Dagur - 26.03.1925, Síða 2

50
DAOUR
13. tbl.
4» *£
j Kaupfélag Eyfirftinga. J
JMoregs-salpéfur
J höfum við fyrirliggjandi. Meiri birgðir
væntanlegar í næsta mánuði.
Gerið paníanir í fima.
i Xaupfélag £yf.
►iiHÍHiHÍLTjtT^'TÍHJHÍHi^7ÍHÍHiH}tTÍHÍHÍHÍ^TÍ^iíH}^TÍ^‘tfHítT?’4E
»Bannlagabætur«.
í 10. tbl. Daga þ. á. var greinar-
korn með þeaaari yfirskrift. Tilefni
hennar er tillaga, sem samþykt var
f bannmálinu, & þingmálafundi hér á
Akureyri. Tillaga þessi var f fjórum
liðum og var f henni farið fram á
nokkrar mikilvœgar umbœtur á bann-
lögunum, og sérstaklega lögð áherzla
á skilyrðiilausar kröfur um afnám á
þeim undanþágum, sem andstæðing-
um bannmálsins hefir tekist að smeygja
inn f lögin, til þess að spilla þeim,
ekki einungis á þann hátt að þær
haldi opinni leið til vfnnautnar og það
f allverulegum stfl, heldur einnig að
þær gera löggæzluna afar mikið erfiðari
eða jafnvel illframkvæmanlega.
Þá er ennþá krafist undirbúnings til
að geta losnað við kúgun Spánverja.
Samskonar krafa hefir áður borist
þinginu, en sennilega aldrei jafn vfða
að af landinu og studd af jafnmörgum
sem nú. Hér slanda að ekki einungis
þeir menn, sem stefna að þvf að alt
vfn sé gert landrækt, heldur einnig
allir þjóðhollir andbanningar, hér
standa saman allir þeir, sem ekki ætla
sér að þola það að hið unga sjálf-
stæða fslenzka rfki sé kúgað af annari
þjóð. Eg vona að þingmenn skilji að
hér er alvara á ferðinni og sjái að
ekkert vit er að ætla að þegja við
slfkum ktöfum, þvf þó ekki væri ann-
að, þá hljóta þeir að vita, að bann-
stefnan er að safna nýjum kiöftum
um ált land, og bannmenn verða áður
langt um lfður nógu sterkir, til að
ráða áhugðmálum sfnum til lykta einir,
e( aðrir fást ekki til að taka til greina
réttmætar kröfur þeirra.
Hér skal ekki farið lengra út f
þetta mál að sinni, en vikið að áður-
nefndri grein f io. tbl. Dags.
Grein þeasi er ritstjóragrein og
lýsir hann þvf þar yfir, að hann sé
tillögunni fylgjandi, nema að þvf er
hún snertir undanþágu fsl. skipa frá
bannlögunum. Þá undanþágu viU hann
ekki fella úr gildi og leitast við að
finna þvf áliti sfnu stað, en tekst það,
sem vænta má um slfkan máistað,
ekki betur en svu, að f rauninni er
óþarft að eyða orðum að ummælum
hans, en af því eg veit að ritstj. er
bannsinnaður, sem llka kemur greini-
lega fram annársstaðar f umræddri
grein, þá vil eg f bróðerni ræða við
hann um þetta mál og tek þessi
fmynduðu rök hans f sömu röð og
hann færir þau fram.
i. Að fsleczkri lögreglu verði ókleift
að gæta þess að sliku ákvæði yrði
hlýtt. Við þetta er það að athuga, að
eg fæ ekki séð að örðugra sé að gæta
þessa ákvæðis en annara laga, sem
allir fsl. þegnar eru skyldir að hlýða,
hvort sem þeir eru á landi eða sjó,
og eígi menn f millilandaferðum að fá
undanþágu frá þessum lögum, svo að
þeir brjóti þau ekki, er ástæða til að
álykta að undanþágu þyrfti að veita
frá fleiri lögum, þvf sennilega hefir
lögreglan f landi, ekki betri aðstöðu
að gæta eins lagaákvæðis en annars,
að þvf er snertir menn f millilanda-
ferðum.
Tæplega mun lfks nokkur reyna að
halda þvf fram, að auðveldara sé að
gæta þeirra laga, sem hafa margar
undanþágur, en hinna, sem ekki hafa
þær, þvf undanþágurnar eru oft ótrú-
lega rúmgóðar, og gefa margar tylli-
ástæður, sem hægt er að nota, ef f
nauðir rekur.
Að þessu athuguðu ætti að vera
Ijóst, að auðveldara væri að framfylgja
lögunum, ef þessi undanþága væri feid
úr gildi.
2 Að hér sé verið að seilast til
fjarlægari viðfangsefna. Ef það er fjar-
lægt, að allir fslenzkir þegnar hlfti í
þessu atriði einum og sömu lögum,
hver eru þá þau viðfangsefni, sera nær
liggja og auðveldari eru viðfangs? Að
bæta það, sem við erum einráðir um,
er fyrsta og næsta viðfangsefnið og
eg vona að ritstj. Dags h'jóti að verða
mér sammála um það, ef hann lftur á
það með fullri sanngirni, sem eg hefi
ekki ástæðu til að ætla að hann ekki
vilji gera.
3. Að þetta komi ekki að liði, af
þvf að það nái efeki til allra skipa,
sem sigla hér til lands. Að vfsu væri
æskilegast að erlend skip, sem sigla
hér til lands, hefðu ekki vfn, en við
það er ekki hægt að ráða, að minsta
koBti sem stendur, en hitt er okkur
sjálfrátt að leyfa ekki okkar eigin
skipum að hafa það, og hvaða þýð-
ingu það getur haft fyrir bannmálið,
að þau hafi ekki þetta leyfi, ætti eng-
um að blandast hugur um, sem er
sömu skoðunar og ritstj. Dags, nefni-
lega þeirrar, að Eimsk'pafé). ísl., eða
önnur fslenzk skip, eigi að hafa mest-
an og helzt allan flutning að og frá
landinu.
4. Að þetta geri fslenzkum skipum
erfiðara fytir f samkepninni við erlend
skip. Þessu hefir stórtemplar Bryn-
leifur Tobiasson rækilega svarað f ís-
lendingi, svo raunar er óþarft að svara
þvf hér, en af þvf eg veit að margir
af lesendum Dags sjá ekki íjlending,
þá vil eg fara um það nokkium otð-
um. Þessi ástæða er þannig vsxin, að
enginn sannur tslendingur getur þolað
það, að henni sé varpað fram sannana-
laust. Hér er verið að bera þjóðinni
á brýn að hún vfsvitandi fórni sfnu
eigin velferðar- og áhugamáli á altaii
lágra eigin hvata. En hvað fsl. þjóðin
hefir til unnið, að slfkt sé um hana
sagt, er sú minsta krafa, sem hægt er
að gera til þeirra, sem halda þessu
fram.
Enginn getur talið mér trú um að
vfnlöngun hafi ráðið ferðalögum ía-
lendinga eða með hvaða skipum þeir
hafa ferðast, eg held þvf óhikað fram,
að hitt hafi ráðið, hvaða ferðir hafa
verið einstaklingunum hagfeldastar á
hverjum tfma, eða er hægt að benda
á nokkurn heiðarlegan andbanning eða
vfnneytanda með óbrjálaða skynsemi,
sem kysu heldur að ferðast með út-
lendum sklpum en fsienzkum, einungis
vegna þess að þau útlendu hefðu vfn,
en hin ekki. Og þó svo væri að til
væru bvo óijálfstæðir aumingjar, að
þeir létu vfnlöngunina ráða ferðum
sfnum, þá er ekkert vit að snfða lög-
gjöf þjóðarinnar eftir þvf. Af undan-
genginni reynslu f þessu máli ber eg
það traust til fslenzku þjóðarinnar, að
hún svari þessari ásökun með orðum
þjóðBkörungsins mikla: »Vér mótmæl-
um allir*, og sýni f verkunum að
hugur fylgi máli.
Að lokum skal eg taka það fraro,
að eg er ritstj. Dags þakklátur fyrir
afstöðu hans til Eimskipafél, en til
þess vil eg mælast, að hann láti ekki
meðhaldið teyma sig út f öfgar, eins
og hér átti sér stað.
Árni Jóhannsson
Aths.
Rökin f grein vinar mfns Á. J. eru
ekki sterk frerour en oft vill verðs,
þegar stór, þjóðfélagsleg umbótamál
eru geið að tilfinningamálum. Sú hefir
verið orsökin til þess, að mörgum
góðum bannmönnum og einlægum
þjóðvinum hefir réat yfir uppeldishlið-
ina á þessu mikla vandamáti. Þess
vegna getur jafnvel greindum mönnum
orðið það á, að snúa þvf upp, sem
niður veit, til dæmis að gera ráð
fyrir, að mennirnir séu ekki eins og
þeir eru, heldur eins og þeir eiga að
vera. Þá er gengið út fiá takmarkinu,
sem á að ná. Þetta er gert f rökum
bannmanna fyrir tillögunni, að banna
skipum að selja faiþegum vfn á milli
landaferðum Dagur telur ekki ástæðu
til þesB að fjölyrða meira um þetta
aukaatriði málsins, en er alveg ósann-
færður þrátt fyrir þessi rök Á J Um
grundvöll málsins væri fremur ástæ?a
til að ræða, en verður þó látið ógert
að þesBu sinni.
RitStj.
F r é 11 i r.
Frá Alþingi. Meðal þeirra fcv., er
feld hafa verið f þinginu, eru: Frv.
stjórnarinnar um breytlngar á lögum
um þjóðleikhús og skemtanaskalt Fór
breytingin fram á það, að klípa af
tekjum þjóðleikhússins og leggja til
landspftalasjóðsins. Frv. var felt f Ed. Þá
var felt frv. stjórnarinnar um hœkkun
sóknargjalda. Frv. stjórnarinnar um
almenna sjúkratryggingu var vfsað til
stjórnarinnar. Fiv. þeirra Ásg. Ásg.
og P. Ottesens um að herða á re/sl-
ákvœðum fyrir ólöglegar togaraveiðar
var felt f Nd. Sjö frv. um breytingar
á vegalögunum voru feld. Fóru þau
fram á, að gera að þjóðvegum ýmsa
vegi, sem útundan urðu við hina
gagngerðu vegalagabreytingu sem gerð
var á sfðasta þingi. — Afgreidd bafa
verið lög um heimild fyrir hreppsnefnd
ArnarneshreppB að taka eignarnámi
landspiidu undir skóla- og þinghús
hreppsins á svonefndri Grund f landi
Ytri-Reistarár. Frv. stjórnarinnar um
að slegin skuli ný skiftimynt hefir
verið afgreidd frá þinginu. Sömuieiðis
frv hennar um breytlngar á póstlðgun-
um viðkomandi póstinnheimtu og
ábyrgðarpósti. Samþykt hefir verið
tillaga til þingsályktunar um að kretja
Dani um ístenzka forngripl. Stjórnin
ber fram frv. um að stofna dósents-
embætti við háskólann handa Alex.
Jóhannessyni. Trllaga til rökstuddrar
dagskrár um málið, frá J. J. var feld.
Vfsaði hann til þess að fjárveiting f
þessu skyni hefði verið feld f báðum
deildum f fyrra og að eigi væri meiri
ástæða til þess að hverfa inn á þessa
braut nú. Aðeins 5 Framsóknaiflokks-
mennirnir voru með dagskránni. —
Tryggvi Þórhallsson bar fram þings-
ályktunartillögu um að rannsaka skyldi
Krossanesmálið. Stjórnin lagðist á móti.
Magn. Guðm. kvaðst mundi gefa sfn-
um flohksmönnum skýrslu um málið.
Er af þvf svo að skilja, að enga aðra
varði um málið. Tillága Tryggva var
feld með jöfnum atkvæðum. Bjarni frá
Vogi réði úrslitum. Hann virðist vera
genginn á fastan mála bjá íhaldsstjórn-
inni og er hafður eins og ráðunautur
inni f ráðherraherbergjunum milli þess
sem hann gengur fram fyrir skjöldu
íyrir stjórnina. Aftur hlýtur hann
stuðning íhaldsins f sfnum mentamála-
tillögum. Hann flytur enn frumvarp
sitt um að gera mentaskólann að
einum samfeldum lærðum skóla og
slfta sambandinu við Gagnfræðaskól-
ann á Akureyri. Það frv. er komið til
3. umræðu f Nd., þegar þetta er
skrifað. — Allsherjarnefadir beggja
deilda munu hafa komið sér saman
um, að afgreiða allar breytingar á
bæjarstjórnarlögum snertandi útsvars-
álagningu og allar sveitarstjórnarlaga-
breytingar á þann hátt, að setja það
alt f milliþinganefnd. Eldhúsdeginum