Dagur - 05.07.1923, Blaðsíða 3

29. tbl.
DAOUR
107
5amgöngur.
Strandferöirnar.
ii
Trauðla munu veröa metnar að
íullu menningarbætur þær, semleiða~
af bættu skipulagi í strandferðunum.
Annarsvegar er menningarauki þeirra,
sem áður hafa búið við húsdýra-
eða vörusekkjaaðbúð, en verða hér
eftir látnir búa í mannahíbýlum á
ferðalögum. Siðferðislegur ábati og
aukin mannslund er önnur hlið þessa
ávinnings, hin er heilbrigðisleg, því
í lestunum, þar sem veikt fólk hefir
velzt innanum vöruhrazl í spíu sinni
og í megnu ólofti hefir gefist jöfn-
um ^höndum andleg og likamieg
óhollusta.
En menningaráhrifin ná lengra en
til þessara manna. Pau ná einnig
til oflátunganna, sem áður gátu
naumast hugsaö sér vandaðan far-
kost til handa fátæklingum þjóðar-
innar. Peir, sein áöur voru óánægðir
ineð það, hvernig ura skipaðist
byggingarlag og tilhöguu á ferðum
Esjunnar, láta sér það nú lynda
hvorttveggja og láta jafnvel í ijós
ánægju sína.
Pegar tekst að sigrast á aldagam-
alli ómenningu, geta þeir sigrar
snögglega brcytt hugsunarhætti ger-
vallrar þjóðarinnar um vissa hluti.
Pegar Eimskipafélag tslands var
stofnað, var sigur unninn á þeirri
vesældarhugsun íslendinga, að þeir
væru ekki færir um að eiga skip.
Pegar allir íslendingar verða látnir
ferðast í hreinlegum farklefum, vex
hreinlæti og mannslund allrar aiþýðu
en mannúð og samúð þeirra, sem
ekki eru taidir tii aiþýðunnar.
Enn verður ekki um þaö dæmt,
hversu þessi tilhögun kann að gef-
ast fjárhagslega. Margar hrakspár
hafa veriö á lofti hafðar um fjár-
hagslegt tjón af Esjunni. En fjár-
hagshliðarnar á þesskonar máium
verða trauðla réttilega metnar. Óbeini
hagurinn, sem leiðir af samgöngu-
. bótum, getur aldrei orðið metinn
til fulls. En Iand, sem á auðug fiski-
mið og tilfærilegar veiöistöðvar, stað-
festir smátt og smátt með reynsl-
unni, að útlögðu fé til slíkra um-
bóta verður aftur skilað margfald-
lega í auknum þjóðarauð.
Pess er fastlega að vænta að fram
verði stefnt eins og nú horfir í
þessu máli og að frekari umbætur
komi þegar efni ogástæður þjóðar-
innar leyfa.
Millilandaferöir.
Með stofnun Eimskipafélags fs-
lands var hafið það merkilega þjóð-
reisnarstarf, að leysa þjóðina úr
þeirri samgönguánauð, sem hún
hafði búið við, síðan f fornöld, að
íslendingar hættu aðeiga sjálfir skip
! förum
Vegna vanmáttar og vesældóms
bjuggu landsmenn við ánauð i sam-
göngum lengur en f öðrum efnum.
íslenzkur þjóðarhugur þurfti að vaxa
svo mikið, til þess að ná út á sigl-

Hjúkrun sjúkra,
MT hjúkrunarfræði og lækningabók, 'Bl
eftir 3TE1NGRÍM JVIATTHÍASSOJÍ héraöslækni
er bók, sem öll heimili þurfa að eignast. Gerist áskrifendur fyrir 15. júlf
. n. k. áður en verðið hækkar.
Prenismiðja Björns Jónssonar.
ingarieiðirnar og rúma þar hugtak
um eimskip með íslenzkri áhöfn og
i íslenzkri eigu. Danir önnuðust um
flutniugaþarfir landsmanua og sáu
þeira fyrir farkosti eftir eigin geð-
þótta. Aöbúð sú, er Danir veittu
jjorra fólks f ferðum þessum, var
með þeim hætti, er lýst hefir verið
áður hér í blaðinu. Sú aðbúð hefir
nuddað inn í íslenzkan hug ótrúlega
miklu vonleysi um sjálfan sig, þræls-
legri litiiþægni og undirlægjuhætti,
svo að mjög var auðvelt fyrir þá
Dani, er svo voru skaþi farnir, að
hrekja Islendinga á þessum feröa-
lögum og sýna þeim lítisvirðingu.
En íslenzkur hugur óx, svo að
hann náði út á siglingarleiðirnar og
hann er vaxinn svo, að för hans
verður ekki stöðvuð að fjarlægasta
takmarki i siglingamálum þjóðarinnar,
en það er, að íslenzk skip og ís-
Ienzkir farmenn fullnægi gervallri
siglingaþörf Jsjóðarinnar og sæki
jafnvel víðar um höfin.
Um millilandasiglingarnar er óþarft
að fjölyrða að þessu sinni. Að vísu
skortir mjög á, að við eigum enn
nægilegan skipakost, en sá skriður
er kominn á siglingamál okkar, að
fram mun þokast hægt en rétt, svo
að við verðum, þegar stundir lfða,
ein mesta siglingaþjóð heimsins
tiltölulega við fólksfjölda.
Verður nú næst rætt um sam-
gðngur á Iandi.
Símskeyti.
Rvík 2. júlí.
Skiþstjórar f skipum, sem flytja
áfengi í höfn í Bandaríkjunum eru
fangelsaðir og skipin fastsett eftir
aö kemur fram í Ágúst.
Etnugosið hefir aukist aftur.
Ofviðri hefir geysað í Ameríku
og drepið fjölda manna og feykt
húsum.
Radek skorar á Þjóðverja í blað-
inu «Rote Fahne," að gera banda-
lag við Rússa gegn bandamönnum.
Bretar auka loftherinn upp í 1000
flugur. Frakkar sárgramir og tala
um aö fimmfalda fjárframlög til
loftflotans.
Bretar tala um að hindra hrun
Pýskalands einir, ef Frakkar vilja
ekki taka þátt í sameiginlegum at-
höfnum.
Stjórnin í Belgíu situr við völd
áfram.
Borgarstjórnin í Berlín hefir felt
fjárhagsáætlun borgarinnar og er
búist við að rikisstjórnin gefi út
fjárhagsáætlun að bórgarstjórninni
nauðugri.
Verkalýðsfélögin fóru skemtiför í
gær.
Amerískt skemtiferðaskip kom í
gær fer á morgun.
Fréttaritari Dags.
F r e 11 i r.
Aasberg skipstjóri. ísiand kom á
sunnudagsmorguninn og fór aftur um
kvöldið, Aasbcrg skipstjóri fer nú
sfna slðustu för, þvf að lög Sameinaða
Gufuskipafélagsins heimila honum ekki
skipstjórn lengur vegna aldurs. Aasberg
hefir siglt í Íslandsíörum meira en
aldarfjórðung. Hann hefir verið far-
sæil skipherra og ákaflega vinsæll
fyrir dugnað og Ijófmensku. Nú hafa
honum verið haldin samsæti á ísafirði,
Siglufirði og Akureyri í virðingar og
kveðjuskyni.
Tíðarfarið. Um mörg ár eða sfðan
1916 hefir ekki komið slfk grassprettu-
tfð yfir þetta land eins og nó geíst.
daglega. Skiftast á hlýindarigningar
og hitar. Eru beztu horfur á um gras-
spretlu og ér sláttur f þann veginn
að hefjast hér norðan lands.
Landsmálafundur. Umræðufundur
um landsmál verður haldinn hér f
kvöld f Samkomuhúsi bæjarins. Fjöldi
aðkomumanna er f bænum vegna tveggja
Btórra funda, er háðir eru hér um
þesstfr mundir. Þessvegna var tallð
einkar hentugt að halda landsmálafund,
svo að bæjatbóum gæfist kostur á, að
heyra máiin rædd frá ýmsum hliðum
og að heyra þá menn tala um lands-
mál, sem mjög eru umtalaðir f landinu.
Vegna þessa hefir verið talin ástæða
til þess að bjóða sérstaklega á fund-
inn þeim Héðni Valdemarssyni og
Jónasi Jónssyni ftá Hrifiu. Og til mót-
vægis þótti sjálfsagt að bjóða Birni
Lfndal, sem lætur sig miklu skifta um
stjórnmál. Væri gott ef kjósendur yrðu
samtaka um það, að láta fundinn fara
sk'pulega fram, svo að hann gæti
orðið til gagns og fróðleiks.
t
A víðavangi.
Vöndurinn. í vorkauptfðinni byrja
bændur að leggja ársfr&mleiðaluna
inn í verzlanirnar. Byrjar þá hráskinns-
leikurinn milli sumra bænda og kaup-
manna. Það er til fámennur hópur af
bændum, sem hafa tekið upp þá verzl-
unaraðferð, að vera aitaf að >makka<
vlð þá kaupmenn, sem langar mest
til að Btanda jafnfætis sámvinnufélög-
unum. Þessir bændur nota kaupfélög-
in fyrir vönd á kaupmennina og segja
sem svo: >Þú getur fengið ullina
mlná.t eða, >eg skal selja þér dilkana,
en eg vil fá hsesta verð, sem borgað
Fjármark mitt er:
Sneitt fr. bragð aft. h. stýft v.
Fagraneskoti, S.-Þing.
Elísabet Jónsdóttir.
er á staðnum « Og kaupmennirnir
segja: >Eg gef fyrir jafnt og kaup-
félagið.* Þrátt fyrir allan róginn um
kaupfélögin, verða kaupmennirnir fegnir
að bregða þeim íyrir sig, þegar þeir
þurfa að stöðva kröfur bændanna.
Hvorirtveggja vitfj, að ekki er hægt
að heimta meira, né bjóða betur.
Liggur f því drjúg viðurkenning á
yfirburðum og sanngirnisaðferð kaup-
félaganna. S. I. ár héldu ýmsir bænd-
ur, að hægt væri að hafa meira upp
úr því að selja kaupm. uil sfna' Reynsl-
ari varð sú, að fyrir ull þá er Sam-
handið seidi, íengust 100 þús. kr.
meirs, en ef hún hefði selst þvf verði,
scm kaupmenn gáfu alment fyrir uil-
ina. Einn og einn af bændum hafa nú
samt fengið kaupfélagaverðið samkv.
áður sögðu. Þeir bændur eru spor-
göngumenn gömlu broddbændanna,
sem áttu ávalt vfs beztu verzlunarkjör.
í stað þess að þá réði viðskiftamagn
og aðrir yfirburðir, rœður nú ðtrygö
þessara bœnda við þann feiagsskap,
sem þeir þó nióía góðs af á áðurnefnd-
an hátt. Nafnþektastir bænda af þvf
tægi hér norðan lands eru ( Eyja-
fjarðarsýslu Einar á Stokkahlöðum, en
f Þingeyjarsýslu Snorri á Fellsseli.
Vel varið fé? Þegar á sfðasta Al-
þingi var rætt um sparnaðarfrumvörp
stjórnarinnar, Iét Bjarni frá Vogi svo
um mælt, að stjórnin væri ekki skipuð
til að spara, heldur tii þess að verja
fé þjóðarinnar viturlega. Um það var
verið að deila á hvern hátt væri vitur-
legt að verja fé eða draga úr fjáreyðslu.
Er ilt að heyra slíkan mann vilja ger-
ast dómara um þá hluti, sem yerst
hefir verið eyðslukló þingsins um mörg
ár og komið nærri rfkissjóðnum til
mestrar óþurftar fslenzkum fjárhag.
Oft hefir fé þvf, er honum hefir verið
greitt, verið óviturlega varið, eins og
fyrir yfirklórið í íslandsbanka og
Fsust þýðinguna. í ársriti Fræðafélags-
ins hefir Jón Helgason norrænumeistari
ritað ítarlega grein um Faust-þýðing-
una og lætur mikið yfir, hversu Bjarna
hafi ilia tekist. Lætur hann að lokum
svo um mælt: að >Dalamenn hafi
fengið sinn Faust, en íslendingar bfði
enn eftir sínum.« Eiginlega ættu Dala-
menn að gjalda sérstakan skatt vegna
Bjarna, að minsta kosli tffalda
ómagaframfærslu á meðan hann heldur
áfram að krækja fingri f ríkissjóðinn
eftir kaupi sfnu við að spilla erlendum
listaverkum og tileinkar þau Dala-
mönnum.