Dagur - 29.01.1925, Blaðsíða 1

DAGUR
Kemur út á hverjum ffmtudegí.
Kostar kr. 6.00 ðrg. Ojalddagi
fyrlr 1. júli. Innheimtuna annast,
Arni Jóhannsson i Kaupfél. Eyf.
VIII. ár.

--s::-ií
Akareyrl, 29. janúar 1925.
AFOREIÐSLAN
er hjá Jónl I>. í>ór.
Norðcrgðtu 3. Talsimi 112
Uppsðgn, bundin við áramót
lé komln tll afgreiðilumanns
fyrlr 1. dei.
blaO,
Heilsuhæli i ?S
IfS^þlorðurÍands.
... • -uraa ”* “*
»Sanocrysin« og Heilsuhœlið.
Mðrgutn kann að þykja kynlega
við bregða, að jafnframt þvf, sem
blöðin ffytja fregnir um, að fundið
sé nýtt og að þvi er virðist undur-
samlegt meðal við berklaveiki, er
hafin ný og sterk sókn f Heilsu-
hælismáli Norðurlands. Mönnum
kann að virðast, að ef hið nýja
meðal reynist eins vei og af hefir
verið látið, þá horfi berklaveikis-
málið alt í einu við á annan hátt
en verið hefir. Hin langvarandi
barátta við veikina og hin mikla
einangrunarþörf sé þá brátt úr sög-
unni en f þess stað tiltölulega fljót-
virk lækning, sem geti farið fram
á hverju almennu sjúkrahúsi o. s.
frv.
Dagur hefir nú kynt sér álit
nokkurra lækna um þessa hlið máls-
ins og viil nú, um leið og málið
er alment reifað, birta útdrátt úr
rökum læknanna gegn þvf, að upp-
götvun hins nýja meðals geti haft
og megi hafa hamlandi verkanir
á Heilsuhælismálið.
1. Hvað eftir annað hafa gosið
upp fregnir um það, að fundin
væru ný meðöl við berklaveiki.
Fregnirnar hafa jafnan vakið hina
mestu eftirtekt og eftirvæntingu og
hefir mátt svo að orði kveða, að
þeir atburðir hafi sett lönd eða
landshluta á annan endan. Má til
dæmis nefna, er þýzki læknirinn Ro-
bert Kockfann meðalið »tuberkuline.a
En vonirnar hafa að þessu jafnan
brugðist. »Tuberkuline° reynist gott
til auðkenningar á sjúkdóminum
og meira ekki. Af undangenginni
reynslu að dæma, er ástæða til að
óttast um að vonirnar kunni að
bregðast einnig nú að meira eða
minna Ieyti. Það verður því eigi
talið ráðlegt að miða framkvæmdir
f knýjandi nauðsynjamáli okkar
Norðlendinga við jafnóvfsan hlut
og þetta meðal er enn sem komið
er, meðan Iangt tilraunaskeið þess,
er aðeins að byrja.
2. Jafuvel þó »sanocrysin" reynist
eins vel og menn vona framast, er
eigi upphafin þörf fyrir heilsuhæli.
Fyrir þvf eru mörg rök. I fyrsta
lagi er meðalið hættulegt f nolkun
við þá menn, sem eru mjög haldnir
af berklum. Má þvf telja vfst, að
þvf verði ekki beitt við alia sjúkl-
inga og að árangurinn verði mis-
jafn, þar sem þvi verður beitt. f
öðru lagi má gera ráð fyrir, að þeir
sjúklingar, sem meðalinu verður
ekki beitt við, geti þó iifað árum
saman, þvf að veikin er oftast mjög
Iangvinn og hagar sér breytilega.
Er þá þötfin á einangrun þeirra
sjúklinga enn hin rikasta, tii þess
að vernda börnin, þvi meira er um
vert að koma i veg fyrir veikinaen
að bjarga leyfum af Ifkamsorku og
lífsheill þeirra manna, er veikin hefir
þegar lamað. t þriðja lagi er það
reynsla lækna, að oft getur liðið
skamt milli 1. og 3 stigs veikinnar,
þ. e. að veikin gerist svo bráð í
byrjun að hún sé næstum þegar
orðin svo útbreidd, að hinu nýja
meðali verði ekki beitt öðruvísi en
með vanséðum árangri. Þeir sjúkl-
ingar eru vitanlega mjög smithættu-
legir oftast nær, og því hin mesta
þörf að einangra þá.
3. Eins og áður er sagt, er meira
um vert að koma algerlega i veg
fyrir sjúkdóm þennan, heldur en
þó takast megi, að hrifsa úr klóm
hans, þá menn, er hann hefir þegar
markað og ef til vili lamað til lífs-
tfðar. Vitanlega er lögð altof Iftil á-
herzla á heilsuverndun en að þvi
skapi meiri á margvislegt lækninga-
kák. Þó með nýjum ráðum yrði
unninn verulegur bugur á veikinni,
heldur hún áfram að sitja um börn
landsins enn um langan aldur. Eink-
um situr hún um þá einstaklinga,
sem eru á einhvern hátt veikir fyrir.
Eitt höfuð verkefníð i berklavörn-
um á að vera það að koma nógu
snemma til varnar þeim, er standa
berskjaldaðir fyrir áhlaupi veikinnar.
Til þessháttar raunverulegra berkla-
varna verður heilsuhælisvist mjög
nauðsynleg mörgu fólki enn um
Iangan aldun Veikbygt fólk þarf að
búa á hressingarhœlum, þegar það er
sem hœttast statt.
Það er meira vert að uppgötva
launsátur f tíma og koma í veg
fyrir það, en að veita særðum manni
iið. Aðaitilgangur heiisuhæla eru
berklavarnir. En þeim verður komið
við einkum á tvennan hátt: að ein-
angra þá sjúklinga, er sýkingarhætta
stafar af og að byggja upp heilsu
þeirra, sem eru í hættu staddir
fyrir áhlaupi veikinnar. Hins fyrra
verður enn lengi þörf, jafnvel þó
»sanocrysina reynist eftir fremstu
vonum. Hins síðara verður að Ifk-
indum þörf um aldir eða áraþúsundir.
Hafa nú hér verið tínd fram þau
rök, er ættu að nægja mönnum til
skilnings á þvf, að Heilsuhælismál
Norðlendinga má ekki á neinn hátt
miðast við þessa nýju uppgötvun,
jafnvel þó hún sé talin álitleg.
Pingmálafundurinn
á Akureyri.
Eins og frá var skýrt f sfðasta
blaði var fundurinn mjög fjölsóttur
bæði kvöldin. Þingmaðurinn setti
fundinn og nefndi til fundarstjóra þá
Steingrfm Jónsson bæj&rfógeta og
Þorstein M. Jónsson kennara. Var
fundurinn satrþykkur þvf. Tóku þeir
við fundarstjórn og nefndi aðalfundar-
stjóri til skrifara þá Karl Nikulásson
konsúl og Vernharð Þorsteinsson
kennara.
Aður en gengið var [til dagskrár
flutti þingmaðurinn inngangsræðu. Tal-
aði hann fyrst um fjárhagsástand
rfkisins, lýsti sfðan dagskrá fundarins
og gerði grein fyrir afstöðu sinni til
nokkurra helztu málanna, er fyrir lágu.
Að þvf er hann sagði gerði hann
það, til þess að geta fremur stytt
mál sitt f umræðunum sfðar og flýtt
á þann hátt fyrir fundinum.
Þingmaðurinn skýrði frá fjárhags-
ástæðum ríkisins á þá leið, að þegar
þing hefði komið saman sfðast, heiðu
skuldir rfkissjóðs allar verið á 22.
milljónina. Þrátt fyrir veltiár, þiátt
fyrir gætileg fjárlög, miklar, nýjar
tollaálögur og gengishagnað hefði ekki
tekist að rétta fjárhaginn við meira
en það, að skuldirnar væru nú ein-
hverstaðar á 20. milljóninni. Hefðu
þá verið intar af höndum allar skyldu-
greiðslur rlkisins, greidd þar að auki
1 milljón af föstum skuldum. Um 300
þús. krónur hefðu verið greiddar af
lausum (ósamningsbundnum) skuldum
rfkissjóðs. En þær skuldir hefðu verið
um 4 milljónir og þar f talinn land-
helgissjóðurinn, sem væri nú orðinn
um 900 þús. kr. Var þessi kafli f
ræðu þingmannsins fróðlegur, þvi að
vfst má telja, að þessi skýrsla hafi
verið bygð á heimildum frá fjármála-
ráðherra, Þingm. taldi, að fjárhaga-
ástæður rikissjóðs væru enn aðalvið-
fangsefnið og að til viðréttingar hefði
mönnum hugkvæmst einkum tvær
sparnaðarleiðir, en þær væru takmörkun
eða afnám útgjalda til framkvæmda
fræðslulögunum og berklavarnarlög-
unum, Kvað hann sig mótfallinn
þessháttar sparnaði. Að loknu þessu
yfirliti gekk hann inn á einstök mál
dagskrárinnar. Varð þá fyrst fyrir
Innilegt þakklæti fyrir auð-
sýnda samúð viö fráfall og jarðar-
för litla drengsins okkar.
Júlía Árnadóttir.
Sæmundur Pálsson.
honum Verðtollurlnn. Kvað hann að
þeim lögum hefði veiið flaustrað af
svo að þau hefðu orðið handaskömm
og að hann vegna þingsins skammaðist
sfn fyrir frágang þeirra laga. Játaði
að þau hefðu verið neyðarúrræði, en
vildi þó eigi, að frá þvf ráði yrði
horfið á næsta þingi. Innflutningshö/tln
komu næst til álita. Kvaðst þingm.
jafnan hafa verið mótfallin þeim, enda
hefðu þau nú verið af atvinnumála-
ráðherra framkvæmd þveröfugt við
það, sem fjárhagsnefnd Nd. hefði ætlast
til. Vildi þingm. láta afnema þau með
öllu. Þá vildi hann láta afnema einka~
sölu á steinolíu, en taldi sig ekki
mótfallinn þvf, að rfkið héldi uppi
þeirri verztun i frjálsri samkepni. Þá
vildi hann láta rannsaka tóbakseinka-
söluna og ef að sú rannsókn leiddi f
Ijós, að hún hefði verið rekin óað-
finnanlega og tóbakið yrði ekki ódýr-
ara f frjálsri sölu né tekjur rfkisins
meiri af þeirri verzlun var hann þvi
ekki mótfallinn að henni yrði haldið
áfram, Heilsuhœlismáll Norðlendinga
kvað hann sig eindregið fylgjandi en
taldí mikil tormerki á þvf máli vegna
fjárhagsörðugleika rfkisins. í stjðrnar-
skrátmálinu kvað þingmaðurinn sig
sammála Framsóknarflokknum um, að
hann vildi fækkun þinga eingöngu.
Skýrði hann frá, að 4. landskjörinn
þingm, Jón Magnússon, myndi bera
fram á þinginu næst frumv. um nýja
kjördæmaskipun f landinu, þar sem
farið yrði fram á að landinu yrði skift
f fá kjördæmi og þingmenn kosnir
hlutfallskosningu. Vildi þingmaðurinn
ékki láta hrápa að breytingum á
stjórnarskránni. Þá vildi þingmaðurinn
framlengja gildi launalaganna og munu
flestir verá á éinu máli um það, að
þvf máli verði ekki skipað á viðunan-
legan hátt meðan verðlag og gengi
er svo kvikult, sém nú er. Loks mint-
ist þingm. á Landhelgissjððinn og
kvað sig vera fylgjandi þvf, að hann
yrði endurheimtur úr veltu ríkissjóðs
og honum ráðstafað til þess að láta
byggja strandvarnarbát. í lok ræðunn-
ar benti hann á að samkvæmt um-
sögn fjármálaráðherrans hefðu á þessu
ári verið greiddar 20 milljónir af 60
milijónaskuldum landsmanna. Heng-
ingarólin hefði þvf færst fjær en væri