Dagur - 25.04.1924, Blaðsíða 3

16. tbl.
DAOUR
er

Símskeyti.
Rvík 22. april.
Vélbáturinn MSeyðfirðingur" frá
Seyðisfirði fórst útaf Stöðvarfirði á
Laugardagsmorguninn. Hefir senni-
lega rekist á blindsker. Skipshöfnin,
átta Seyðfirðingar, druknaði. Fimm
Ifkin fundust samdægurs. Síra Sig-
urður i Vigur dó í gærkvöldi á
Landakotsspítala, úr blöðrusjúkdómi.
Togararnir afla afbragðsvel síðustu
þrjá daga. Prettán hafa komið inn.
Meðalafli um 100 lifrarföt eftir
stutta útivist.
Ekkja Stinnes er einkaerfingi að öll-
um eignum hans. Þjóöverjar undir-
búa framkvæmd skaðabótagreiðsl-
unnar. Þjóðernissinnar einir and
stæðir.
Nýtt frumvarp um einkaleyfi til
happdrættis á íslandi borið fram á
pingi af mönnum úr báðum flokk-
um. Annað ekki að frétta úr þinginu.
Búist við þingslitum 3. maí. «Tím-
inn“ fiutti á Iaugardaginn Ianga og
harðorða grein um Morgunblaðsút-
gáfuna. Tilefni, ummæli Þorsteins
Gíslasonar í Lögréttu, eftir sam-
bandsslitin við Morgunbl. um af-
skifti danskra kaupmanna af útgáfu
Morgunbl. Sagði Tíminn Fenger
(aðalmann Nathan & Olsen) vera
hinn eiginlega ritstjóra Morgun-
blaðsins, en hinir nýju ritstjórar
væru aðeins leppar. Greinin vakti
geysi athygli. Blaðamannafélagið
samþykti á fundi yfirlýsingu um, að
það teldi mjög óviðeigandi að út-
lendingar skiftu sér af blaðaútgáfu
á íslandi.
Fréttastofan.
Skólamál þingeyinga. Samband
þingeyskra Ungmennafélaga hélt aðal-
íund sinn á Ytra Fjalli í gær. Þar
var samþykt að byrja á byggingu f
vor, er stjórninni lagt f sjálfsvald
hvor staðutinn yrði valinn að fengnum
endanlegum svörum Grenjaðarstaðar-
prests. Ltkurnar fyrir því að hægt sé
að nota laugina eru miklar og á
Litlulaugum mun skólinn hljóta allgóða
aðstöðu að öðru leyti. U. M. F. Geisli
f Aðaldal hefir lofað ioo dagsverkum
til skólabyggingarinnar og er það
stórmyndarlega við brugðist. Manu
fleiri á eftir fara.
Dánardœgur. Látinn er í Reykja-
vfk séra Sigurður Stefánsson frá Vig-
ur. Var hann fluttur veikur að heim-
an suður til lækningar, en dó bráð-
lega. Sigurður var einn þeirra manna,
er lengst sátu á þingi íslendinga úg
var að ýmsu leyti merkilegur maður.
Hann lét af þingmensku á sfðastliðnu
hausti.
Látinn er nýlega Þórður Danfels-
son í Gnúpafelli, fyrrum bóndi þar,
háaldraður maður,
F r é f t i r.
Tíðarfarið Veturinn hefir verið
þráviðrasamur með miklum jarðbönn-
um en eigi veðurharður. Góðar hlákur
komu f byrjun aprfl og gerði auða jörð
vfða um sveitir, en mjög bráðlega
kom aftur snjór og hefir sfðan lftt
notið beitar, enda veður verið ógæfta-
söm og þvf verri, sem nær hefir dreg-
ið sumri. Heybirgðir manna eru nú
mjög að þrjóta um sveitir hér nórð-
anlands og haldist hagbönn og veður-
vonzka fram á sauðburð, má búast
við stórum áföllum f búfjárhöldum
manna.
Skipafregnir Goðafoss og ísland
komu nýlega frá Kaupmannahöfn.
Goðafoss kom hér litlu fyr. Nokkrir
borgarar bér úr bænum tóku sér þó
fremur far með íslandi. Meðal þeirra
voru Ragnar ÓlafsBon konsúll og son-
ur hans Egill, Sigurður Bjarnason,
Hallgr, Davfðsson og Pélur Pétursson
kaupmenn. Rannveig Bjarnardóttir,
hótelhaldari, Hulda Jensson og Hinrik
Thorarensen læknir á Siglufirði. Er
ömurlegt að sjá íslendinga sækjast
eftir þvf að flykkjast fremur með er-
lendum skipum en fslenzkum. Má vera
að viðkoma íslands f Reykjavfk hafi
að nokkru valdið, en slfkt þarf ekki
til. Það er regla kaupsýslumanna hér
f bæ að sigla með dönsku skipunum
bæði út og utan.
yilþingi. Loks hefir íhaldsflokkur-
inn komið innflutningshaftamálinu fyrir
kattarnef. Tvær dagskrá voru f mál-
inu. Önnur frá meiri hluta fjárhags-
nefndar um að vfsa mátinu til stjórnar-
inna á þeim grundvelli að f lögum
frá 1920 væri heimild íyrir stjórnina
að hefta innflutning. Hin var frá Jak.
M. og kvað svo á, að helzt skyldu
engin innflutningsböft verða eða sama
sem engin. Dagskrá Jak. M. var fyrst
borinn upp til atkvæða og átti hvorki
hann né aðrii von á þvf, að hún
fengi fylgi, en íhaldsflokkurinn greip
tækifærið, til þess að ganga enn lengra
en þeir höfðu þorað og hlupu til
fylgis við Jak. M. og var hans dagskrá
samþykt. Með þessu er enn spilt að-
stöðu M. G, til þess að hefta inn-
flutning óþarfans. Þó þykist hann ætla
að taka iögg á sig og auglýsa inn-
flutningsbann.
Tr. Þ. bar fram frv. um sérstaka
skipun á útlánum Landsbankans þann-
ig að þar væri stofnuð landbúnaðar-
deild og væri þar iánað til landbún-
aðar J/2 milljón á ári með 6% vöxt-
um, hvað sem liði vöxtum annars. Frv.
er bygt á þvf, að landbúnaðarlán eru
tryggari og alt hið mikla tap bank-
anna hefir verið á sjávarútvegi. Þetta
frv. er gengið gegnum Nd. — Frv.
um afnám sendiherrans er komið
gegnum Nd, en er talið lfklegt, til
þess að verða drepið f Ed. — 3. Um-
ræða um fjárlögin hófst f Ed. í fyrra
dag og stóð f 12 klst. Frá 2. umr.
fóru þau með 20 þús. kr. tekjuhalla.
Nú befir stjórnin bætt inn á fjárlögin
áætlun um 300 þús. kr. verðtol! og
100 þús. kr. gjaldauka vegna dýrtfð-
aruppbótar, sem gengisfallið, verð-
tollurinn 0. fl. skapa. Að svo stöddu
er ekki unt að átta sig á niðurstöðu
fjárlaganna eðasamanburði við það, sem
upphaflega var. En ifkur eru til að
verðtollurinn verði stórum meiri og
útgjöldin lfka vegna gengisfallsins og
hafa fslenzk fjármál aldrei fremur ver-
ið á hverfanda hveli heldur en nú eru
þau f höndum íhaldsflokksins. Stefnan
er sú að láta greipar sópa um fjár-
Kynbótahestur
fjögra vefra, af góðu kyni, verðlaunaður á búfjársýningu síðastl.
vor fæst keypfur nú þegar eða síðar í vor.
HaHgilsstöðum, 15. aprfl 1924.
Jón St. Melstað.
pyngjur íslendina þar til almenningur
í landinu er örpfndur með sköttum og
tollum, — í fjárlagaumræðunum varð
snörp deila milli Jóns Þorlákssonar
og Jónasar Jónssonar út af launavið-
bót við Sigurð Norðdal. Með launavið-
bótinni voru 5 Framsóknarmenn, Sig-
urður Eggerz, Jón Magnússon og Ingi-
björg, en á móti 5 íhaldsmenn. Hjört-
ur var fjarverandi. Fjárlögin eiga eftir
að koma til einnar umr, f Nd. og, ef
breytingar verða verulegar, f Sameinað
þing. Dálitlar líkur eru til að numin
verði úr gildi lög um heimakosningar.
Kartöflurækt.
Þegar eg skoðaði eplin, voru
þau alsprottin, og fest með rót-
um saman f bundinni, en sjálf voru
þau af þvf skorpin og úttauguð, svo
að eg var hræddur um að þau væru
eigi framar nýt, einkum þar sem svo
langt var liðið á sumar, og bezti tfmi
um garð genginn.
Eg lét þau þvf f ann&ð stærra flát
og blandaði þau moldu, og lét svo
vera. En f októbermánuði, þá er eg
skoðaði þau, fann eg nokkur smáber,
og voru hin stærstu á stæið við pip-
arkorn. Geymdi eg þeirra til ársins
1760, er eg setti þau niður til
reynslu, og var svo heppinn eítir 4
vikur að lfta hér f landi ókenda jurt
spretta upp af þeim.«
Eftir að reynslan hafði sýnt, að
jarðepli gætu orðið fullþroskuð, fóru
ýmsir bændur að rækta þau, og
heppnaðist það vel á allflestum stöð-
um. En menn vöru þvf óvanir að
leggja sér þenna óþekta ávöxt til
munns, og leið á löngu áður bændur
lærðu það. Hinum fáfróða almúga hér
á landi fanst mikið um, að menn
skuli vera farnir að jeta gras, eins og
þeir kölluðu það.
Hjú Bjarnar prófasts neituðu fyrst
að borða kálmeti, og kváðu þáð Iétt
meti, en þegar leið fram á veturinn,
og kalt var orðið, vildu þau fegin hafa
heitan mat, og Iét hann þau þá hafa
kálsaup, og þektust þau það, og er
leið undir vor, þótti hjúunum kálmeti
herramannsmatur.
Eggeit Ólafsson, sem var mágur
Bjarnar prófasts, dvaldist nokkra vet-
ur f Sauðlauksdal. Hann segir svo frá
f bréfi einu, sem hann ritaði Jóni Ól-
afssyni eldra, dagsettu 7. september
1766: »Hér eru matjurtir yfirfljótan-
legar, grænt, rautt, hvftt, snið-savoj-
kál, og kaalraven yfir og undir jörðu,
sinnep, spinat, salat, laukur, pétur-
selja, næpur, hvftar rófur og rediker.
Hér að auki akurgerði með jaiðeplum
, hvar af mjöl er gjört til brauðs og
grauta. Eg hefi þar af hárpúður f
stað þess útlenda. Amolikaal er hér
innsett allan veturinn og framanaf
sumri. Áður en nýtt kál vex, brúkast
uppkomnar fslenzkar jurtir, helzt
þrenslags, sem eins og kálsaup til-
0 0
|! Fermingarföt §i
|J (jakkaföl) |J
I svört og dökkblá j|j
% nýkomin i |J
j|J Brauns verslun. ||j
________ 0
boiP sem Pantsð hafa hjá mér
lr dl f tilbúinn áburð, sáðhafra gras-
fræ og rófnafræ, eru beðnir að vitja
þess til mfn hið fyrsta.
Akureyri, 25. aprfl '24.
Gunnar Jónsson.
Herbergi
með forstofuinngangi, fyrir einhleypan
mann, er til leigu frá 14. maf. Sími 45.
búnar eru.
Danskur kaupmaður var hér á Ak-
ureyri f byrjun 18. aldar, er Lever
hét. Hann hlóð stóran jarðeplagarð
sunnan f gili þvf, sem gengur beint
upp frá kaupstaðnum. Garðurinn var
rúm dsgslátta að stærð, og jarðvegur-
inn var mjög leirblandinn og sendinn,
með möl og steinum. Garðstæðið
hafði áður verið til einskis nýtt, en
Lever tókst með ástundun sinni og
elju að koma jarðveginum svo til, að
hann hafði upp úr honum 70 tunnur af
jarðeplum á ári að méðaltali. Jafnvel
einstöku ár 100 tunnur.
Um aldamótin 1800 var garðrækt
orðin svo algeng, að mönnum taldist
til, að á 30. hverjum bæ væru kál-
garðar.
Nú hefi eg athugað garðræktin frá
því að hún hófst hér á Iandi, og sýn-
ist mér að hún hafi rutt sér furðu
vel áfram fyrstu árin, þegar maður
tekur það til greina, að fólk er yfir-
leitt seint til allrar nýbreytni, og
og alstaðar f heiminum hefir fólk ver-
ið tregt til að venja sig við kartöflu-
át. Nú er kartöfluræktin hér á landi
orðin 165 ára gömul, og gæti maður
því búist við, að hún væri komin
lengra áleiðis en hún f rauninni er, en
mikið vantar á, að hún sé orðin við-
unanleg. Eg kalla ekki að hún sé
komin í viðunanlegt horf, fyr en við
megum hætta að flytja inn útlendar
kartöflur, en ræktum nóg handa okk-
ur sjálfir.
Það er nú orðið margsannað, að
engin ræktun borgar sig eins vel og
kartöflurækt, að minsta kosti f sumum
héruðum landsins. Vilhjálumur heitinn
á Rauðará var búmaður og atorku-
maður mikill. Hann átti þegar eg
þekti hann 22 kýr, og hafði ræktað