Dagur - 13.06.1923, Side 1

DAGUR
kemur út á hverjmu iiintndeg].
Kostar kr. 6.00 árg. Gjalddagf
fyrlf 1. júíi. ianheimtuna annast
ritstjóri blaösins,
AFOREIÐSLAN
er hjíf.Jfónl f>. Þór,
Noröurgðtu 3. Talsímt U2i
Uppsögn, Itutidín við áramöt
sé bomír tii afgreiðslumanns
fyrlr 1, des,

VI. ár.
Akureyrl, 13. júní 1923.
25. blað.
f
Jón Davíðsson.
Pess heíir áður verið getið í blöð-
um, að ðldungurinn Jón Davíðsson
andaðist að heimili sínu, Reykhús-
um í Eyjalirði, 8. maí þ. á.
Hann var orðinn háaldraður mað-
ur, læddur 7. jan. 1837 í Kristnesi í
Eyjafirði. Foreldrar hans voru Davíð
Jónsson, og Sigríður Davíðsdóttir.
Voru þau hjón búandi í Kristnesi,
er sveinninn fæddist. Var Davíð
einn al bræörum séra Magnúsar i
Laufási, föður Jóns fyrv. forsætisráö-
herra, og Sigurðar læknis á Vífils-
stöðum. Árið 1840, 3ja ára gamall,
fluttist Jón Davíðsson með foreldr-
um sinum að Litla Hamri; bjuggu
þau þar lengi og þar ólst Jón upp
og vann hjá foreldrum sínum fram
á fullorðins ár. Árið 1870 gekk
hann að eiga heitmey sína, Rósu
Pálsdóttur frá Tjörnum í Eyjafirði.
Var hún dóttir merkisbóndans Páls
Steinssonar og systir Pálma sál.
Pálssonar skólakennara í Reykjavík.
Sama ár tóku uýgiftu hjónin við
búi á Litla-Hamri og bjuggu þar
til 1879, er þaú fluttu að eignar-
jörð sinni Kroppi í sömu sveit.
Árið 1885 misti Jón konu sina;
hafði hjónaband þeirra verið hið
ástúölegasta, og tregaði hann hana
mjög. Eftir að Jón varð ekkifl, hélt
hann áfram búskap á Kroppi, þar
til 1889, að hann fluttist að Hvassa-
felli, giftist þá í annað sinn og gekk
að eiga frændkonu sína Sigrfði Tóm-
asdóttur, ekkju eftir merkisbóndann
Benidikt Jóhannesson i Hvassafelli.
Voru þau Jón og Sigríður bræðra-
börn. I Hvassafelii bjó Jón til árs-
ins 1900. Sigríöi, konu sfna, misti
hann árið 1899, varð þá ekkill í
annað sinn. Vorið 1900 fluttist hann
að Reykhúsum, keypti þá jörð nokkru
síðar og bjó þar til ársins 1903, að
hann seldi jörð og bú Haltgrími
Kristinssyni, tengdasyni sínum. Hef-
ir hann síðan dvalið þar í skjóli
dóttur sinnar og tengdasonar að
undanskildu einu ári, er hann dvaldi
í Reykjavík, eftir að þau fluttu
þangaö.
Með fyrri konu sinni eignaðist
Jón 6 börn. Tvö þeirra, PáU og
Sigríður, dóu í æsku. Dóttur misti
hann 19 ára gamla, Sigriði að nafni,
mestu efnisstúiku. Pessi 3 börn Jóns
eru á lífi: María, ekkja Hallgríms
Kristinssonar forstjóra; Davið hrepp-
stjóri á Kroppi; Páll bóndi í Ein-
arsnesi. Með seinni konu sinni varð
Jóni ekki barna auðiö.
í æsku naut Jón ekki skólament-
unar íremur en þá tfðkaðist, en
námíús var hann þó snemma og
gáfaður í bezta lagi. Faðir hans var
gáfumaður og fróður um margt og
færði sonurinn sér rækiléga í nyt
fróðleik hans í samræðum. Jón not-
aði og af alúð þann bókakost, er
völ var á; var hann einn þeirra fáu
manna, er kunna að lesa bækur sér
til varanlegrar uppbyggingar og
menningar. Allur flausturslestur og
yfirborösþekking var fjarri eðlisfari
hans. Hann var djúphyggjumaður,
sem braut hvert viðfangsefni til
mergjar. Hann var gæddur frábærri
dómgreind og var auk þess stál-
minnugur. Fræðimaður var hann á
marga lund, en einkum Iagði hann
mikla rækt við íslenzkar bókmentir,
að fornu og nýju og sögu þjóöar-
innar. Kunni hann utan bókar
ógrynni afgömlum og nýjum Ijóðum
og hafði þau á hraðbergi hvenær
sem á þurfti að halda.
Dálítið fékst Jón við ritstörf um
æfina, skrifaöi blaðagreinar, en mun
sjaldan eða aldrei hafa látið nafns
sins getið opinberlega við þau störf;
var hann frá því bitinn að ota sér
fram til mannvirðinga. Var því við-
brugðið hjá blaðamönnum hve vand-
lega hann gengi frá handritum sín-
um bæðl að efni og formi. í blaða-
grein, er hann skrifaði laust fyrir
þjóðhátíðina 1874, nefnir hann Þing-
velli „hjarta landsins." Mun hann
fyrstur hafa gefið staðnum það nafn
Kvaðst Jón hafa orðið glaður eins
og barn, þegar tvö af þjóðskáldun-
um hefðu komið með þessa sömu
hugmynd í þjóðhátíöarkvæðum sín-
um.
Jón var fulltrúi Eyfirðinga á Þing-
völlúm þjóðhátíðaráriö 1874. Mintist
h'ann þeirrar farar æ síðan með
ánægju. Var hann þá í broddi lífs-
ins. 45 árum síðar, árið 1919, kom
hann enn á þingvöll og sat fund
þann, er samvinnumenn efndu þá til.
Var hann þá kominn á níræðisaldur,
en lék þó á alis oddi og fiutti að
fundarlokum fjöruga og skemtilega
ræðu, er var birt i „Tímanum" nokkru
sföar.
Ýmsum störfum gegndi hann í
þágu sveitafélags síns um æfina.
Ekki tók hann mikinn opinberan
þátt í landsmálum, en vissi þó glögg
deili á þeim og tók jafnan skýra
afstöðu til þeirra og var aldrei um
að villast hvar hann stóð i fylkingu.
Hann var eindreginn fyigismaöur
Jóns Sigurðssonar, en varð sfðar í
andstöðu við stjórnmálastefnu Bene-
dikts Sveinssonar. Hannvarog einn
þeirra fáu Eyfirðinga, er hölluðust
á sveif með „Valtýzkunni" fyrir og
um síðustu aldamót og var jafnan
síðan í andstöðu við Heimastjórnar-
flokkinn, en fylgdi sjálfstæðismönn-
um aö málum og á síðustu tímum
Framsóknarflokknum. Oft tók hann
til máls á mannfundum og voru
ræður hans svo fjörugar og hnitnar,
að þeir, er við voru, komust í gott
skap.
Framan af æfinni mun Jón sál.
hafa verið nokkuð hneigður til
þunglyndis, fékk líka að kenna á
beiskju sorgarinnar eins og áður er
að vikið, en með aldri og lífs-
reynslu tamdi hann sér léttlyndi og
bjartsýni og fóru þessi skapeinkenni
því meira í vöxt, sem aldur færðist
yfir hann. Hann var síkátur, fjör-
ugur og ræðinn og fyndinn með
afbrigðum. Mun það skröklaust, að
flestum hinna yngri manna, sem
nokkurt skyn bera á andleg verð-
mæti, hafi þótt unun að sitja á tali
við þenna reynda og hjartahreina
mannvitsþul. Hann átti marga vini
og kunningja og heimsótti þá við
og við í ellinni, enda var hann ætíð
kærkominn gestur þeirra, og færðist
jafnan gleðibragur yfir fólkið, þeg-
ar Jón gamli í Reykhúsum kom í
heimsókn.
Jón sál var einlægur trúmaður,
en þó mjög frjálslyndur og enginn
kreddukarl. Hann kvaðst sjálfur vilja
tileinka sér kjarna trúarbragðanna,
en láta umbúðirnar liggja milli
hluta. Traust hans á föðurlega hand-
leiðslu guös var takmarkalaust og
það var Ijonum fyrir öllu. Fagnandi
tók hann hverjum nýjum sannleika,
hvar sera hann birtist honum.
Jón var rnaður heilsuhraustur um
æfina og bar aldurinn vel. Á sfðasta
vetri var þó sýnilegt að ellin var
að vinna bug á honum. Hann kvaðst
sjálfur vera orðinn að barni í annað
sinn og dáðist að því meö barns-
Iegri gleði hvað allir væru sér góðir.
Fótavist hafði hann til hins síðasta;
var jafnvel úti við seinasta daginn,
sem hann lifði. Dauða sínum tók
hann með fögnuði. „Nú ætlar al-
góður guð að leysa af mér þessa
líkamsfjötra." Það voru sfðustu orð
hans f þessu lífi.
I. E.
Menn og málleysingjar
eftir
Har. Björnsson.
—— Niðurl.
Slátrunar■ j Félagið hefit fengið því
aðferðir. { til leiðar komiS, að öll
opinber siáturhús notuðu nær eingöngu
skot við deyðingu húsdýra og hefir
það útvegað mjög ódýr skotáhöld, selt
þau sér. í skaða og útbýtt miklu af
þeim ókeypis.
Einnig hefir fél. innleitt sérstakt.
áhald til slátrunar alifuglum og hefir
það látið siátra með því ókeypis víða,
um Danmörku. Til að gefa hugmynd
um, hvað áhald þetta er mikið notað,
vil eg nefna, að í einum litlum bæ,
var árið 1921 slátrað 4627 alifuglum
með þessu nýja tæki, sem er œjög
hentugt og þægilegt og ólfkt er slfkt
betri dauðdagi fyrir fuglana, en hið
hrottalega axarhögg, sem við eigum
að venjast.
Margt fieira gæti eg nefnt, sem
þetta stórmerka félag vinnur f þarfir
dýraverndunarinnar. Sfðast en ekki
sfzt vil eg nefna þau miklu áhrif, sem
fél. hefir á skólabörnin víðsvegar um
rfkið. t sámvinnu við kennarana er
reynt að hafa áhrif á hugsunarhátt
hinna ungu, vekja þá til umhugsunar
og glæða hjá þeim áhuga fyrir mál-
efninu og hefir það sýnt sig þar, sem
víðar, að það >ungur nemur gamall
temur«, því víða að hefir félaginu
orðið stórkostlegur stuðningur að þess-
um ungu sveinum og meyjum, sem f
barnaskólanum hafa lært að skilja þýð-
ingu þessð máls og sem svo á full-
orðinsárunum hafa stutt máiefnið með
ráðum og dáð.
Alt þetta, sem þegar hefir verið
nefnt, sýnir okkur hér heima, hvað
mikið við eigum ógert f þesau máli
og að hvaða marki ber að stefna.
Ferðamanna-
hesthús í
kaupstöðum.
í kauptúnum lsiands
hefir hingað tilvantað
tilfinnanlega hús fyrir
ferðamanna hesta. Vfð-
ast eru hinar svonefndu hestaréttir
þaklausar og forugar. Þar hafa hestarnir
orðið að standa hvernig sem viðraði, með-
an eigandii þeirra lauk erindum sfnum f
kaupstaðnum. Voru það oft langir dag-
ar fyrir hestana, svanga og kalda oft
og tíðum. En á öðru var ekki völ fyrir
allan þorra manna. Þvf þótt einstaka
maður gœti fengið húsaskjól fyrir
heotinn sinn f kaupstaðnum, þá urðu
þeir tiltölulega fáir, sem áttu þvf
láni eð fagna. Sérstaklega man eg
eftir hrossamergðinni f kauptfðunum
vor og hauat, sem hvergi höfðu skýli.
Þegar vel viðraði kom þetta ekki avo