskaplegu annrfki.
Þingmálafunduríon, í 8. tbi. Dags
hefir bæjarfdgeti Stgr. Jónsson gert
athugasemdir við aðfinslur blaðsins út
af íundarstjórnínni. Blaðið er honum
sainmála um. að nafnakall hafi verið
óframkvæmanlegt, en að íundarstjóri
hefði getað endurtekið atkvæðagreiðslu
með handauppréttingu, úr þvl að.þing-
maðurinn lét sér ekki nægja þá at-
kvæðagrciðslu, sem fram fór. — Allir,
sem viðstaddir voru, munu minnast
þess, að J. J fór með mjög íreklega
móðgandi ásnkanir í garð þingsins um,
að þingmcnn væru fótaþurkur utan-
! ingsmanna, án þess að finna orðum
sfnum minsta stað. Slíkt er ekki hægt
að kalla »aðíinslur,« heldur órökstudd
glfuiyrði. Og blaðið getur ekki litið
svo á, að virðingu fyrir þinginu sé
borgið, meðan slíkur strákskapur er
látinn viðgangast vítalaust á opiuber-
um fundum Naumast mun verðe litið
öðruvfsi á, en að J J. hafi láðist á
pingmanninn, því hann taldi íramkomu
hans í málum aðra, er á þing lcæmi,
heidur en á þingmálaíundum. Slfkt er
mjög svo ærumeiðandi ásökun fyrir
þingmann. Btaðið mun þvl ekki geta
orðið á einu máli með bæjarfógetanum
um það, sem hér greinir á um, ug
sér ekkert hættutegt við það. Stendur
honum til boða rúm f blaðinu, ef hann
telur vera ástæðu til þess að rökræða
þetta frekar. Slettirekuskap J J írá
Flatey um þessi atriði mun blaðið láta
ósvarað. Þeim góða manni rnun reyn-
ast full crfitt að standa fyrir sfnum
málum, þó hann haldi sér innan þeirra
takmarka, scm persónu bans eru af
náttúrunni sett og smekkvísi hans,
greind og aðrir bæfileikar marka, en
láti vera, að sletta sér fram í ágrein-
ingsmál blaðsins og bæjarfógeta Stgr.
Jónaaonar.
Svar til .Árna Jónssonar. Árni
Jónsson verztunarstjóri á Vopnafirði
er óánægður við Dag út af því, að
blaðið hefir hvatt til varúðar i ráðstöf-
un til útflutnings lifandi fjár, sem ver-
ið hafa á döíinni á Austurlandi, að
hans tilhlutun. Er svo að sjá, sem
bæði honum og ritsíj. Austaníara þyki
það ósvirma af bændablaðinu Degi, að
gleypa ekki gagnrýnislaust við máli
þessu, eins og þá lá fyrir samkv.
fyrri grein Á. J. Ekki getur Dagur
verið á sama máli um það. Af fyrri
grein A. J. varð ekki annað ráðið, en
að llkurnar fyrir möguleikum til út-
flutnings væru bygðar á ummælum
einhvers kaupmanns, sem iiann þð ekki
nafngreindi. í annan stað var útflutn-
ingstilraunin bygð á því, að bændur
gerðu fleiri eða færri af yngstu áni
sínum að niðurlagsfé. í íyrsta lagi gat
það ekki vetið sjáifsagt, eins og máiið
lá íyrir, að taka ummæli ónafngreinds
kaupmanns eins og væru það úrslita-.
orð í þcssu máli. í ööru lagi er öllutn
Ijóst nema ef til vill Á. J. og þessum
austfiizku bændum, að útflutningur á
yng3tu ám bænda getur ekki staðið
lengi, heldur hlýtur að falla niður
mjög bráðlega og sæti þá alt í sama
fari að öðru en þvl, að bændur ættu
færri ær og lakari. í þesskonar ráð-
stöfunum gat verið fólgin >vítaverö
óvarkárni, < og ekkert lá íyrir, þegar
Dagur gerði sínar aths., sem gerði al-
veg ugglaust um það, að ekki yrði
farið fram málinu með sllkri óvarkárni,
svo mjög sem hr. Á. J. hélt hugmynd-
inni íram. Það virðist dálítið hjákát-
legt, að hr. Á. J. akuli vera að leggja
þær spurningar fyrir ritstj. Dags, sem
hann gerir. Hann spyr: »Eru þessi
sóttkvíunarákvæði ný? Voru þau ekki
komin ( gildi á síðustu árum útflutn-
ingsins? Og hafi svo verið, hvaða
áBtæðu telur hann þá, til þess að út-
ílutningurinn geti ckki eins tekist nú
og þá?« Ef þetta mál hefir verið svo
einfalt, sem af þessum 'spurningum má
ráða, hver ástæða var þá til að gera
þá umsögn Garðars Glslasonar, að út-
flutningur á lííandi (é til Belgíu mundi
geta tekist, að svo verulegu atriði,
eins og væri þar um stórvægiiega
kaupsýslumannsuppgötvun að ræða?
Málið virðist hafa valist íyrir Á. J.
sjálfum, svo að ástæðulitið sé, að
áfeliast Dag fyrir varúðartitiögurnar,
þar sem blaðið gat ekki frá sjálfu
stjórnarráðinu fengið neiuar upplýsing-
ar um málið. Blaðið vonar að vel tak-
Í3t með tilraun þá, sem hér er stofn-
að til, en breytir ekki þeirri skoðun,
að ranglega sé stofnað til útflutnings
lifandi fjár á þann hátt, að gera yngstu
ærnar að niðurlagsfé.
Nýtf blaö, »Kram« á Sigiufirði er
sagður dauður úr ráðaleyai með rit-
stjórn og annað. Nýtt blað, sem heitir
»Framtfðin« er farið að koma út á
Siglufirði. Er Hinrik Thorarensen
læknir ritsjóri þess. Blaðið telur sig
vcra engum flokki háð.
Guöm. Friöjón88on skáld kom með
Goðafossi hingað til bæjarine og dvelur
hér um stundariakir.