Dagur - 10.05.1923, Page 2

72
DAOUR
20. tbl.
um kor.t, ef út af ber, annan en bera
blak af þeim á einn eða annan hátt
svo ekki fari verr en komið er. Það
er fátítt að vísu, að ieggja þurfi bein-
línis fram fé, eins og hér átti sér
stað, til innlausna á skuldbindingum
hanka, en þó ekki reki svo langt, eru
nógar aðrar leiðir, til þess að velta
tjóninu, sem orðið er, smámsaman á
hið breiða bak almennings. Með þeim
rúmu réttindum, sem bankastarfsemi
hafa yfirleitt fylgt, eru tögl og hagld-
ir þar á einni hendi, til að reyra að
viðskiftakjörum almennings, með hækk-
uðum vöxtum og öðrum ófögnuði og
ná þannig hlut sfnum aftur.
Menn geta nú gruflað yfir því um
stund, hvort þetta er ótakmörkuð
ábyrgð eða ekki.
Jón Gauti Pétursson.
Símfrétiir.
Rvík. 7. maí.
Hæstiréttur Bandaríkjannabann-
ar öllum erlendum skipum og
Bandaríkjaskipum aðhafa áfengi
innanborðs innan priggja mílna
frá ströndum Ameríku. Inn-
siglað áfengi má ekki finnast í
skipunum. Úrskurður pessi á
bannlögunum hefir vakið skelf-
ingu meðal enskra útgerðar-
manna. Álíta peir hann brot á
alpjóðlegu samkomulagi. Brezk
gufuskipafélög, er senda skip
til Bandaríkjanna, boða til ráð-
stefnu. Hin nýju ákvæði bann-,
Iaganna ganga í gildi í pessum
mánuði.
Þýzku skaðabótatilboðunum
hefir verið hafnað. Pýzka mark-
ið fellur.
Rannsókn lokið í Landmands-
bankamálinu. Kærðir eru Gitick-
stadt, stjórn bankans, Prior, for-
stjóri.
Krupp verksmiðjueigandi fang-
elsaður af Frökkum. Astæðan
ókunn.
Komist hafa upp fyrirætlanir
um að sameina Bayern og Austur-
ríki í eitt konungsríki með sam-
pykki Frakka. Bayerskir ráðherrar
sagðir riðnir við málið.
Vog-Bjarni hefir sagt sig úr
Sjálfstæðisflokknum. Búist við
að hann lendi hjá Morgunblaðs-
mönnum.
Tillaga um fjárveitingu til at-
vinnubóta í sjávarkauptúnum
feld í neðri deild.
Fréttarifari Dags.
Brúðhión. Nýlega gaf Stgr. Jóns-
son bæjarfógeti saman f borgaralegt
hjónaband þau Sigurlaugu Jóhannes-
dóttur frá Hvammi í Höfðahverfi og
Stefán Ingjaldsson, Hálsi í Fnjóakadal.
Við banasœng.
»Sælir eru hjartahreinir,
því þeir munu guð sjá.*
Eg skrifa ekki þessar línur vegna
þess, að þaö muni, að almennu áliti,
þykja umtalsvert, þó að eg sæti
stundarkorn við banasæng Jóhanns
O. Kristjánssonar, sem andaðist á
Vífilsstööum 8. apr. síðastliðinn. En
endurminning stundar þeirrar er
mér svo rík í huga, að eg tel ástæðu-
laust að þegja með öllu um hana.
Vitanlega verður hljótt um minn-
ingu Jóhanns eins og flestra þeirra,
sem deyja á líku reki; — áður en
lífsstarfið byrjar. Og hér á ekki að
segja æfisögu hans, heldur aðeins
leggja lítinn minningasveig á gröf
hans, sem þakklætisvott, af því að
hann auðgaði líf mitt að einni hátíð-
Iegri alvörustund, fagurri stund, Ijúfri
og lærdómsríkri.
Við Jóhann vorum lítt kunnugir og
óskyldir að ætt, en viö áttum eitt
sameiginlegt. Við höfum báðir kom-
ist i kynni við alvöru lifsins og
sársauka. Þessa stuttu kveðjustund
voru þvi hugsanir okkar alt af að
mætast. Hugir okkar ferðuðust um
þaulfarnar leiðir harmsins og þeir
mættust á þeim sjónarhæðum, sem
leitandi mannshugur finnur alt af,
þar sem birtir yfir lífirtu af Ijósi því,
sem hvaöanæfa streymir inn yfir
sjóndeildarhringinn.
Tal okkar féll fram og til baka.
Hann rakti nokkur drög æfi sinnar,
einkum sálarástands síns og hugs-
analifs Hann tjáði mér, hversu mjög
hann hefði veriö hneigðurtil þung-
lyndis og svartsýni frá barndómi og
að ekki heföi birt í sálu sinni fyr
en alt var af honum tekið, nema
bæklaður líkami og vonlaus barátta
við dauðann. Hann var óendanlega
þakklátur fyrir sín örlög — svo
þung aö almennu mati — af því að
þau höfðu forðað honum frá alvöru-
leysi og „slarki" og veitt honum
meiri sálarþroska, meiri rósemi í
drottins umsjá, meira siðlegt þrek
en lfkur væru til, að hann hefði
öðlasí heilbrigður. «
fað var svo gott að sitja við
sængurstokkinn hansjóhanns, af því
að eg fann, að fyrir löngu var sú
niðurstaða fengin, að líf og dauöi
gátu mæzt þar í fullri sátt. Það er
sjaldfengið umhverfi, þar sem ræður
full samstilling tveggja mestu and-
stæðna tilverunnar. En slíkur var
þroski Jóhanns, að hann hafði skapað
þetta umhverfi. Lffsraunirnar höföu
farið eldi um skapgerð hans. Þær
höfðu eytt sinni eigin beizkju; brent
burt úr' Iffi hans allan sársauka.
Von hans og lífsþrá, eilíf og sterk
höfðu flutt'sig um set; - yfir gröf
og dauða.
* *
*
Eg starði þegjandi út um glugg-
ann. I suðurátt, andspænis í hverf-
inu liðaði sig grasgróinn vegur upp
á milli tveggja mela. Á slíkum stund-
um getum viö orðið svo draumgefin
og barnaleg. Eg hugsaði sem svo:
Væri eg óvita barn og mér væri
sagt, að þessi sniðskorni vegur væri
stekkjargata, þá mundi eg hugsa mér
hinum megin viö hæðirnar stórfeng
Iega og dularfulla veröld. Einmitt
þessu líkur var æfivegur Jóhanns og
hans líka; — sniðskorinn vegur um
hrjóstur Iífsins, gróinn í skúrum tár-
anna. Fyrir enda hans varð ekki
séð, en þar var opin víðátta bak
við hrjóstrugar hæðir.
Enginn maður hefir að minni vit-
und veriö vissari um það, að hann
ætti að leggja upp í langferö dauö-
ans innan skamms, heldur en Jóhann,
né verið fremur við þeirri för búinn.
Eg veit, að nú er hann kominn á
enda hins sniðskorna, gróna vegar
yfir hrjóstur lífsins, inn á viðáttuna
og ljósiö hinum megin við hæöirnar.
Heilsufar
í Akureyrar-héraði
1922.
(Úr skýrslu til landlæknis).
Það var íremur kvillasamt þetta ár
— einkum fyrir kvefsóttir og háls-
bólgu- faraldur.
Manndauði vár með meira móti.
Alls dóu 104 á árinu (eða i8 6°/o
miðað við fólksfjölda í ársbyrjun).
(Árið á undan dóu 92 eða aðeins
16,1%).
Af dánarorsökum stóðu þessar
fremst f töð:
Berklaveiki olli 20 mannslátum,
Lungnabólga — 17 —»—
Krabbamein — 13 —»—
Ellihrumleiki — 8 —> —
Á árinu fæddust 122 börn lifandi
en 5 andvana. , '
Fólksfjöldi var f árslok 5792 Hafði
fjölgað á árinu um 149.
ibúatala á Akureyri var f árslok
2685. Hafði þar fjölgað um 167 borg-
ara; af þeim voru 68 fæddir á árinu,
en 94 komu á ýmsum aldri aðfluttir
annars staðar af landinu.
í sveitaplássum héraðsins fækkaði
hinsvegar fbúum um 18 — Ifkt og
lengi hefir tfðkast.
Um farsóttir er þetta helzt að segja:
Kvefsólt gekk alla mánuði ársins og
sótti niður f Iungu á mönnum, bæði
sem langnakvef og kveflungnabólga og
var illa af kvefinu látið.
Inflúenza. í kvefsótta-faraldrinum
var algengt að hitta inflúenzueinkenni
á mörgum sjúklingum, oft etfitt að
átta sig á hvað kalla skyldi kvef og
hvað inflúenzu. En f maf og júní
gekk kvef með svo ótvíræðum inflú-
enzkueinkennum, að allir læknar hér
f bænum voru sammála um að kalla
það inflúenzu. Það var einkum al-
gengt á börnum innan 10 ára aldurs
og minnti á barnakvefið er gekk hér
um vorið 1919, en var þó ekki eins
bráðnæmt eða svæsið.
í desember varð einnig samkomu-
lag um að kalla kvefið sem þá magn-
aðist inflúenzu og get eg sjálfur trútt
um talað, þvf eg fékk þessa kvefpest
og var í rúminu 10 daga. Fanst mér
veikin haga sér öldungis eins og sum-
arið 1921 er eg næst áður hafði in-
flúenzu.
Kverkabólga og baraavciki hafa geng-
ið þetta ár, sem hliðstæðir sjúkdómar,
svo að erfitt hefir stundum verið að
aðgreina þá. Kverkabólga var óvenju-
lega tið, og tfndi upp hvert heimilið
af öðru vfðsvegar um héraðið. Hér og
þar kom upp barnaveiki innan um
kverkabólguna og stundum að sögn
upp úr henni og varð á sumum ungl-
ingum hættuleg. 2 börn dóu þrátt
fyrir serum. A tveimur börnum gjörði
eg barkaskurð á heimilum þeirra og
batnaði báðum.
Algengt hygg eg vera, að heilbrigð-
ir sýklaberar flytji barnaveikina á milli.
Annars er Iítt skiljanlegt hve krókótt
og kynleg er leið hennar um iand og
sveitir.
Skarlatssótt er enn að slæðast um
á ári hverju. Þetta ár sýktust íý, sem
læknar vissu um, en eflaust hafa marg-
ir fleiri fengið veikina en mjög væga.
Lungnabólga (með taki) kom oft
fyrir og var svæsin. 39 sjúklingar
eru skráðir. FJns og fyr er sagt dóu
17 úr lungnabólgu, en sumt mun þó
ekki hafa verið taklungnabólga, held-
ur lungnabólga upp úr kvefsótt, in-
flúenzu og ef til vill berklum.
Berklaveiki — Sjúklingum fjölgaði
um 5 á árinu, og voru 101 f árslok.
Af þeim láu 32 á sjúkrahúsinu hér.
AUs dóu á árinu 20 eins og fyr er
sagt — af þeim 12 úr lungnatæringu,
2 úr tieilaberklabólgu, 6 úr öðrum
berklameinum.
Eftir heimilisfangi skifiust sjúk-
lingarnir þannig
Akureyri 59
Glæsibæjarhreppur 15
Saurbæjarhreppur 9
Öxnadalshreppur 1
Öngulsstaðahreppur 6
Hrafnagilshreppur 3
Skriðuhreppur 4
Arnarneshreppur 3
Svalbarðshreppur 1
Af hinum skráðu 101 berkiasjúk-
lingum, hafa 69 lungnaberkla en 32
önnur berklamein
Samrœðissfúkdómar — komu fyrir
34 sinnum — og voru 14 sjúkling-
arnir íslenzkir en 8 útlenzkir.
Slysfarir — voru þessar helztar:
Upphandleggsbrot 2
Framhandleggsbrot 3
Rilbeinsbrot 7
Öklabrot 2,
Höíuðbrot og rilbrot l{datSaúrs?Ja)
Liðhlaup í öxl 1
Allir sjúklingarnir fengu bata, að
undantekinni konu þeirri er braut
höíuðkúpuna.
Konur í batnsnauð. 16 sinnum var
jónasar læknis Rafnar og mfn 10
sinnum vitjað til sængurkvenna. Var
tíðast tilefnið að deyfa þjáningar, en
annars sein fæðing. 5 sinnum þurfti
tangartak 1 sinn keisaraskurð hinn
minni, ásamt tangartaki. Barnið náð-
ist lifandi en konan dó. Dó hún snögg
lega skömmu eftir að barnið varfætt,
sennilega af hjartabilun.
Bóluselningarskýrslur. Á árinu bólu-
settu yfirsetukonur héraðsins 321 barn
og kom bólan út á 229. Af þessu