Dagur - 22.07.1926, Blaðsíða 3

32. tbl.
DAQUR
121
Jón Þórarinsson,
fræðslumálastjóri.
Hann er einn af þremnr æðitn em-
bettiimönnnm landsim, lem hafa orð-
ið bríðkvaddir með stnttn millibili.
Hann lézt fyrstnr þeirra, iz. f. m.
Hann hafði verið heilsnveill á sfðari
árnm.
Jón Þórarinsson var fæddnr að Mel
f Miðfirði 24. febr. 1854, sonur metkii-
prestiins Þórarins Böðvarsionar, er
lengi var prófastnr f Görðnm á Álfta
nesi og konn ham Þórnnnar Jónidótt-
nr, sýstnr léra Halldórs á Hofi (Vopna-
firði.
Jón varð itúdent árið 1877. Stnnd-
aði hann ifðan gnðfræðinám við K.-
hafnarháskófa, en hvarf frá námi árið
1882 og tók við foritöðn Fleniborgar-
skólani, sem faðir hani hafði þá stofn-
að og gefið til stórfé. Jón var nm
■keið þingmaðnr Gnlibringu- og Kjósar-
sýiln og formaður Dýraverndnnarfélags
íilands var hann eftir aðTryggviGunn-
arnon féll frá. Fræðilnmálaitjóri var
Jón ikipaðnr árið 1908 og gegndi
hann þvf embætti til dauðadags. Hann
fekk orð fyrir að vera lipur og sam-
vizknsamur ( embættisfærslu, en eigi
mun hann verða talinn ikörungnr eða
brantiyðjmdi ( fræðilumálnm.
Jón Þórarínsson var tvfkvæntnr og
voru báðar konur hani fátnar á undan
honnm. Fyrri kona hani var Lára Haf-
■tein, dóttirPétnrs amtmanns, en slð
ari konan var Sigrfðnr Stephemen,
dóttir Magnúiar Stepheniens ( Viðey
Á víðavagi.
Atvinna Valtýs. Valtýr Stefánsson
fann sér það til orðs í Morgunblaðinu
nýlega, að Dagur hefði sagt bændum,
í hverju sumum þeirra væri áfátt og
taldi það firn mikil, að blað bænda
skyldi leyfa sér að segja þeim til á-
virðinga í þeirra eigin blaði. Út af
þessu verður dregin svofeld ályktun :
Ekki má segja neinum mönnum til
syndanna, ef þeir kosta sjálfir að ein-
hverju þau málgögn, sem flytja slíkar
tilsagnir. Auðvelt er að skilja þess-
ar ályktanir Valtýs. Hann hefir orðið
að steypa sér í það eymdarástand, að
þora aldrei að gagnrýna neitt sín meg-
in, heldur rita »uppdiktað« hól um
húsbændurna.
Þingræðjð. Það hefir ekki reynzt
allskostar rétt frá skýrt hér í blaðinu,
að Magnús Guðmundsson hafi sezt í
forsætisráðherra-stól. Samkvæmt tillög-
um stjórnarinnar sjálfrar, hefir kon-
ungur skift arfi eftir Jón Magnússon
milii ráðherranna þannig, að Jón Þor-
láksson gegnir forsætisráðherrastörfum,
en Magnús Guðmundsson er dóms-
og kirkjumáiaráðherra. Að því leyti,
sem vikið var að valdafýsn Magnúsar
Guðmundssonar, í næst síðasta blaði, þá
heimfærist það á báða þá ráðherra,
sem eru nú við völd. Það er vitan
legt, að væri þing kallað saman, yrðu
þeir í minnihluta. En ráðherrarnir kalla
ekki þing saman og sitja. Margir myndu
Linoleum-
gólfdúkar
margar tegundir kom með Goðafossi síðast í
Xðupfél-Syfirðinga■
telja ófært að kalla saman þing, vegna
kostnaðar. En á að troða réttindi
þingræðisins undir fótum af sparnaðar-
ástæðum ?
»StéttasKifting í sveitum * Svo
nefnist grein í Verkam. 19. júní. A
hún að vera svar gegn athugasemdum
Dags (22. tbl. þ. á.) við kenningar
Verkamannsins 27. apríl s. 1., um yfir-
troðslur örfárra stórbænda í sveitum,
en undirokun og efnalega þrælkun alls
fjöldans af hinum smærri bændum.
Dagur óskaði eftir, að Vm. benti á
afmörkuð dæmi um slíkt óheillaástand
í sveitum. Nú er á þessari grein, sem
er undirrituð »Búaliði«, bent á Skaga-
fjörð og sérstaklega á Hegranesið. Tel-
ur hann, að stórir jarðabraskarar í
Skagafirði flæmi menn af jörðunum í
kauptúnin og að í Hegranesinu mis-
beiti hinir ríkari bændur, sem sitji í
hreppsnefnd, aðstöðu sinni, til þess að
velta gjöldum af sér yfir á fátækari
bændur. Dagur verður að játa, að
hann brestur kunnugleik um, hversu
til háttar í Skagafirði, til þess að geta
mótraælt þessu, enda eru þessi um-
mæli of almenn og losaraleg, til þess
að gela talist sönnun á þessum stað
hæfingum. Dagur veit til þess, að í
Skagafirði eru noakrir stórríkir bænd-
ur og jarðeigendur, en honum er ó-
kunnugt um, að þeir flæmi menn burt
af leigujörðum sínum, enda væri slíkt
mjög óhyggilegt fyrir sjálfa þá. Um
útsvars-álagningar í Hegranesinu er
blaðinu gersamlega ókunnugt. — Nú
þó að Dagur vilji alls ekki neita því,
að aðstaða og efnahagur bænda sé
allvíða misjafn, svo að til öfga kunni
að draga og óheilla, telur hann úr-
bótaráð Verkamannsins: — að espa
bændur hvora gegn öðrum, mjög
fjarri réttu lagi. Engin pólitík er ó-
frjórri og skaðsamlegri en sú, að vera
sífelt að ala á óánægju manna og sár-
beitni. Á þann hátt verður þorri manna
að lokum gerður að dáðlitlum, mögl-
andi og nöldrandi mannskræfum. Starfs-
aðferð jafnaðarmanna er því ekki sem
hamingjusamlegust. Hitt er fremur ráð-
legt, að vinna bug á ójöfnuði með
mannúðlegum samtökum og samvinnu,
eins og bændur hafa leitast við að gera,
um síðastliðna áratugi og með tals-
verðum árangri. Með þessum sam-
tökum hefir tekist að bæta og þó ein-
kum að j a f n a almenn kjör manna
í sveitum, þó að fólksleysi og óhag-
stæður verzlunarjöfnuður sverfi víða
fast að bændum landsins. Og bændur
munu kjósa, að vinna áfram óáreittir
að þessari jafnaðarviðleitni og almennu
viðreisn. Peir munu ekki hafa trú á
þeirri aðferð, að breyta félagslegri um-
bótaviðleitni og samstarfi í athafnalaus
óp og kröfur, sem nú eru megin-
þættir í pólitískum vinnubrögðura
jafnaðarmanna.
»Nýtt Krossanesmál* Svo nefn-
ist ritgerð í Verkamanninum 13. júlí
síðastliðinn. Er þar greint frá því, að
síldarbræðsluverksmiðjan í Krossanesi
hafi fengið leyfi íslenzkra stjórnarvalda,
til þess að kaupa síld af 25 norskum
síldveiðiskipum. Aður hafði verksmiðj-
an leyfi til þess að kaupa af 10 norsk-
um skipum. Telur greinarhöfundur, að
við því megi búast, að verksraiðjan
kaupi enga síld af íslenzkum síldveiði-
skipum, því að þessi 25 norsku skip
muni, ef hepni er með, geta veitt ná-
lega jafnmikla síld og verksmiðjan
bræddi síðastiiðið ár. Væri þetta rétt,
er málið í hæsta lagi alvarlegt. Dagur
hefir því snúið sér til forstöðumanns
verksmiðjunnar og spurzt fyrir ura
málið. Hefir hann tjáð blaðinu, að
verksmiðjan hafi skuldbundið sig til
að kaupa alla þá síld, er íslendingar
óskuðu að selja henni. Ráðstöfun þessi
væri aðeins til þess gerð, að tryggja
verksmiðjunni meiri síld, en annars
væri kostur. Reynist þetta rétt, sem
ekki virðist ástæða til að vefengja,
fellur burt meginhætta sú, sem íslend-
ingum stafar af þessari ráðstöfun. Aft-
ur á móti er augljóst, að með þessu
er komið til leiðar aukinni sarakepni
milli norskra og íslenzkra síldveiði-
manna og verksmiðjan styrkir aðstöðu
sína, til þess að skamta íslendingum
verðið úr hnefa. En sé gert ráð íyrir,
að verksmiðjan greiði Norðmönnum
og íslendingum jafnt verð, sem þó er
hvergi nærri trygt, ættu íslendingar að
geta rekið veiði í bræðslu með hagn-
aði, eigi síður en Norðmenn, sera
þurfa að sækja atvinnu sína til annars
lands. En þessi fyrirbæri, sem hér er
frá greint, eru einn þáttur í vaxandi
ágengni Norðmanna í íslenzkum síld-
veiðimálum og er alt slíkt heimfært
undir svonefnda »velvillig Behandling«.
F r é 11 i r.
HeÍlsuþæHsmUíð. Byggingn hælis-
im miðar greiðlega áfram. Mun lokið
að iteypa upp kjallarahæð og neðri
hæð húiains, áiamt góifi efri hæðar.
Slmi er lagðnr (ram að Kriitnesi. Er
hann npphaf Eyjaljarðarifma, sem tal-
ið er að verði bygður eigi afðar en
1928. Iadriði Helgaion rafmagntfræð-
ingur hefir tekið að aér að leggja (
húiið rafieiðstnr aliar og hringingar-
tæki. í snmar verðnr steypt cpp neyzin-
vatnsþró hælisim og að ifkindum lagð-
ar vatnileiðslnr ( húiið. Aðstaða til
vatnstökunnar er hin hægasta.
Sigurbjörn Á. Gíslasoi), cmd.
theol., hefir beðið blaðið að geta þeis,
að hann muni stfga ( atólinn f Aknr-
eyrarkirkjn kl. 5. næitkomandi innnn-
dag, ef hann nái hingað fyrir þann
tlma, en hann er farþegi i »Nova« að
austan.
Símskeytin. Engin sfmskeyti birnit
blaðinn fii Fréttastofnnni að þeisn
linni.
Soðnarpnolíur,
ljósar og tærar.
Miklar birgðir fyrirliggjandi.
Fyrsta flokks vara.
Jón E. Sigurðsson
Verzl. Hamborg
Akureyri.
2,7% í greininni Búnaðarmilaitjór-
inn f siðaata blaði neðailega f 1.
dilki 2. afðu, þar aem talað er um
ibnrðarmagn það, er Norik Hydro
hafi til nmriða, íéll niður komma (
tölnnni 2,7% svo að talan varð 2 7%.
Þetta etu leiendurnir beðnir að athnga
þv( að mikln skiftir hvort talan er
27/ioo eða tæpir 3/ioo eins og hún er
f raun og vern,
Dánardægur. Þann 10. þ. m. varð
briðkvaddur i heimili ifnn hér (
bænnm Guðmnndnr Jónsson fyrrnm
bæjirpóitnr. Þann 16. þ. m. andaðiit
af heilablóðfalli Kristfn Magnúadóttir,
móðir frú Svövn Jónsdóttur leikkonn
hér f bænnm. Frú Kriitfn var fædd
22. júlf 1855 og var þvf tæplega
71 irs er hún lézt. Hún fór nng i
vist með Pétrí Hafstefn amtmanni og
konu ham Kriitjönu Gnnnaradóttur.
Giftist Jóni Stephiniayni timbnrmeiit-
ara hinnm merka garðyrkjnmanni.
Eftir lit manns hennar dvaldist hún
hji Svövu dóttur sinni og tengdaiyni
Bsldvin Jónnyni.
Verkfall stóð yfir nýlega hér f
bænum Hófn það konnr þær, er
■tunda fiikþvott og fiskverknn. Var
það orsakað af þvf, að fiskeigendur i
Oddeyri allir, nema Jakob Karlason,
iækknðn fyrirvaralanst kanp fiikþvotta-
kvenna. Vildn þeir lækka kanpgjaldið
úr 65 f 60 anra nm klst, til 15. júlf
og úr 80 anrnm f 70 eftir þann tfma.
Sömnleiðis ákviðn þeir þvottagjaldið
50 anra fyiir hver 50 kg. fiikjar. Var
það lægra en iður hafði tfðkait. Stúlk-
urnar lögðu þegar niðor vinnu og itóð
verkfailið um hilfan mánnð. Endaði
verkfallið með þvf, að atúlknrnar nrðn
að meitu að hlfta kostnm þeim, er
fiikeigendnr lettn. Jikob Karlnon einn
ikar sig úr og geldnr hið hærra kanp
og teinr það ekki vera of hitt.
Guðmuudur Guðfinnsson angn-
læknir er ataddnr i bænnm. Hann er
að hitta f húsi Jóhanns Ragúeli kaup*
manm.