Dagur - 13.11.1924, Blaðsíða 2

176
DAQUR
46. tbl.
A*»A^^A^A^»»A»»A^^A^A^w^^A^NA^A^æM
«$* Kaupfélag Eyfirðinga. •
Skoffœri:
Hlaðin haglaskot nr. 12 og 16
riffilskot nr. 22
högl og púður, riflar
og haglabyssur
fyrirliggjandi.
æ Kaupfelag Eyfirðinga. /s
Íh^^SlTNl^TNl^THh^TNHML-#TNl-iP-iHLiN'-í-#
brúðkaupsveizlu ainnar bjóst hann al-
fslenzkum búningi, þar var ekki einn
þráður erlendur og fór þó hið bezta
á öllu. Þannig sýndi Eggert hinum
ungu mönnum hve vel má búa að
sfnu, f þessu sCm öðru. Þetta atvik
sýnir hvernig hann greip hvert tseki-
fseri til þess að kenna i verki, Jafnvel
brúðkaupsgleði sfna gaf hann hugsjón
sinni.
Skaphiti og máttur var f orðum
hans, er hann réðst á móti hleypi-
dómum og ragmensku »dönsku íslend-
inganna«:
»Þó að margur, upp og aftur,
ísland nfði, búðarraftur.
Meira má en kvikinds kjaftur
kraftur guðs og ssnnieikans.*
Þetta er kveðið af þeirri sannfær-
ingu, sem hrffur enn. En »vaninn seini
vilt ei Iæra«, andvarpar hann á milli.
Þá var bezta huggunin að lfta f kring
um sig, hressa hugann við fegurð og
yndi landsins. Glaður söng hann um
alt, er þar bar fyrir augu:
>Sólin rennur hýr f heiði,
hverfur burtu þögn og leiði,
hauðrið gyllir, hnoðrum eyðir,
hlær þá flest f geði manns
út um sveitir ísalands.
Sæt og fögur grösin glóa,
gleðja kindur, naut og jóa;
endar hörkur hljóðið spóa,
hreiðrin byggir þassi fans
— að Btekkjarfénu stúlkur hóa.
Álftirnár með aöngvum sveima,
sóiskrfkjurnar ei þvf gleyma;
þá márierlan hér er heima
hafskip sjást á brúnum lands *---------
Og umhverfis landið sjálft liggur
>sjórinn eins og silfurslétta*. í fegurð
náttúruonar og auðlegð bjó huggun
og von Eggerts Ólafssonar þegar hon-
um þóttu landar sfnir þykkeyrðir og
þungir til framkvæmdanna. Við getum
hugsað okkur hve marga fagra og
þó jafnframt erfiða stund þeir vinirnir
og samherjarnir hann og Bjarni Páls-
son landlæknir hafa átt á rnnnsókaar-
ferðum sfnum. Á mörgu var að sigr-
ast: stórsvæðum öræfa og eldfjalla,
þar sem aldrei hafði mannsfótur stig-
ið, hjátrú og fáfræði fólksins er oft
var svo rfk, að þeir íélagar fengu eng-
an til fylgdar og þurftu að brjótast
tilsagnarlaust og aleinir yfir erfiðustu
hluta óbygðanna. En þeir voru frjálsir
og glaðir, eins og allir ungir land-
nemár f andans og náttórunnar rfki.
Og marga »sæla sjón< sáu þeir, langt
ofar hinni sofandi bygð. Um þessar
ferðir hefir Eggert Ólafsson bæði ritað
og ort, og ætla eg að tilfæra einn
lftinn kafla f óbundnu máli um ferð
þeirra félaga upp á Heklu: *
. . . »Eldurinn hefir stundum bloss-
að með öllum litum og f öllum mynd-
um, stundum orðið biksvartur og aftur
upp skotið yfrið skærum hnöttum,
hvörjir sundur hafa brostið f loftinu f
ótal parta; ný fjöll og hálsar með
Btórum hraunum hafa og komið úr
Heklu, svo sem árið 1390, þegar stóð
i munnum Heklu, svo að eldurinn varð
að brjótast út fyrir neðan hana (f
Bkóginum fyrir ofan Skarð) hvar eftir
urðu tvö fjöll, og mikil gjá f millum.
Af slíkum ófagnaði hafa eyðst ótal
bæir, ágæt lönd og skógar; sumt hefir
yfirbræðst af logandi hraunflóðum,
sumt þakist af vikri, steinum og ösku,
t, d. árið 1443 þá hlaúp hennar aftók
á einum morgni 18 bæi. — Til að
sjá eftirleifar alls þessa umgangs,
komum við út á Vestmanneyjaskipi,
en alþýða kvað það mesta óráð, bæði
sökum brennisteinsbleytu og hvera á
fjallinu og Kka reimleika; þvf að þar
voru sagðir hrafnar uppi járnnefjaðir,
hvötjir rffa vildu augu úr öllum, sem
þangað kæmu. En vér trúðum ekkl
slfkum frásögum, heldur fengum til
fylgdar bóndann á Selsundi (Vigfús að
nafni) er hitti vað yfir þessar torfær-
ur; þó hafði hvorki hann né aðrir,
svo menn vissu, upp á Heklu farið.
Vér riðum svo lengi yfir svarta sanda,
þar til vér komum að þeirri miklu og
háu hraundyngju, er gengur umhverfis
fjallið; þar létum vér heBtana hvflast
og eftir verða, en kliíruðum yfir urðar-
hrygginn og gengum svo upp á fjallið.
Matraði þá undir fæti f klettunum,
því þeir voru allir tii vikurs brendir.
Þetta var hæsta sumar um nóttina;
fengum vér þá kálfasnjó nýfallinn á
* Þessi kafli er úr skýringum við ferða-
kvæði E. 0,
jöklinum, en bæði þá og fyrirfarandi
daga hafði heiðviðri verið f bygðinni.
Mætti oss engin torfæra, sem sagt
hafði verið; sáum vér hæst af Heklu
mikinn hluta landsins, með fjöllum,
jöklum og vötnum, mest norður og
austur af; einnig mörg fjöll af eldi
uppkomin og stórgjár, hvar upprás-
irnar höfðu verið; en þær voru aftur
neðantil uppfyltar með ösku og vikri.
Þar voru og f fjallshlfðinni aflangir
svartir steinar, hvörjir mjög lfkir voru
kolbrendum trjástofnum, kvistum og
greinum, yfirbræddum sfðar með stein-
rensli.
Efst á Heklu skildum vér eftir staf,
niðursettan f fjallið, runnum sfðan of-
an af fjallinu og fundum hestana, samt
mann þann er eftir hafði með þeim
orðið; hann sagði sér hefði ilt orðið
f höfði, þegar vér ætluðum að ganga
á fjallið. — — Komum ánægðir frá
Heklu og gistum f Skálholti, hvar
biskup gjörði oss hinn bezta greiða,
en veitti oss þó nokkrar ávftur fyrir
ofdirfskuna og sagði það hefði verið
guðs mildi að alstaðar hefði upphaldið
undir oss. En vér svöruðum, að það
væri vfst honum að þakka, sem og
hitt, að jörðin héldi uppi svo stórri
mergð mannkynsins.« — — —
Ræktun lýðs og lands, er kjörorð
ýmsra æskumanna nú. Gléymi þeir
aldrei þeim, er löngu áður, á miklu
erfiðari öld, báru þessi sömu orð
greypt f hug og hjarta, sem hófu upp
blysin og tendruðu, handa öldum og
óbornum. Um Eggert Óiafsson mætti
segja hin sömu orð er hann mælti
sjáifur yfir Jóni Árnasyni biskupi:
»Kveikti hann upp f landi Ijós,
er lýðir eiga að skara.«
Ungmenni íslands eiga að skara f
þann eld er Eggert kveikti, trúa og
vona á sitt eigið land, byggja smá-
vinum Eggerts, blómunum, hæli við
hvert hús og hvern bæ; elska og nýta
alt, sem fsienzk náttúra lætur f té,
alt frá litarmosanum á steinunum og
blóðberginu f melnum til hinnar hvít-
ustu lambaullar — syngja við starfið
og þakka guði að ekki er verra þegar
illa gengur — þegar náttúran agar
okkur íalands börn, eins og hún hefir
gert f vor hér um slóðir. A5 fjöldi
manns með vorhug f brjósti er hér
saman kominn, sýnir einmitt hver
seigja leynist með fsienzkri alþýðu,
þvf mikið þarf til þess að standast
harðindi og hriðarbylji fram yfir míðj-
an júnfmánuð, þegar undanfarið sum-
ar hefir verið óvenju erfitt og vetur-
inn sezt að f september.
En önnur lönd hafa lfka ókosti með
kostum. Uppskerubrestur veldur þar
löngum hungursneyð, strfð og aóttir
herja þar mitt f menningu og auðæf-
um. Verum ánægð með það land sem
okkur er gefið, þótt stundum sé þar
hart f ári. Leggjum þvf betur fram
alla krafta, sem okkur er ieyft að
ráða yfir með frjálsum vilja hins frjálsa
manns. Slfk barátta göfgar og stælir
f senn. Eggert Ólafsson segir f Bún-
aðarbálki við íslenzka bóndann og ber
hann saman við auðmanninn:
»Sá rfki sfnu ræður ekki,
rfkdómurinn hans drottinn er
og beygir hann í bönd og hlekki,
en blessað sjálfræði fylgir þér.
Hans strit er þreyta og þorstapfn,
þitt strit svalandi gleðivfn.*
Hulda.
Símskeyti.
| Rvík 7. Nóv.
Coolidge hefir 371, kjósendafull-
trúa að baki sér, Davids 144, Laf-
allette 16. Atkvæðamagn Coolidge-
fylgjanda 18 miljónir. Talið senni-
legt að republikkanar nái meiri
hluta fulltrúaþingsins.
Rtnarflóðið heldur áfram og gerir
ógurlegar skemdir á ökrum.
Etir erfiða Ieyt, fanst talsvert af
áfengi f Sandgerði. Var það grafið
i mörgum stöðum. áfengiðvar flutt
til Rvikur, alls 66 10 Utra brúsar og
530 koníaksflöskur. Stjórnin segist
engin afskifti hafa haft af rekstri
bátsins Trausta, þó hann hafi styrk
úr ríkissjóði.
Rvfk 8. Nóv.
Réttarrannsókn í áfengissyglunar-
málinu heldur áfram. Nokkrirmenn
hafa verið leiddir fyrir rétt. Skip-
stjórinn á Trausta segist hafa sótt
áfengið fyrir tilmæli Jakobs Sigurðs-
sonar bifreiðastjóra, en Jakob segist
hafa umgengist þetta fyrir Björn
Gíslason. Björn segist aðeins hafa
sagt Jakob, að i þessu skipi myndi
vera hægt að fá áfengi, Skipstjórinn
á smyglaraskipinu og Bjarni Finn-
bogason eru lausir úr gæsluvarð-
haldinu, en eru kyrsettir þar til
málinu er lokið. Geir hefir ekki
getað náð .Ternerskær" út, vegna
óveðurs.
Stjórnarmyndun fullgerð í Eng-
Iandi. Stanley Baldvin forsætisráð-
herra. ChurchiII fjármálaráðherra.
Eru þetta talin pólitisk stórtfðindi,
því hann er frjálslyndur, en að öðru
leyti hagur fyrir stjórnina.
MiIIerand hefir stofnað nýjan
stjórnmálaflokk f Frakklandi.
Rvík 10. nóv.
Herriotstjórnin á við erfiðleika
að strfða, vaxandi dýrtíð vegna
versnandi gengi frankans. Millerands-
flokkurinn er gamla þjóðernissinna-
samsteypan, sem tapaði við kosn-
ingarnar f maf.
Enska stjórnin nýja tók við á
föstudaginn.
Stjórnarráðið tilkynnir fyrir hðnd
norska utanríkisráðuneytisins, að
höfuðborg Noregs heiti Oslo frá
næsta nýári. Bæjarstjórn Reykjavikur
hefir samþykt að látabyggja barna-