Dagur - 03.06.1927, Page 3

23. tbl.
DAQUR
89
ins vestra hafa verið heimilin og
kirkjan. Reynslan er sú, að fyrstu
kynslóð sem vex upp vestan hafs er
tamari ensk tunga og hugsun held-
ur en íslenzk og önnur kynslóð er ó-
fáanleg til þess að nema og nota
tunguna að verulegu gagni. Um
1916 var kirkjan þegar farin að láta
undan síga og voru sumar guðs-
þjónustur fluttar á ensku vegna
þeirra fslendinga, sem ekki kunnu
íslenzku. Fésjúkar þjóðir og kapps-
fullar, eins og Vesturheimsbúar eru,
munu von bráðar kasta öllum brot-
um í deiglu þjóðasamrunans. Hefir
slíkt hið sama gerst hvarvetna um
heim á ölium tímum sögunnar, þeg-
ar líkt hefir staðið á. Að gera ráð
fyrir öðru, er aðeins fánýt blekking
og mun geip Mbl. koma þar sízt að
liði. Ættu ritstjórar Mbl. að líta nær
sér og gæta þess, að þeir eru sjálfir
fyrir erlent fé, að vinna málspilling-
ar- og þjóðspillingarstarf í sínu eig-
in landi. Myndu þeir þá vinna ís-
lenzku þjóðerni mest gagn, ef þeir
hyrfu sem skjótast úr tölu þeirra
manna, sem vekja á sér eftirtekt í
landinu.
Kaupmannabakið.
f grein sinni um kjötsöluna hefir
íslendingur 20. maí þ. á. endurtek-
ið þá margtugnu kenningu, að kaup-
mennirnir beri sjálfir tap það, sem
verður á verzlunarrekstri þeirra.
»Tapið skellur á hans baki«, þ. e. á
baki kaupmannsins, segir blaðið,
þar sem tapi því, er verða kann hjá
Sambandinu, sé jafnað niður á
kaupfélagsmenn. Þetta verður skýrt
í fáum orðum. Sambandið og kaup-
félögin eru aðeins umboðsverzlanir
bænda, sem skila öllum hagnaðin-
um, nema lögboðnu gjaldi í sjóði og
geta þvl ekki borið áhættu af tapi.
Kaupmennirnir verzla aftur á móti á
eigin ábyrgð, hirða gróðann, þegar
vel gengur og verða þvi að bera tap-
ið þegar illa gengur. Tryggingarfé
það, sem kaupmenn kunna að eiga,
hefir almenningur vitanlega greitt í
pyngju þeirra sem »álagningu« á
vörur. Hvaðan skyldi það ella koma?
Reynslan á undanförnum erfiðleika-
árum hefir orðið sú, að töp sam-
vinnnufélaganna hafa verið nálega
engin og greidd af árlegum rekst-
urshagnaði Sambandsins, þar sem
fésýslumennirnir hafa orðið að fá
eftirgefnar milljónir af fé bankanna.
En bankarnir verða að ná fé sínu
aftur í gífurlegum vöxtum. Og skila-
menn landsins greiða vextina. Þann-
ig lendir tapið af mistökum í kaup-
sýslu yfir á bak almennings en ekki
á kaupmannsbakið.
„Vígi gegn byltingum."
B. Á., í 21. tbl. ísl., heldur því
fram, að fhaldsflokkurinn sé »hið
öflugasta vígi gegn byltingastefn-
unni«. Miðflokkar landanna eigi
hvarvetna örðugt uppdráttar og séu
að hverfa. Mönnum beri því að
þyrpast inn í þetta heillavígi. Þessi
kenning er bygð á háskalegum mis-
skilningi, nema hún sé spunnin af
verri toga. fhaldsmenn og byltinga-
menn eru tvær gagngerðar andstæð-
ur. Aðrir vilja kyrstöðu, hinir ger-
breytingu. . Þar er engin miðlun
hugsanleg. Aðrir hvorir verða að
ráða óskorað. Annaðhvort verða í-
haldsmenn að halda hinum óánægðu
og byltingasinnuðu stéttum undir
járnhæl fjárvalds og lagarangsleitni
eða veröa sjálfir troðnir undir fót-
um æðandi skríls. En nú er viðleitni
mannanna óstöðvandi. Umbreyting-
ar á skipulagsháttum og hugsun eru
jafn óhjákvæmilegar eins og dægra-
skil og árstíða. Að ætla sér að bæla
niður þessa viðleitni myndi vera
svipað því að bera farg á eldfjall.
Eina dugandi ráðið er, að fella um-
bótaviðleitnina í skorður hófsetn-
innar og þoka málefnum mannanna
fram á leið. Eigi hinir tveir ofur-
kappsfullu flokkar að halda fram
öfgum sínum, inun það fyr eða síðar
valda niðurbroti alls skipulags. Svo
fjarri fer því, að íhaldsflokkurinn ís-
lenzki og aðrir íhaldsflokkar séu vígi
gegn byltingastefnunni, að þeir eru
þvert á móti að safna glóðutn elds
að höfði sér og bjóða byltingunni
heim. Verkefni þeirra flokka, sem
trúa á hvorugt: kyrstöðu eða bylt-
ingar verður því meira og brýnna,
sem fleiri eru þeir menn, sem í hugs-
unar- og ábyrgðarleysi skrifa vit-
leysu um þjóðmál, eins og B. Á. og
hvetja til að halda lengra út í þær
öfgar, sem hljóta að leiða til ófarn-
aðar.
————o------
S íms key ti.
Rvik 1. júní
Á lista Alþýðuflokksins í Rvík
verða Héðinn Valdemarsson, Ágúst
Jósefsson og Kristófer Grímáson —
íhaldsframbjóðendur í Gullbringu-
og Kjósarsýslu verða Björn Krist-
jánsson og Ólafur Thors.
Rússastjórn hefir falið Þjóðverj-
um, að gæta hagsmuna Rússa í
Bretlandi. Bretastjórn hefir falið
Noregi að gæta hagsmuna Breta í
Rússlandi.
Simað er frá Prag að Masaryk
hafi verið endurkosinn ríkisforseti.
Frá London er síinað, að aftur sé
barist í Kína og vinni Chiang-Kai-
Shek á. — Alvarleg deila er risin
milli Breta og Egypta út af yfir-
stjórn hersins. Bretar senda 3 bryn-
dreka til Egyptalands.
Felt var á ísafirði að kjósa sér-
stakan bæjarstjóra.
Sáttatilraun milli skipstjórans á
Óðni annarsvegar og Björns Bl.
Jónssonar og Hallbjörns Halldórs-
sonar hinsvegar út af ummælum í
Alþýðublaðinu, reyndist árangurs-
laus.
——o---------
— Slæðst hefir prentvilla í upptekin
ummæli úr 14. tbl. Isl. í 22. tbl. Dags
ofarlega í 4. dálki 1. síðu. Þar segir:
»— .— útfluttar landbúnaðarafurðir
nema eigi meira en bh > á að vera 1/7
hluta 0. s. frv.«
Inn Eyjafjörð.
Öslar knörinn enn á ný
ála morgun-skygða.
Feginn hverf eg faðm þinn í
fegurst allra bygða.
-------0------
F r é 11 i r.
— Sigurður prófessor Nordal er
staddur hér í bænum. Er hann á leið
austur í Þingeyjarsýslu og ætlar að
hafa nokkra dvöl í Laugaskóla. Síðan
mun hann ferðast víðar um Norðurland.
— Gagnfræðaskólanum var slitið 31.
maí. Fór athöfnin fram í leikfimishúsi
skólans og var margt gesta. Síðan var
sezt að kaffidrykkju. Skólameistari
kvaddi nemendur sína með mörgum
fögrum orðum. Texti skólaslitaræðunn-
ar var Sighvatur Þórðarson skáld og
Bersöglisvísur hans. Mæltist Sigurði
vel, eins og fyrri. Verður rasðunnar
minst nánar síðar, þegar skólaskýrslan
kemur. Að lokinni kaffidrykkjunni fóru
fram samræður, dans, og fleiri skemt-
anir.
— Föðurnafn frú Karólínu, konu Jó-
hannesar Jósefssonar, misprentaðist í
síðasta blaði Guðmundsdóttir fyrir Guð-
laugsdóttir.
— Jónas Rafnar, ráðinn yfirlæknir
við Heilsuhæli Norðurlands, er nú
kominn heim úr utanför sinni, eftir að
hafa heimsótt ýms heilsuhæli á Norður-
löndum og víðar og kynt. sér nýungar í
meðferð berklasjúklinga. Rafnar læknir
tekur sér far nú með Botníu næst til
Reykjavíkur og mun dvelja um tíma á
Vífilsstöðum. Síðan tekur hann, ásamt
stjórnarnefnd Kristneshælis að undir-
búa starfrækslu hælisins.
— Jón og Vigfús, sem auglýsa á öðr-
um stað hér í blaðinu, biðja þess getið
að þeir sendi menn út um land til ljós-
myndatöku, ef samtök verði í þorpum
eða á öðrum stöðum um að æskja þess.
— Sigurður Nordal prófessor flutti
fyrirlestur á mánudagskvöldið um
Tyrkja-Guddu, þ. e. Guðríði Símonar-
dóttur, konu séra Hallgríms Pétursson-
ar sálmaskálds. Guðríður var meðal
þess fólks, er Algier-menn hernámu í
Vestmannaeyjum og fluttu í ánauð.
Hafa munnmælasagnir borið Guðríði
heldur illa söguna. Hefir Nordal pró-
fessor rannsakað heimildir þessara
sagna og komist að þeirri niðurstöðu,
að þær séu á engum rökum reistar og
hafi Guðríður verið mikil merkiskona,
að vísu geðstór en manni sínum styrk-
ur förunautur og eigi því með réttu
nokkurn hluta þess ljóma, sem stafað
hefir af nafni og verkum Hallgríms
Péturssonar.
— Samsæti fjölment var Jóhannesi
Jósefssyni konu hans og dætrum haldið
í gærkvöld. Gengust fyrir því Bæjar-
stjórinn og formaður U. M. F. Akur-
eyrar. Fóru þar fram ræðuhöld og
söngur og að lokum var stigin dans.
— Hjúskaparheit sitt hafa nýlega
birt ungfrú Jóhanna Þorvaldsdóttir og
Snæbjörn Þorleifsson bílstjóri.
Vindillinn
Jón
Sigurðsson
ber af öðrum
vindlum.
Reikningum
íil Heimavistarfélags Gagnfræðaskól-
ens sé skilað fyrir 4. þ. m.
Annars verður þeim ekki veitt
móttaka.
Herm. Stefánsson
(heimavistarstjóri.)
Drjúgur
menningarauki er það fyrir ísiendinga, að
taka í sínar hendur framleiðslu þeirra
nauðsynjavara, sem að þessu hafa verið
sóttar algerlega til útlanda. Það er og
gamait mál, að »holIur
er
heima fenginn baggi«. Meðai slíkrar ný-
myndunar í landinu má telja Mjólkurfé-
lagið Mjöll I Borgarfirði, sem framleiðir
ágæta dósamjólk. Mun það vera einróma
álit þeirra manna, sem reynthafa
Mjallar
mjólk, að hún standist fyllilega saman-
burð við beztu erlenda vöru, sömu teg-
undar. Auk þess er hún innlend fram-
eiðsla og nýtur þess, að öðru jöfnu, hjá
þjóðræknum mönnum. Mun það reynast,
að drjúgur er Mjallar
dropinn.
T' Umboðsmaður félagsins er
Sig. B. Runólfsson,
T^Reykjavík. Sími 1514.
Óhætt er að fullyrða, að hvað gæði
snertir, tekur
P et te
súkkulaði
fram öllum öðrum tegundum, sem
seldar eru hjer á landi.
Pette-sukRuiadi
er einnig vafalaust ó dýrast
eftir gæöum.
Fæst altaf í
verzlunum á Akureyri.
Svartfuglaegg
frá' Drangey, verða seld á
Torfunefsbryggjunni í dag eftir
að Esja er komin.