Dagur - 19.01.1927, Blaðsíða 1

DAOUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Árni
Jóhannsson í Kaupfél. Eyf.
A f g r e i ð s lan
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
X. ár.
Akureyri, 19. janúar 1927.
3. blað.
Pað tilkynnist vinum og vandamönnum, að eiginkona mín Helga
Pálmadóttir andaðist á heimili okkar 13. jan. síðastl. — Jarðarför hennar
er ákveðin þriðjudaginn 25. þ. m. og hefst með húskveðju á heimili
okkar kl. 11 f. h.
Teigi 17. janúar 1927.
Sigurður Jónsson.
Unga Island.
ii.
Mikill hluti íslenzku þjóðarinnar
býr við gerbreytt uppeldisskilyrði
frá því sém var fyrir nokkrum ára-
tugum síðan. Pá bjó meginþorri
þjóðarinnar í sveitum. Nú hefir
fullur helmingur hennar tekið sér
bólfestu í kaupstöðum og sjávar-
þorpum. Pað mun vera viðurkent
af hagfræðingum og uppeldisfræð-
ingum að uppeldis- og heilbrigðis-
skilyrði séu stórum lakari í bæjum
og þorpum en í sveitum. Pað er
talað um úrættun fólksins í bæj-
unum og þörf þeirra á »nýju blóði*
úr sveitunum. Samkvæmt því eru
ættstofnar þjóðanna stöðugt að
tortímast og farast í borgunum og
væri hverri þjóð búinn þar fullur
dauði- ef ekki stæði að baki borg-
anna gróandi sveitir, þar sem kyn-
stofninn vex á heilbrigðari rót og
við heilnæmari lífsskilyrði.
Athugum, við hver líkindi þetta
hefir að styðjast. Pessi óliku skil-
yrði geta orðið réttilega metin við
nákvæman samanburð og giöggan
skilning á atvinnubrögðum og líf-
ernisháttum manna í þorpum og
í sveitum. í næsta kafla verður bent
á nokkrar staðreyndir og fyrirburði
í framkomu og háttum uppvaxandi
kynslóðar. Hér verður í fáum línum
reynt að meta hin ólíku uppvaxtar-
skilyrði í borgum og í sveitum.
Par sem jörð og skepnur gróa,
vaxa og kendir og vitsmunir með
annarskonar hætti en við vélastrit
og kaupsýslu í steinborgum land-
anna. Lif, sem stendur í beinu
sambandi við náttúruna og á við-
gang sinn kominn undir hamingju
og þrifum dýra og jurta, talar til
hins innra lífs vitsmuna og tilfinn-
inga við nálega hvert vik, sem af
hendi er leyst. Oott sveitarheimili
er órofin heild, þar sem samúðin
ríkir í fjárhúsunum ogíblómagarð
inum eigi síður en í híbýlum mann-
anna. Fyrirburðir náttúrunnar í
gróðri og í þróun eiginleika verður
sífelt athugunarefni. Hugur og hjarta
sveitamannsins verður ekki autt eða
snautt vegna skorts á viðfangsefnum
og áhrifum. Og eigi þarf hann að
ganga auðum höndum vegna þess
að ekki sé kostur verkefna. Tilfinn-
ingalífi, athugun og dómgreind
manna eru búin góð þroskunarskil-
yrði við störf og daglegar athafnir
sveitabúans.
Mörgum mun þykja það firra
mikil, er talað er um »sveitasæluc.
Og þeir minnast þess að margir
sveitabúar eiga við mikla örðugleika
að etja, vegna slæmra húsakynna,
óhægra samgangna, fátæktar og
óblíðu náttúrunnar í vetrarríki lands-
íns. En orðið »sveitasæla« hefir
verið látið tákna annað en fullsælu
í mat og drykk, rúmgóðar stofur,
hægar ökuferðir í kaupstaðinn o.s.frv.
Hún er sæla náttúrubarnsins við
grænan baðm ættjarðarinnar, þegar
vornóttin gengur léttstíg um hlíð-
arnar og landið hljóðnar. Hún er
hjartsláttur barnsins, þegar vor-
morguninn heilsar á austurbrúnum
og fyllir hvern dal með fuglasöng
og blómaangan. Hún er ástarsæla
unglingsins, sem trúir nóttinni fyrir
draumum sínum. Hún er nautn
augans við línur og liti. Hún er
framtiðarætlanir hins sterka manns,
sem lítur ættleifðina rísa úr rústum,
túnið stækka, hlíðina klæðast, engj-
arnar breiðast yfir dalinn.
Kaupstaðabúarnir fara á mis við
nálega öll hin beinu uppeldisáhrif
náttúrunnar. Lífsleið þeirra liggur
yfir gróðurlaus torg milli grárra
steinveggja. Peir eru kvíjaðir múrum
fjarri gróðrarríki landsins. Jafnvel
fuglar himins sneiða hjá ys og ó-
hugnaði stórborganna. Vélastrit,
verzlunarstörf, talnakaf, skjaladyngj-
ur, málaþras eru alt meira og minna
óheilnæmir milliliðir náttúrunnar
sjálfrar og barna hennar. Og lífs-
nautnirnar verða af svipuðum toga
spunnar, ti'.fundnar, upphugsaðar og
studdar af misjöfnum ráðum. Borg-
irnar og þau störf, sem þar eru
unnin, eru að mestu til orðin fyrir
afvegaleiddar og misráðnar tilraunir
manna að leita lífsgildanna á þeim
leiðum, sem liggja æ fjær og fjær
sanngildi lífsins við upptök þess i
faðmi náttúrunnar.
Stórbrotið veiðilíf, sem er höfuð-
atvinna fjölda manna af þeim, er í
kaupstöðum búa hér á landi, veitir
að vísu mikil þroskunarskilyrði stór-
hug manna, hugrekki og karlmensku.
Og eigi fara sjómenn varhluta af
fegurð og tign náttúrunnar á hin-
um víða, vaggandi sævi. En Ægir
er hrjúfur og ómildur í átökum. Og
veiðilífinu fylgir einhver rosablær á
hugarfari og athöfnum, sukk og
svall og iðjuleysi milli þess sem at-
vinnan krefst óhæfilegs erfiðis og
áhættu. Vist má segja að varla geti
beinna samband milli mannsins og
náttúrunnar heldur en er færisstreng-
urinn milli fiskimannsins og þorsks-
ins, sem hann dregur að borði. En
fegurðarkend mannsins og samúð
er ekki snortin á líkan hátt og í
sambúð við húsdýrin. Matarástin
er það stig mannlegra tilfinninga,
sem þorskurinn getur vænst, meðan
hundur og hestur verða ástvinir eig-
andans og hann gengur afsíðis, til
þess að gráta, meðan þeir ástvinir
verða að láta lífið fyrir elli sakir.
Bæirnir geyma margt hið æðsta,
sem þjóðirnar eiga í mentum, listum
og andlegri snilli. En þeir eru jafn-
framt fallgryfjur lastanna og hins
lægsta í hugsun og eftirsóknum
lítt þroskaðs mannkyns. Sjálfþrosk-
unin virðist háð svipuðum eðlislög-
um og fjallganga. Verður því marg-
ur að streitast móti þunganum í
eðli sínu og hneigðum. Og þegar
árveknin slaknar og fagrir sjón-
hringir lokast hverfa margir niður
í óskapnað lastanna.
Hamingja þjóðarinnar og við-
gangsvonir búa, þar sem landið er
að gróa.
Leiðréttingar.
í fyrra hefti »Nýju skólaljóðanna«,
bls. 90, er Páll J. Árdal skáld talinn
vera fæddur 5. í stað 1. febrúar 1857.
— 1 »Andsvarinu« í síðasta blaði hef-
ir misprentast í niðurlagi greinarinnar
»lagsmanni« fyrir »félagsmanni«.
— Spanska veikin er sög'ð gosin upp
í Suður-Evrópu og eru teknar upp var-
úðarráðstafanir samkvæmt boði heil-
brigðisstjómarinnar til varnar því að
veikin berist hér á land. Ekkert skip
má hafa samband við land, hafi það
verið skemur en sex daga í hafi frá síð-
ustu höfn og sé þá ósjúkt og mannheilt
innanborðs. En komi veikin upp í skipi,
er kemur hér við land, verður að sæta
þeim aðferðum við afgreiðslu skipanna
er sett var 1918 og 1919, að skipverjar
einir annist afgreiðsluvinnu í skipunum.
Skipulag
Kaupfélags Eyfirðinga.*
Andsvar gegn „Athugasemd"
endurskoðenda Kf. Eyf.
(Framh.)
Þessu næst skulu lítið eitt athugaðar
»ályktanir« yðar um ágreiningsefnið.
Þér segið: »Að grundvallar hugsjón
Kaupfélags Eyfirðinga í útlendri vöru-
verzlun sé sú, að útvega félagsmönnum
góðar og ódýrar vörur«. Um þetta verð-
ur ekki ágreiningur, að því leyti, sem
það er rétt lýsing á öðru megin ætlunar-
verki félagsins. En þér hafið komist hér
aðeins á hálfa leið. Félaginu er ætlað,
ekki einungis að útvega félagsmönnum
vörur með sannvirði, heldur og að
tryggja þeim jafnvirði. Væri yður nauð-
syn á, að athuga það atriði nánar í sam-
bandi við tillögu yðar. Eg' mun í III.
kafla ræða um hina aðra ályktun yðar,
snertandi skipulagsbreytinguna 1922.
Þriðja ályktun yðar er sú, »að Kaup-
félag Eyfirðinga hafi fylgt þeirri reglu
undanfarandi ár, að selja ýmsar vöru-
tegundir ágóðalaust og að sú verzlun
hafi farið vaxandi á síðustu árum og er
það sönnun þess«, segið þér, »að fram-
kvæmdastjóri og stjórn félagsins sé
okkur (þ. e. yður) sammála um það, að
slíkt sé í samræmi við grundvöll, lög og
anda félagsins«.
Hér greinir okkur mjög á. Þér teljið
það í samræmi við grundvöll og anda fé-
lagsins, að selja vörur með kostnaðar-
verði. Eg tel þá aðferð vera í ósamræmi
við grundvöll og anda félagsins og eg
hefi sagt, að þegar félagið hefir orðið
að víkja frá þeirri meginreglu að selja
allar vörur með gangverði, hafi jafnan
valdið sérstakar ástæður eins og til
* Þegar umræður þessar hófust í
Degi 22. júlí síðastl. ár, var þeim gef-
in þessi höfuð-fyrirsögn. En af vangá
minni féll hún niður við birtingu »At-
hugasemdar« endurskoðendanna og
fyi-sta hluta »Andsvars« míns.
J. Þ.